"Qızartmaq üçün istifadə olunan yağlar arasında günəbaxan, qarğıdalı və palma yağı daha uyğundur. Bu yağların yüksək yanma nöqtələri var, yəni qızartma temperaturuna dözümlüdürlər". Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında dietoloq Ceyhunə Yusifova deyib.
O bildirib ki, zeytun yağı isə, xüsusilə extra virgin zeytun yağı, daha aşağı yanma nöqtəsinə sahibdir, bu da onu qızartmaq üçün daha az uyğun edir: "Yağı qızartmaq olar, amma bu, istifadə olunan yağın növünə və tərkibinə bağlıdır. Yüksək yanma nöqtəsinə malik olan yağlar, qızartma prosesində daha stabil olur və daha sağlam seçimlərdir. Həmçinin, qızartma prosesində yağın kimyəvi tərkibinin dəyişməsi və qida məhsulunun keyfiyyətinin düşməsi ehtimalını azaltmaq üçün yağı bir dəfə istifadə etdikdən sonra yenidən istifadə etməmək daha yaxşıdır.
Yağların sağlamlığa təsiri, onların tərkibindəki yağ turşuları və digər komponentlərə bağlıdır.
1. Zeytun yağı:
- Sağlam: Extra virgin zeytun yağı sağlam yağlar arasında ən tanınmışıdır. O, doymamış yağ turşuları ilə zəngindir və antioksidant xüsusiyyətlərə malikdir. Üstəlik gün ərzində istifadəsi ürək-damar sağlamlığına müsbət təsir edir.
2. Günəbaxan yağı:
- Nisbətən sağlam: O, yüksək omega-6tərkibinə malikdir. Ancaq omega-6-nın çox alındığı zaman, bədən balansı pozula və iltihabi reaksiyalar artırıla bilər. Yüksək temperaturda qızartma üçün istifadə edildikdə, trans yağların yaranma riski ola bilər.
3. Qarğıdalı yağı:
- Nisbətən sağlam: Qarğıdalı yağı da yüksək omega-6 tərkibinə malikdir. Bununla yanaşı, qızartma mühitində daha az stabil olduqları üçün, yüksək temperaturda istifadəsi daha az tövsiyə olunur.
4. Palma yağı:
- Sağlamlıq baxımından mübahisəlidir: Palma yağı doymuş yağlar baxımından zəngindir. Doymuş yağların yüksək miqdarda istehlakı ürək xəstəliklərinin riskini artıracağı düşünülür.
Ümumiyyətlə, zeytun yağı, sağlamlıq üçün ən yaxşı seçim olduğunu göstərir. Günəbaxan və qarğıdalı yağları ara-sıra istifadə oluna bilər, amma mütləq balanslı qida pəhrizində yer almalıdır. Palma yağı isə ehtiyatla istehlak edilməlidir, çünki onun doymuş yağ tərkibi var. Hər zaman sağlam yağların istifadəsi dərəcəsində müxtəliflik yaratmaq tövsiyə olunur.
Sağlam yağlar, tərkibindəki yağ turşularının növünə, keyfiyyətinə və orqanizmdəki təsirinə görə müəyyən edilir. Aşağıda sağlam yağların bəziləri və onların xüsusiyyətləri barədə məlumat təqdim edib edirəm:
1. Zeytun yağı:
- Extra virgin zeytun yağı, təkli doymamış yağ turşuları ilə zəngindir. Antioksidant xüsusiyyətlərə malikdir və ürək-damar sağlamlığını dəstəkləyir.
2. Avokado yağı:
- Yüksək doymamiş yağ turşuları tərkibinə malikdir və vitamin E, antioksidantları edir. Həmçinin, zeytun yağına bənzər sağlam xüsusiyyətlərə malikdir.
3. Kətan toxumu yağı:
- Omega-3 yağ turşuları (alpha-linolenic acid, ALA) baxımından zəngindir. Ürək sağlamlığına faydalıdır.
4. Balıq yağı:
- Omega-3 yağ turşuları (EPA və DHA) ilə zəngindir. Ürək-damar sağlamlığı, beyin funksiyaları və iltihabların azaldılması üçün faydalıdır.
5. Qoz yağı:
- Omega-3 və omega-6 yağ turşuları balanslı tərkibi ilə sağlam yağlar arasında yer alır. İltihabları azaldır və ürək sağlamlığına müsbət təsir göstərə bilər.
6. Hindistancevizi yağı:
- Doymuş yağ turşuları tərkibi yüksəkdir, amma MCT (medium-chain triglycerides) ilə zəngin olması səbəbi ilə müsbət təsirlər yarada bilər. Ancaq bu yağı müvafiq dərəcədə istifadə etmək tövsiyə olunur, çünki doymuş yağların çox istehlakı sağlamlığa zərər verə bilər".
