<p>Avropa ölkələrində tarix, incəsənət və etnoqrafiya muzeylərini gəzərkən ilk növbədə həmin ölkənin öz tarix və incəsənətinə aid olmayan, dünyanın müxtəlif guşələrindən gətirilmiş eksponat və incəsənət əsərləri diqqəti özünə çəkir. Kolonializm dövründə talan edilmiş bu mədəni irsin restitusiyası isə zaman-zaman geniş debatlara səbəb olub.</p><p><a href="https://azertag.az" target="_blank" class="azertac-link">AZƏRTAC</a> xəbər verir ki, bu günlərdə çapdan çıxmış 850 səhifəlik “Qənimət” adlı elmi araşdırmalar toplusu yeni debatların elmi müstəvidə əsas sütunu sayıla bilər. Bu debatlarda əsas fiqurlardan biri olan fransalı incəsənət tarixçisi, talan edilmiş incəsənət üzrə ekspert Benedikt Savuanın öz həmkarları ilə qələmə aldığı kitab yaxın gələcəkdə yeni dalğanın güclənəcəyini deməyə əsas verir. </p><p>Avstriya Teleradiosuna müsahibə verən B. Savua bildirib ki, təkcə Afrikanın mədəni irsinin 85-90 faizi Avropa muzeylərində saxlanılır. Bu irslə necə rəftar olunması, restitusiya edilməsi, olduğu kimi saxlanması, yoxsa yalnız daimi icarə əsasında həmin ölkələrin sərəncamına verilməsi məsələsində fikir ayrılığı mövcuddur. Almaniyanın bir müddət əvvəl Benin bürünc fiqurlarının bir hissəsini Benin dövlətinə geri qaytarması isə müsbət inkişaf, eyni zamanda vaxtı çoxdan çatmış qərardır.</p><p>Berlin Texniki Universiteti və Paris Sorbon Universitetində çalışan professor Savua hazırda öz aydın mövqeyi və ekspertiza qabiliyyəti ilə Avropanın bir sıra etnoqrafiya muzeylərinin direktorlarının qorxunc yuxusuna çevrilib. Onun 2018-ci ildə seneqallı alim Felvin Sarr ilə apardığı tədqiqatlar və bu tədqiqatların nəticəsində qələmə aldığı “Afrikanın öz incəsənət uğrunda mübarizəsi” kitabı Afrikanın mədəni irsinin geri qaytarılması istiqamətində yazılmış sanballı əsərlərdən biridir.</p><p>B.Savua müsahibəsində bildirib ki, Avropadakı hazırki diskussiyalar heç də yeni sayıla bilməz. Ötən əsrin 60-cı illərində kolonializmdən azad olan Afrika dövlətləri əsrlər boyu qəsb edilən mədəni irsin geri qaytarılması tələbi ilə çıxış edirdilər və Avropada onların tələblərini dəstəkləyənlər az deyildi. Lakin Avropa ölkələrində bu tələblər müxtəlif yollarla “zərərsizləşdirildi”, Afrika və dünyanın digər ölkələrindən incəsənət nümunələrinin Avropaya daşınması incəsənətin məhvdən qorunması, elmi tədqiqat və geniş kütlələr tərəfindən tanınması nöqteyi-nəzərindən düzgün addım kimi qələmə verildi. </p><p>Müəllif şəkilli atlas və antologiyadan ibarət olan, eramızdan əvvəl 600-cü ildən 2015-ci ilədək dövrü əhatə edən “Qənimət” kitabında Avropa ölkələrində “elm və ictimaiyyət naminə xilaskarlıq” nəzəriyyəsinin qəsbkarlıq, kolonializm, zor və alçaltmadan başqa bir ad daşımadığını bildirir. Qeyd edilir ki, istər Amerikanın kəşfindən sonrakı qəsbkarlıq yürüşləri, istər Afrikada kolonializm dövründə mədəni irsin talan edilməsi, istərsə elmi ekspedisiyaların müxtəlif eksponatları “məhv olmaqdan xilas etməsi”, istərsə də müharibələr zamanı qalib tərəfin muzey və qalereyaları öz ölkəsinə daşıması nəticə etibarilə eyni məfhumun fərqli təzahür formalarıdır. Bu kontekstdə müəllif Napoleon Bonopartın Afrikada incəsənət əsərlərinin talan edilməsinə verdiyi açıqlamanı da diqqətə çatdırır: “Afrikada ki, muzey yoxdur!”</p><p>Əsasən Afrika üzrə ixtisaslaşan, lakin kitabında dünyanın digər regionlarını da əhatə etməyə çalışan B.Savuanın “Qənimət” kitabı ətrafında yaranmış araşdırma qrupunun fəaliyyəti olduqca əlamətdar hadisədir. Bir tərəfdən maddi və mədəni irsin restitusiyası mövzusu tarixi ədalətin bərpasını təmin edə və başqalarına haqq-ədalət və demokratiya dərsi keçənlərin üzünə sərt sillə ola, digər tərəfdən isə tarixin alt qatlarında qalan talançılığın bu gün də davam edən müasir formalarına qarşı mübarizəyə və onun ictimailəşməsinə müsbət impuls verə bilər. </p><p>Azərbaycan həm tarixi kontekstdə, həm də müasir dövrdə üzləşdiyi işğal və talan kontekstində bu cür səylərin mərkəzində dayanmağı haqq edən ölkədir. Ötən əsrin əvvəllərindən indiyədək mifik "Böyük Ermənistan" ideyasının gerçəkləşdirilməsi məqsədilə on minlərlə azərbaycanlı məhz etnik və dini mənsubiyyətinə görə qətlə yetirilib, yaşayış məntəqələri dağıdılıb, mədəniyyət abidələri, məscid və qəbiristanlıqlar yerlə-yeksan edilib.</p><p>Bəşər sivilizasiyasının meydana gəldiyi ərazilərdən biri olan Azərbaycanın maddi-mədəniyyət abidələrinin zənginliyi ilə seçilən Qarabağ bölgəsinin Ermənistan tərəfindən işğalı nəticəsində maddi-mədəni irs məhv edilib. İlk insan məskənlərindən olmuş məşhur Azıx və Tağlar mağaraları, kurqanlar və arxeoloji qazıntı məkanlarında ciddi-cəhdlə “qədim erməni izləri”ni axtaran erməni “alimləri” burada qarət etdikləri tapıntıları Ermənistana daşıyıblar, bu və digər məkanlarda arxeoloji qazıntılar aparmaqla beynəlxalq hüquq normalarına saymazyana münasibət nümayiş etdiriblər. Beş minə yaxın eksponatı olan Şuşa Tarix Muzeyi, Dövlət Xalça Muzeyinin filialı və Xalq Tətbiqi Sənəti Muzeyi, Qarabağ Dövlət Tarix muzeyi, həmçinin Laçın rayonundakı Ağoğlan məbədi, Xocalıdakı Əsgəran qalası, Kəlbəcər tarix muzeyinin və digər mədəniyyət ocaqlarının, rəsm qalereyalarının bənzərsiz ekspozisiyaları da dağıdılıb və talan olunub, müqəddəs məbəd və məscidlər təhqir edilib, kitabxanalar yandırılıb, misilsiz əlyazma nümunələri məhv edilib.</p><p>Azərbaycan Prezidenti, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə müzəffər Azərbaycan ordusu 44 günlük müharibədə Azərbaycan torpaqlarını düşmən tapdağından azad etdikdən sonra Ermənistanın Azərbaycana vurduğu ziyanın miqyası tədricən ortaya çıxır, bütün bu cinayət əməlləri foto və videofaktlar əsasında sənədləşdirilir. Azərbaycanın Qarabağ bölgəsindəki abidələrin dağıdılaraq məhv edilməsi nəticəsində dəymiş ziyanı bəlkə də ekspertlər nə zamansa müəyyən edə biləcəklər, lakin Azərbaycan xalqına dəymiş mənəvi zərərin miqyasını təyin etmək heç zaman mümkün olmayacaqdır. Belə ki, talan olunmuş və məhv edilmiş mədəni-tarixi abidələr təkcə Azərbaycanın yox, həm də dünya sivilizasiyasının çox dəyərli mədəniyyət nümunələri idi.</p><p>Məhz bu səbəbdən də Benedikt Savua kimi elm xadimlərinin araşdırmaları və elmi müstəvidə başlatdıqları diskussiyalar dünyada talan olunmuş mədəni sərvətlər mövzusuna həssaslığı artıra bilər. İstər bu kimi elmi fəaliyyət, istərsə beynəlxalq hüququn norma və prinsipləri, xüsusilə də “Silahlı münaqişələr zamanı mədəni sərvətlərin qorunması haqqında“ 1954-cü il Haaqa Konvensiyası, 1954-cü il tarixli Avropa Mədəniyyət Konvensiyası, 16 noyabr 1972-ci il tarixli UNESCO-nun "Ümumdünya mədəni və təbii irsin qorunması haqqında" Konvensiyası və BMT-nin 2001-ci ildə qəbul etdiyi "Beynəlxalq hüquqazidd əməllərə görə dövlətlərin məsuliyyəti" qətnaməsi Azərbaycanın talan olunmuş mədəni irsinin restitusiya edilməsi və dəymiş zərərin beynəlxalq hüquqazidd əməli törədən ölkə tərəfindən ödənməsi üçün möhkəm hüquqi baza mövcuddur.</p><p><em><strong>Elgün Niftəli</strong></em></p><p><em><strong><a href="https://azertag.az" target="_blank" class="azertac-link">AZƏRTAC</a>-ın xüsusi müxbiri</strong></em></p><p><em><strong>Vyana </strong></em></p>
<h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946326.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></h2><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946327.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946328.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946329.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span><br /><span style="font-size:20px;"><span style="font-family:;"Trebuchet" ms",helvetica,sans-serif"><span style="color:#222222;"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946330.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></span></span></span></h2><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946331.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></h2><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946332.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946333.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946334.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946335.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946336.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946337.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946338.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946339.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946340.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946341.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946342.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946343.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></h2><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946344.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946345.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946346.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946347.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946348.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946349.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946350.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946351.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946352.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946353.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946354.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946355.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946356.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946357.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946358.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946359.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><h2 style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:start"> </h2><p style="margin-left:30px;" margin-right:30px; text-align:left"><span style="font-size:14px;"><span style="color:#000000;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="background-color:#ffffff;"><img alt="Formalı" və onsuz gözəl qızlar" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946360.jpg" style="border:none;" height:auto; margin-bottom:30px; margin-left:30px; margin-right:30px; margin-top:30px; max-width:100%; padding:0px; vertical-align:baseline" /></span></span></span></span></p><ul class="links_block" red mb-site hidden"><li><a href="https://lent.az/xeber/cutluk/evli-olanlar-gece-yatanda-bunu-cox-sevirler-inanilmaz-tesirleri-401452">Evli olanlar gecə yatanda bunu çox sevirlər -<span class="red_color"> İNANILMAZ TƏSİRLƏRİ</span></a></li><li><a href="https://lent.az/xeber/cutluk/xeyanet-eden-erini-gorun-nece-ifsa-etdi-399969">Xəyanət edən ərini görün necə <span class="red_color">İFŞA ETDİ</span></a></li><li><a href="https://lent.az/xeber/cutluk/asiq-olub-olmadiginizi-bele-oyrene-bilersiniz-400425">Aşiq olub-olmadığınızı belə öyrənə bilərsiniz</a></li></ul><input type="hidden" id="slick_active_index" value="0"/><div id="news_in_gallery"></div>
<p>Astana Dövlət Qulluğu üzrə Regional Mərkəzinin “Dövlət Xidmətlərində İslahatlar və Təcrübələr” beynəlxalq jurnalında “Səmərəli dövlət xidmətlərinin göstərilməsi: Azərbaycan nümunəsi” adlı məqalə dərc olunub. Məqalədə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin tabeliyində olan qurumların fəaliyyəti və uğurları, o cümlədən “ASAN xidmət” mərkəzləri, Elektron Hökumətin İnkişafı Mərkəzi, İnnovasiyalar Mərkəzi, “ABAD” publik hüquqi şəxsin layihələri və nailiyyətlərindən bəhs edilir.<br/> Yazıda “ASAN xidmət” mərkəzlərində vətəndaşlara operativ və keyfiyyətli formada xidmət göstərildiyi, Dövlət Agentliyinin ölkədə dövlət xidmətləri sahəsində şəffaflığın təmin olunmasında mühüm rol oynadığı qeyd edilir. Vətəndaş xidmətləri sahəsində tətbiq etdiyi sosial innovasiyalara görə "ASAN xidmət"in 2015-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Dövlət Xidmətləri Mükafatına, 2019-cu ildə isə dövlət xidmətlərində rəqəmsallaşmanın tətbiqi üzrə BMT-nin xüsusi mükafatına layiq görüldüyü vurğulanır.</p> <p>Məqalədə Elektron Hökumətin İnkişafı Mərkəzinin rəqəmsallaşma sahəsində həyata keçirdiyi layihələr barədə də geniş məlumat verilib. Bundan başqa, ölkəmizin sosial-iqtisadi tərəqqisinə kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı, əhalinin məşğulluq səviyyəsinin artırılması və rəqabət qabiliyyətli ailə təsərrüfatlarının formalaşdırılması vasitəsilə dəstək verən “ABAD” publik hüquqi şəxsin fəaliyyətinə də geniş yer ayrılıb.</p> <p>“Dövlət Xidmətlərində İslahatlar və Təcrübələr” jurnalı Astana Dövlət Qulluğu üzrə Regional Mərkəzinin dövlət xidmətləri, bu sahədə islahatlar nəzəriyyəsi və təcrübəsi ilə bağlı akademik fikir mübadiləsi məqsədi ilə iki ildə bir dəfə nəşr etdirdiyi jurnalıdır. Jurnal adıçəkilən Mərkəzin 42 iştirakçı ölkəsində və tərəfdaşlıq etdiyi 70-dən çox beynəlxalq təşkilat, qeyri-hökümət təşkilatları və akademik qurumlarda yayımlanır.</p> <p>Qeyd edək ki, bu Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin fəaliyyəti barədə Astana Dövlət Qulluğu üzrə Regional Mərkəzi çərçivəsində yayımlanan sayca üçüncü yazıdır.</p> <p><strong>Məqalənin tam versiyası ilə aşağıdakı link vasitəsilə tanış olmaq mümkündür:</strong> <a href="https://www.astanahubjournal.org/index.php/ijcsrp/article/view/153">https://www.astanahubjournal.org/index.php/ijcsrp/article/view/153</a></p>
<p>İsmayıllı rayonunda Ailə bayramı keçirilib. May ayının 1-dən, 15-dək respublika ərazisində olduğu kimi İsmayıllıda da mövcud pandemiya qaydalarına uyğun olaraq Beynəlxalq Ailə Gününə həsr olunmuş tədbirlər təşkil olunub. Tədbirlər çərçivəsində nümunəvi ailələrlə görüşlər keçirilib, şəhid ailələri ziyarət olunub.</p> <p>Bayramın keçirilməsində əsas məqsəd cəmiyyətin diqqətini sağlam ailə məsələlərinə yönəltmək və gələcək nəsillərə ötürməkdir.</p> <p>Silsilə tədbirlər çərçivəsində qeyd olunub ki, ölkəmizdə uğurlu ailə siyasəti, həmçinin ailə məsələləri ilə bağlı dövlət proqramları, fərman və sərəncamlar Azərbaycan ailələrinin formalaşmasına və inkişafına yönəlib. Respublikamızda ailə, qadın və uşaq məsələləri ilə bağlı həyata keçirilən uğurlu siyasətdə ölkəmizin Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın xüsusi rolunun olduğu bildirilib. Heydər Əliyev Fondunun aztəminatlı ailələr üçün həmçinin, sağlamlıq imkanları məhdud qadın və uşaqlara yönəlmiş layihələr bunun əyani sübutudur.</p> <p>Ailə kiçik dövlətdir, daim onu qorumaq hər bir vətəndaşın borcudur.</p> <p>Xatırladaq ki, tədbirlər Rayon İcra Hakimiyyətinin təşəbbüsü, Uşaq və Ailələrə Dəstək Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə həyata keçirilib.</p> <div class="container" no-gutters"> <div class="row"> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946267.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946267.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946268.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/05/17/1946268.jpg"/> </a> </div> </div> </div>
<p>Mayın 16-da Birləşmiş Ərəb Əmirliklərin Dubay şəhərində keçirilən “ATM 2021” (Arabian Travel Market 2021) beynəlxalq turizm sərgisində pandemiya dövründə ilk dəfə olaraq real iştirakla Azərbaycanın, işğaldan azad edilmiş Qarabağ bölgəsinin, xüsusilə Şuşa şəhərinin turizm potensialı təbliğ olunub.</p> <p>Azərbaycan Turizm Bürosunun Baş icraçı direktoru Florian Zenqstşmit bir il yarım müddətdən sonra pandemiya dövründə Yaxın Şərq üzrə keçirilən turizm sərgisinin postpandemiya dövrü üçün müsbət başlanğıc olduğunu bildirib.</p> <p>Florian Zenqstşmit sərgidə Dövlət Turizm Agentliyi və Azərbaycan Turizm Bürosunun təşkilatçılığı ilə “Azərbaycan Hava Yolları” (AZAL) və Heydər Əliyev adına Beynəlxalq Hava Limanı daxil olmaqla, ölkənin turizm sektorunu təmsil edən 9 yerli tərəfdaşın qatıldığını diqqətə çatdırıb.</p> <p>Azərbaycan Turizm Bürosunun Baş icraçı direktorunun müavini Bəhruz Əsgərov sərginin Qarabağın yeni bir turizm destinasiyası kimi tanıdılması və iştirakçıları bu haqda ətraflı məlumatlandırmaq üçün yaxşı platforma rolu oynadığını qeyd edib. O, sərgi iştirakçıları tərəfindən Qarabağ bölgəsinə böyük maraq göstərildiyini bildirib.</p> <p>Pandemiya şəraitində sosial izolyasiya qaydaları nəzərə alınaraq təşkil olunan beynəlxalq sərgidə Azərbaycan 100 kvadrat metrlik sahəni əhatə edən milli stendlə təmsil olunur.</p> <p>Milli stenddə iştirakçıların sayı eyni anda 25 nəfəri keçməmək şərtilə görüş və müsahibələr keçirilir.</p> <p>Görüş iştirakçılarına işğaldan azad edilmiş ərazilərin turizm potensialı, Azərbaycanda pandemiya dövründə görülən işlər, mövcud olan və inkişaf etdirilən turizm məhsulları və yeni turizm təklifləri barədə məlumatlar təqdim olunur.</p> <p>Qeyd edək ki, 19 mayadək davam edəcək sərgiyə dünyanın müxtəlif ölkələrindən ümumilikdə 39 minə yaxın ziyarətçi, 2500-dən çox sərgi iştirakçısı qatılıb.</p>
<p><strong>Azərbaycan əsgəri, xalqı tariximizdəki daha bir qara ləkəni, xəyanəti silib</strong></p> <p>-30 ilə yaxın idi mayın 18-i Laçın rayonunun işğal günü kimi yad olunurdu. İndi tam başqa əhval-ruhiyyədə xatırlanır və xatırlanacaq bu gün... Laçın rayonu düşmən tapdağında deyil, bu qədim yurd yeri də artıq azaddır və Azərbaycan əsgəri tərəfindən qorunur.</p> <p>Laçının azadlığa qovuşması heç də asan başa gəlməyib. Bu rayonun boşaldılması Ordumuzun əldə etdiyi Zəfər sayəsində mümkün oldu. Ən yaxın tariximizin gerçəkliyi budur ki,<br/> - Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin diplomatik məharəti, prinsipiallığı, dəmir iradəsi və Azərbaycan Ordusunun Zəfər yürüşü sayəsində Laçın rayonu şəhid vermədən düşmən tapdağından xilas edildi;</p> <p>- Cəbhədə Azərbaycan əsgərinin qanı, canı hesabın əldə olunan Böyük Qələbə Ermənistanı Laçın rayonu ilə yanaşı, Kəlbəcər və Ağdam rayonlarını da boşaltmağa məcbur etdi və Prezidentin həyata keçirdiyi qətiyyətli siyasət kifayət qədər mürəkkəb müdafiə sisteminə malik həmin ərazilərin heç bir itki vermədən, döyüşsüz azad edilməsi ilə nəticələndi;</p> <p>- Laçının azadlığı 44 günlük Zəfərin məntiqi davamıdır.</p> <p>30 illik tariximizin başqa bir gerçəkliyi də odur ki, 1992-ci ildə Şuşadan sonra Laçın rayonu hakimiyyət uğrunda mübarizənin, idarəetmə səriştəsizliyinin, Azərbaycan dövlətinə, xalqına qarşı xəyanətin sayəsində ermənilər tərəfindən işğala məruz qalmışdı. Ermənilər Laçını işğal etməklə faktiki olaraq Ermənistanla Dağlıq Qarabağ arasında coğrafi bağlantı yaratmağa nail olmuşdular. Laçının əldən getməsi ilə Azərbaycan strateji nöqteyi-nəzərdən çox böyük məğlubiyyətə uğramışdı.</p> <p>Bu və sonrakı digər faciələrimizə isə daxilimizdəki çəkişmələr, hakimiyyət savaşı, satqınlıq münbit şərait yaratmışdı. Cəbhədə döyüşlərin getdiyi vaxt AXC-Müsavat cütlüyünə məxsus silahlı dəstələr Bakı küçələrində avtomatlarla gəzirdilər və vəzifə bölgüsü uğrunda mübarizə apararaq, paytaxtda xaos yaratmışdılar. Yaranan anarxiya, ölkənin hərtərəfli böhrana sürüklənməsi cəbhədə uğursuzluqların daha da irəliləməsinə aparıb çıxarmışdı. Vətən deyil, vəzifə savaşına girişən siyasi qruplar silahlı birləşmələri döyüş bölgəsindən geri çəkərək onlardan siyasi mübarizədə, vəzifə bölgüsündə təzyiq aləti kimi istifadə etməyə qədər alçalmışdılar. Vəzifə davası Vətənin ön cəbhəsini müdafiəsiz duruma salmışdı. Nəticə o oldu ki, erməni quldurları Azərbaycanın son dərəcə strateji əhəmiyyətli Şuşa və Laçın rayonlarını işğal etməyə nail oldular. Həmin vaxt nə qədər qurbanlar verilsə də, ölkədə siyasi qrupların, rəhbərliyin xəyanəti ucbatından Şuşanı, Laçını qoruya bilmədik.<br/> Çünki</p> <p>- Hakimiyyət uğrunda mübarizə aparan qüvvələri torpaqlarımızın düşməndən qorunması düşündürmürdü;</p> <p>- Əsas məqsəd hakimiyyətə gəlmək idi və təsadüfi deyil ki, 1992-ci il mayın 15-də AXC-Müsavat cütlüyü hakimiyyəti ələ keçirdikdən 3 gün sonra - mayın 18-də Laçın rayonu Ermənistan tərəfindən işğala məruz qaldı;</p> <p>- Bu qüvvələrin hakimiyyətdə olduğu dövrdə heç bir ərazi, o cümlədən Laçın işğaldan azad edilmədi, əksinə digər torpaqlarımız da erməni işğalına məruz qaldı, yeni-yeni faciələr yaşandı;</p> <p>- Ölkə sosial-iqtisadi fəlakətin astanasına gətirildi və idarəolunmaz vəziyyətə düşdü, xaos, anarxiya, özbaşınalıq, hərc-mərclik, talançılıq gündəlik həyat tərzinə çevrildi;</p> <p>- Orduya diqqət ayırmaq əvəzinə, vəzifə davası aparanların ayrı-ayrı batalyonları yarandı və gücləndi.<br/> Bütün bunların məntiqi nəticəsi olaraq Dağlıq Qarabağ və Laçın rayonu ilə yanaşı, 1993-cü ilin aprelində Kəlbəcər kimi strateji əhəmiyyətli rayon da AXC-Müsavat hakimiyyətinin xəyanəti ucbatından düşmənə təslim edildi; Dağlıq Qarabağ ətrafı digər rayonların işğala məruz qalmasına geniş zəmin yarandı və ermənilər ölkəmizin ümumilikdə 20 faiz ərazisini işğal etdilər.</p> <p>Bütün bunlar yaxın tariximizin utancverici gerçəyidir. Bu tarixi faktları unutmaq olmaz! Yeni formalaşan gənc nəsil bilməlidir ki, indi gecə-gündüz sosial mediada hakimiyyətə hər cür böhtan yaxanlar iqtidarda olanda Azərbaycan hansı xaosu, faciələri yaşayıb. Ölkənin parçalanmaq təhlükəsi ilə üzləşməsi, əsl düşmənin unudularaq daxildə silahlı dəstələrin hakimiyyət uğrunda mübarizəyə girişərək bir-birlərinə atəş açmaları, təsadüfi, savadsız, təcrübəsiz adamların idarəetməni küçə səviyyəsinə endirməsi və s. bu kimi faktlar faciələrimizin kökündə duran əsas səbəblər idi.</p> <p>Şükür ki, bu gün Laçın rayonu əsl sahiblərinə qovuşub. Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan əsgəri, xalqı tariximizdəki daha bir qara ləkəni, xəyanəti təmizləyib. Qarşıda dayanan vəzifə bu Qələbəni qoruyub saxlamaq, işğaldan azad olunan torpaqlara həyatı qaytarmaq, nəfəs verməkdir! Qarabağın yeni - inkişaf, tərəqqi dövrünün bir səhifəsi də şübhəsiz ki Laçındır!</p>
<p>Военнослужащие израильской армии сделали несколько предупредительных выстрелов по палестинцам, которые взобрались на заградительную стену в районе Эль-Эдейса на границе с Ливаном.</p> <p>Как передал в воскресенье портал El Nashra, активисты пытались вывести из строя установленные на стене камеры видеонаблюдения, передает Xeberoxu.Az со ссылкой на ТАСС.</p> <p>После открытия огня с израильской стороны один из активистов сорвался вниз и упал, получив многочисленные переломы. По информации портала, он доставлен в больницу города Марджаюн.</p>
<p>Порядка 219 человек были госпитализированы в результате обрушения трибуны в синагоге в городе Гиват-Зеэв близ Иерусалима. Такие данные приводит в воскресенье израильское радио Kan, передает Xeberoxu.Az со ссылкой на ТАСС.</p> <p>По его сведениям, 15 человек находятся в тяжелом состоянии. Остальные пострадавшие получили легкие травмы или ранения средней степени тяжести.</p> <p>Ранее газета The Times of Israel информировала о 167 госпитализированных.</p>
<p><strong>Türkiyədə son 24 saatda koronavirusa 10 512 yeni yoluxma qeydə alınıb.</strong></p><p><strong><a target="_blank" href="http://publika.az">Publika.az</a></strong> xəbər verir ki, bu barədə Türkiyənin Səhiyyə Nazirliyi məlumat yayıb.</p> <p>Son sutkada qardaş ölkədə 223 nəfər koronavirusdan ölüb.</p><p>Ölənlərin ümumi sayı 44 mini keçib.</p>
<p>ABŞ-ın Minnesota ştatında xlorid turşusu daşıyan qatar relsdən çıxıb.</p> <p>Bu barədə “Fox9” xəbər yayıb. Hadisə nəticəsində 28 vaqonun relsdən çıxdığı bildirilir. Xilasedicilər yerli sakinlərə ərazidən uzaq durmağa çağırırlar. İlkin məlumata görə, zərərçəkən yoxdur.</p> <p>Regional fövqəladə hallar qurumundan bildirilib ki, xlorid turşusunun şəhər gölünə sızmasının qarşısını almaq üçün bir neçə baryer quraşdırılıb.</p> <p><iframe src="https://player.baku.tv/embed/38139" width="560" height="315" frame allowfullscreen="allowfullscreen"></iframe></p>
Son şərhlər