Sentyabrın 30-da Brüsseldəki NATO qərargahında Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryanın Alyansın Hərbi Komitəsinin nümayəndələri ilə görüşləri keçirilib. Bu danışıqlar zamanı strateji razılaşmalar əldə edilib ki, bunlar da Ermənistanın 5 aprel tarixində Qərb müttəfiqləri ilə keçirdiyi dönüş nöqtəsi olan görüşün nəticələrinin məntiqi davamı və inkişafıdır. Xatırladaq ki, aktiv təkzib cəhdlərinə baxmayaraq, sonrakı hadisələr göstərdi ki, bu məlumat tamamilə dəqiq olub.
"NATO-nun yeni cənub cinahı" və "Cibuti modeli"
Caliber.az-ın diplomatik mənbələrdən əldə etdiyi yeni məlumata görə, sentyabrın 30-da keçirilən görüşdə Qriqoryan Ermənistanın "NATO-nun yeni cənub cinahı" olmağa hazır olduğunu bildirib. O, Ermənistanda aviabazaların tikilməsinə və raket əleyhinə müdafiə hissələrinin yerləşdirilməsinə kömək etmək niyyətini vurğulayıb.
Qriqoryanın sözlərinə görə, bu bazalar NATO-nun Cavab Qüvvələrinin (NRF) hərbi qulluqçularını, o cümlədən quru, hava və xüsusi bölmələri qəbul etməyə hazır olacaq. ABŞ və Fransa bu təşəbbüsü fəal şəkildə dəstəkləyiblər, Almaniya isə ölkədə Rusiya qoşunlarının, xüsusi xidmət orqanlarının və İran agentlərinin geniş mövcudluğu səbəbindən şübhəsini bildirib. Lakin ABŞ-Fransa tandeminin arqumentləri Ermənistanın Rusiyanın təsir dairəsindən davamlı, institusional çıxarılması üçün əks-balansın yaradılmasının zəruriliyi idi. Nümunə olaraq, Cibutinin - dünyada Amerika Birləşmiş Ştatları və Çinin hərbi bazalarının yerləşdiyi yeganə ölkənin vəziyyəti göstərilib.
"Sülh naminə tərəfdaşlıq" ("Partnership for Peace") proqramı çərçivəsində aparılan danışıqların nəticəsinə əsasən, Ermənistanın cənubunda dağ-atıcı qoşunları üçün təlim mərkəzi yaratmaq qərara alınıb ki, bu da NATO hərbi qulluqçularının mövcudluğu üçün örtük rolunu oynayacaq. Bununla əlaqədar olaraq, yaxın zamanda əldə edilmiş razılaşmanın həyata keçirilməsi prosesini planlaşdırmaq üçün ABŞ Silahlı Qüvvələrinin Avropa Komandanlığının nümayəndə heyətinin Ermənistana gələcəyi müzakirə edilib.
Azərbaycanla bağlı Ermənistanın planları: təzyiq və ambisiyalar
Görüş zamanı Armen Qriqoryan açıq şəkildə bəyan edib ki, Ermənistan NATO-ya inteqrasiya kursunu seçib və Azərbaycana maksimum təzyiq göstərməyə, onu "Ermənistan üçün məqbul" şərtlərlə sülh bağlamağa məcbur etməyə çağırıb. Bununla əlaqədar o, Qərb həmkarlarından COP29 konfransı kontekstində Azərbaycana informasiya təzyiqinin gücləndirilməsinə kömək etmələrini xahiş edib, qeyd edib ki, indi Bakı "xüsusilə həssasdır" və onu "sülhə məcbur etmək lazımdır". ABŞ, Fransa və bir sıra digər NATO ölkələrinin müvafiq mərkəzlərinin dəstəyilə erməni diasporu tərəfindən aparılan informasiya kampaniyası hələ ki erməni aktivistlər və onların sınaqdan çıxmış tərəfdaşları dairəsindən kənara çıxa bilməyib, buna görə də Ermənistan hakimiyyəti əmindir ki, COP29-a qədər İrəvan və Bakı arasında tezliklə sülhün zəruriliyi haqqında narrativi qloballaşdırmaq lazımdır. Qriqoryanın sözlərinə görə, İrəvanın təklif etdiyi "sülh müqaviləsi"nin qısaldılmış sənədini imzaladıqdan dərhal sonra Ermənistan Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatından (KTMT) çıxmaq üçün rəsmi proseduru başlatmağa və NATO-ya inteqrasiya yolunu elan etməyə hazırdır.
Qriqoryan, həmçinin, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin delimitasiya olunmamış sərhəd sahələrində olduğu mövqeləri nəzərdə tutaraq, Azərbaycan Ordusunun "suveren Ermənistan ərazisi"nin bir neçə yüz kilometrini "işğal etməsi" məsələsini qaldırıb. O, İrəvanın bu torpaqları sülh yolu ilə qaytarmaq imkanını görmədiyini vurğulayıb və Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycan torpaqlarının ekvivalent, yaxud daha böyük sahəsini tutmaq məqsədilə sonrakı mübadilə üçün sürətli qələbə müharibəsi planını təklif edib. Qriqoryanın sözlərinə görə, belə bir "qələbə" erməni ordusunun və cəmiyyətinin döyüş ruhunu bərpa etməyə kömək edəcək, Azərbaycan cəmiyyətini mənəvi cəhətdən çökdürəcək və Azərbaycan Ordusunun şərtsiz hərbi üstünlüyü haqqında kök salmış təsəvvürləri zəiflədəcək. Bundan əlavə, ssenarinin müəlliflərinin fikrincə, bu, alınmış Qərb hərbi texnikasının real döyüş şəraitində mühüm sınağı olacaq, həmçinin Prezident İlham Əliyevin Azərbaycanda nüfuzunu əhəmiyyətli dərəcədə zəiflədəcək.
Qriqoryan Azərbaycan Ordusu üçün kəşfiyyat döyüşü olan və Serj Sarqsyanın nüfuzunu sarsıdan, nəticədə Ermənistanda Qərbpərəst qüvvələrin hakimiyyətə gəlməsini təmin edən 2016-cı ilin Aprel döyüşləri ilə analogiya aparıb. NATO hərbçilərinin yeni döyüş əməliyyatlarının başlanmasının Ermənistan üçün ərazi itkiləri riski daşıyıb-daşımadığı sualına cavab olaraq, Qriqoryan qeyd edib ki, bütün Ermənistan-Azərbaycan sərhədi boyunca erməni ordusu "qala-istehkamlar" tikir və aktiv istehkam işləri aparır, həmçinin Rusiya-Ukrayna müharibəsinin Qərb həmkarlarının bölüşdüyü təcrübəsindən fəal istifadə edir.
Gürcüstan - destabilizasiyanın əsas elementlərindən biri
Danışıqlarda Gürcüstandakı vəziyyətə xüsusi diqqət yetirilib. Qriqoryanın sözlərinə görə, Gürcüstanın hazırkı hökuməti Azərbaycana yaxındır və bu, regionun Qərbin nəzarətinə keçməsi üçün çəkindirici amildir. Bu baxımdan, Ermənistanın Gürcüstanda seçkilərin nəticələrinə, xüsusilə də etnik ermənilərin kompakt yaşadığı rayonlarda, təsir imkanları müzakirə edilib.
Görüşdə Ermənistan və Qərb ölkələrinin, xüsusilə Fransa və ABŞ-ın xüsusi xidmət orqanları arasında Gürcüstan istiqamətində əməkdaşlıq yüksək qiymətləndirilib. Ermənistan Xarici Kəşfiyyat Xidmətinin işi və yüksəksəviyyəli əməkdaşlıq müsbət dəyərləndirilib.
Qeyd edilib ki, Ermənistan Gürcüstanda inqilabi ssenarinin uğursuzluğu halında mümkün geriçəkilmə bazası kimi nəzərdən keçirilir. Hazırlanan ssenariyə görə, etiraz hərəkatına Fransanın Gürcüstandakı baş agenti - qüvvələri ilə tələsik antihökumət koalisiyası yaradılan Prezident Salome Zurabişvili rəhbərlik edəcək. Zurabişvilinin hakimiyyətə gəlməsi halında, yaxın zamanda Rusiyanın Ukraynadakı hərbi kampaniyasına diqqətinin yayınmasına hesablanaraq, 2008-ci il ssenarisinin təkrarlanması yolu ilə Rusiyaya qarşı ikinci cəbhənin açılmasını gözləmək lazımdır. Qeyd edilib ki, mümkün hərbi əməliyyat zamanı Erebunidəki Rusiya hərbi aviabazası "vətəndaş aktivistləri" tərəfindən blokadaya alınacaq ki, bu da 2008-ci il təcrübəsindən fərqli olaraq, Rusiya ordusunun Gürcüstan ərazisinə döyüş uçuşları həyata keçirməsinə imkan verməyəcək.
Brüsseldəki görüş zamanı, həmçinin, bildirilib ki, Ermənistan xüsusi xidmət orqanları Gürcüstanda yaşayan etnik ermənilər arasında yaradılmış agent şəbəkəsi vasitəsilə "aktiv tədbirlər" hazırlayırlar. Bu məqsədlə Ermənistan ərazisində cəlb edilmiş kontingentlə müvafiq hazırlıq işləri aparılır ki, bunlara küçə döyüşləri elementləri də daxildir. Bu prosesə yaxın günlərdə Serbiya hökumətinə qarşı fəal işləyən Balkan ölkələrindən ən təcrübəli mütəxəssislərin qoşulması gözlənilir.
Rusiya ilə münasibətlər və Qərblə əməkdaşlıq
Görüşdə Qriqoryan cari ilin 5 aprelində əldə edilmiş razılaşmaların yerinə yetirilməsinə görə təşəkkürünü bildirib və Rusiyanın təsirindən çıxdığı şəraitdə Ermənistana təhlükəsizlik təmin edəcək yeni tam müdafiə paktının bağlanmasının zəruriliyini vurğulayıb.
Ermənistanın Qərb ölkələri, xüsusilə Fransa və ABŞ ilə əməkdaşlığı yüksək qiymətləndirilib. Lakin Ermənistanın təhlükəsizlik strukturlarında, o cümlədən Milli Təhlükəsizlik Xidməti və orduda çoxsaylı rusiyapərəst kadrların olması problemi qalmaqdadır. Xüsusilə, Fransa tərəfi Ermənistana verilən Fransa hərbi texnikası haqqında məlumatların Rusiya və İran tərəflərinə ötürülməsi halları ilə bağlı narahatlığını çatdırıb. Qriqoryan idarələrin Rusiya agentlərindən təmizlənməsi işinin fəal şəkildə aparıldığına əmin edib və bu prosesdə Qərb xüsusi xidmət orqanlarından ekspert və əməliyyat dəstəyi istəyib.
Görüşdə Rusiya ordusu, KTMT və müxtəlif vaxtlarda Ermənistan ərazisində olan Rusiya hərbçiləri haqqında kəşfiyyat məlumatlarının mübadiləsinin vacibliyi təsdiqlənib.
Nəticə
NATO-nun qərargahında 30 sentyabr görüşü Ermənistanın nə qədər riskli bir yol seçdiyini aydın şəkildə göstərir. Ermənistanın NATO-nu hərbi qüvvələrin yerləşdirilməsi və Ermənistan ərazisində müvafiq infrastrukturun yaradılması üçün cəlb etməyə yönəlmiş siyasəti regional təhlükəsizlik üçün ciddi təhdidlərlə bağlıdır. Gürcüstanda siyasi destabilizasiya cəhdləri və Azərbaycana qarşı hərbi ambisiyalar Cənubi Qafqaz regionunda yeni qarşıdurmaya və gərginliyin artmasına səbəb ola bilər.
Azərbaycan tərəfi Ermənistanın apardığı danışıqlar və atdığı addımlardan xəbərdardır. Ölkəmiz hadisələrin hər cür inkişafına hazırdır və dəyişən geosiyasi vəziyyəti nəzərə alaraq, öz milli maraqlarını qorumağa davam edəcək. Biz Ermənistan və onun Qərb müttəfiqlərinin hərəkətlərindən irəli gələn hər hansı təhdidə qarşı durmaq üçün bütün lazımi resurslara malikik.
