Rusiya Elmlər Akademiyası ilk dəfə olaraq "Starship" kosmik gəmisinin partlamasından sonra ionosferdə əmələ gələn unikal plazma dəliyini qeydə alıb. Bu kəşf Yerə yaxın kosmosun strukturunu daha yaxşı başa düşməyə kömək edəcək.
Valyuta.az xəbər verir ki, bu barədə Rusiya Elmlər Akademiyası rəsmi nəşri "Science in Sibiria" məlumat yayıb.
2023-cü ilin noyabrında İlon Maskın rəhbərlik etdiyi "SpaceX" şirkəti 5 min ton ağırlığında "Starship"in ikinci sınaq uçuşunu həyata keçirib. Buraxıldıqdan təxminən 2 dəqiqə 40 saniyə sonra birinci pillə gəmidən ayrılaraq 90 km yüksəklikdə partlayıb. Əsas modul 149 km-ə qalxmağa davam edib, bundan sonra o, avtonom təhlükəsizlik sistemi tərəfindən məhv edilib.
"Rusiya Elmlər Akademiyası Günəş-Yer Fizikası İnstitutunun (İrkutsk) mütəxəssislərinin iştirakı ilə beynəlxalq tədqiqatçılar qrupu 2023-cü il noyabrın 18-də "Starship" super ağır kosmik gəmisinin partlaması nəticəsində ionosferdə qeyri-adi nəticələr aşkar edib", deyə nəşr qeyd edib.
Rusiya Elmlər Akademiyasının aparıcı elmi işçisi, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru Yuri Yasyukeviçin sözlərinə görə, raketin buraxılması və onun partlaması ionosferdə gözlənilməz təsirə səbəb olub. O, kosmik gəminin səs sürətindən daha sürətli hərəkət etdiyini və sürətlə hərəkət edən qayığın arxasında olanlara bənzər konus formalı atmosfer şok dalğaları yaratdığını izah edib.
Bu dalğaların əhəmiyyətli bir amplitudası var, lakin ən təəccüblü olanı dalğaların adətən cənuba doğru hərəkət etdiyi halda, çoxlu salınımların olması və onların şimala doğru yayılmasıdır. Kosmik gəminin partlaması nəticəsində ionosferdə plazma dəliyi yaranıb və bu vəziyyətdə yüklü elektronlar yox olur. Tipik olaraq, bu cür deşiklər mühərrik yanacağı ilə qarşılıqlı təsir nəticəsində yaranan kimyəvi proseslər nəticəsində yaranır.
Alim qeyd edib ki, bu, texnogen partlayış nəticəsində yaranan qeyri-kimyəvi plazma dəliyinin aşkarlanması ilə bağlı ilk hadisədir.
Paşa Məmmədli
