Dünyada hər bir ölkə öz coğrafi ölçüsü və əhalisinin miqdarı ilə fərqlənir. Əksəriyyətimiz böyük əraziləri olan ölkələr haqqında məlumatlı olsaq da, dünyanın coğrafi xəritəsində çox kiçik olan və əksər hallarda diqqətdən kənarda qalan ölkələr də mövcuddur. Bu ölkələr ərazi cəhətdən kiçik olsa da, öz tarixləri, mədəniyyətləri və siyasi əhəmiyyətləri ilə maraq doğururlar. Bəziləri dənizlərdə kiçik adalardan ibarətdir, bəziləri isə böyük ölkələrin sərhədlərində yerləşir. Bu yazıda dünyanın ən kiçik 10 ölkəsi haqqında məlumat veriləcək, hər biri haqqında maraqlı faktlar və coğrafi xüsusiyyətlər təqdim ediləcək.
1. Vatikan şəhəri
Vatikan şəhəri dünyanın ən kiçik ölkəsidir və cəmi 44 hektar əraziyə malikdir. Bu ölkə Roma Katolik Kilsəsinin rəsmi mərkəzi olmaqla bərabər, Papa tərəfindən idarə olunan suveren bir şəhər-dövlətdir. Vatikanın ən əhəmiyyətli dini məbədlərindən biri Müqəddəs Pyotr Bazilikasıdır. Burada Katolik kilsəsinin əsas dini lideri olan Papa yaşayır və dünyanın hər yerindən ziyarətçiləri cəlb edir. Vatikan şəhəri, həm də Vatikan Muzeyləri ilə məşhurdur ki, burada Michelangelo-nun məşhur Sistin kapellası da yerləşir. Bu şəhər-dövlətin əhalisi təxminən 800 nəfərdir və onların əksəriyyəti kilsə ilə bağlı işçilər və din adamlarıdır. Vatikan suveren bir dövlət kimi 1929-cu ildə Lateran müqaviləsi ilə İtaliya tərəfindən tanınıb. Hər il Vatikan milyonlarla turist tərəfindən ziyarət edilir və bu kiçik ölkə həm dini, həm də mədəni baxımdan dünyada mühüm əhəmiyyətə malikdir. Ölkənin iqtisadiyyatı əsasən ziyarətçi və turizm gəlirlərindən asılıdır. Vatikan siyasi və diplomatik baxımdan da aktivdir və dünyanın bir çox ölkələri ilə diplomatik əlaqələrə malikdir.
2. Monako
Monako Fransanın cənub sahillərində, Aralıq dənizinin sahilində yerləşir və dünyanın ikinci ən kiçik ölkəsidir. Monakonun ərazisi cəmi 2 kvadrat kilometrdir, lakin burada təxminən 39,000 nəfər yaşayır. Ölkənin ən məşhur məkanlarından biri Monte-Karlo kazinolarıdır, bura həm yerli sakinlər, həm də dünya miqyasında zəngin turistlər üçün cəlbedici mərkəzdir. Monako lüks otellər, bahalı avtomobillər və gözəl yaxtaları ilə tanınır. Şəhər-dövlət Knyaz Albert II tərəfindən idarə olunur və tarixi knyazlıq statusunu qoruyur. Monakoda hər il keçirilən Formula 1 yarışları da çox məşhurdur və minlərlə turist cəlb edir. Bu ölkənin iqtisadiyyatı əsasən turizm və maliyyə xidmətləri üzərində qurulub. Monako vergi cənnəti kimi də tanınır və burada yaşayanlar şəxsi gəlir vergisindən azaddırlar. Ölkə, həm də zəngin təbiəti və sahil mənzərələri ilə seçilir, burada həm şəhər mühiti, həm də təbiət harmoniyası mövcuddur. Monako əhalisi az olsa da, dünya səviyyəsində öz iqtisadi və siyasi nüfuzunu qoruyur.
3. Nauru
Nauru Sakit Okeanın cənub hissəsində yerləşən və dünyanın ən kiçik ada dövlətlərindən biridir. Bu ölkənin ərazisi cəmi 21 kvadrat kilometrdir və təxminən 10,000 nəfər əhalisi var. Naurunun iqtisadiyyatı əvvəllər fosfat mədənçiliyi üzərində qurulmuşdu və bu ölkəyə böyük gəlir gətirirdi. Lakin fosfat ehtiyatları tükəndikdən sonra ölkənin iqtisadi vəziyyəti çətinləşib. Hazırda Naurunun əsas gəlir mənbələri beynəlxalq yardımlar və Avstraliya tərəfindən maliyyələşdirilən qaçqın düşərgələridir. Ölkə iqlim dəyişikliyindən ciddi təsirlənir, çünki dəniz səviyyəsinin artması ada ölkəsinin mövcudluğunu təhlükəyə atır. Nauru eyni zamanda paytaxtı olmayan yeganə ölkədir və adanın mərkəzi hissəsi dövlət qurumları ilə doludur. Ölkənin təbii gözəllikləri, mərcan rifləri və okean mənzərələri turistləri cəlb etsə də, turizm hələ də geniş miqyasda inkişaf etməyib. Nauru öz kiçik ərazisi və məhdud resurslarına baxmayaraq Sakit Okeanda öz yerini qoruyub saxlayır. Bu ada ölkəsi, həmçinin təbii ehtiyatların necə idarə olunmasının vacibliyini göstərən yaxşı bir nümunədir.
4. Tuvalu
Tuvalu Sakit Okeanın cənub hissəsində yerləşən və yeddi ada və iki mərcan atolundan ibarət olan kiçik bir ada dövlətidir. Ölkənin ərazisi cəmi 26 kvadrat kilometrdir və burada təxminən 11,000 nəfər yaşayır. Tuvalunun iqtisadiyyatı əsasən kənd təsərrüfatı, balıqçılıq və beynəlxalq yardımlara əsaslanır. Tuvalu dünyada iqlim dəyişikliyindən ən çox təsirlənən ölkələrdən biridir və okean səviyyəsinin artması bu kiçik ölkəni su altında qalmaq təhlükəsi ilə üz-üzə qoyur. Ölkə bu problemi qlobal səviyyədə müzakirə edərək beynəlxalq icmanın diqqətini çəkir. Tuvalu təbii gözəllikləri və mərcan rifləri ilə turistlər üçün cazibədar olsa da, turizm sektoru hələ tam inkişaf etməyib. Ada dövlətinin beynəlxalq hava limanı yoxdur və bu da ölkənin təcrid olunmasına səbəb olur. Tuvalu, həmçinin öz zəngin dəniz həyatı və ekosistemləri ilə tanınır. Ölkənin gələcəyi iqlim dəyişikliyinə qarşı aparılan mübarizədən çox asılıdır və bu səbəbdən Tuvalu qlobal ekoloji siyasətdə fəal rol oynayır. Ada ölkəsi üçün gələcək qeyri-müəyyən olsa da, Tuvalunun əhalisi öz unikal mədəniyyətlərini qoruyub saxlayır.
5. San-Marino
San-Marino İtaliyanın içərisində yerləşən və dünyanın ən qədim respublikalarından biri sayılan kiçik bir ölkədir. Ölkənin ərazisi cəmi 61 kvadrat kilometrdir və təxminən 34,000 nəfər əhalisi var. San-Marino öz müstəqilliyini 301-ci ildən bəri qoruyub saxlayır və bu baxımdan dünyada ən qədim respublikadır. Ölkənin tarixi abidələri, qala divarları və qədim küçələri turistlər üçün böyük maraq doğurur. San-Marino, həmçinin BMT və Avropa Şurası kimi beynəlxalq təşkilatlara üzv olan kiçik dövlətlərdən biridir. Ölkənin iqtisadiyyatı əsasən turizm və maliyyə xidmətləri üzərində qurulub. San-Marinonun dağ mənzərələri və təbii gözəllikləri ilə bərabər, tarixi şəhər mərkəzi UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısına daxil edilib. Ölkə müasir dövrün qloballaşma proseslərindən kənarda qalmayıb və texnoloji inkişaflara uyğunlaşma siyasəti yeridir. San-Marino, həm də Avropa İttifaqı ilə sıx iqtisadi və siyasi əlaqələrə malikdir. Kiçik ərazisinə baxmayaraq, San-Marino uzun illərdir öz müstəqilliyini və siyasi sabitliyini qoruyub saxlamışdır.
6. Lixtenşteyn
Lixtenşteyn İsveçrə və Avstriya arasında yerləşən və 160 kvadrat kilometr əraziyə malik olan kiçik bir knyazlıqdır. Burada təxminən 39,000 nəfər yaşayır və ölkənin rəsmi dili alman dilidir. Lixtenşteyn Alp dağları ilə əhatə olunmuşdur və bu da ölkəyə gözəl təbiət mənzərələri bəxş edir. Ölkənin iqtisadiyyatı çox inkişaf edib və burada yüksək səviyyəli həyat tərzi mövcuddur. Lixtenşteyn maliyyə sektoru və sənaye istehsalı sahəsində dünyanın ən qabaqcıl ölkələrindən biridir. Ölkə, həmçinin vergi cənnəti kimi tanınır və bu beynəlxalq şirkətlərin diqqətini çəkir. Lixtenşteynin paytaxtı Vaduz həm siyasi, həm də mədəni mərkəz olaraq fəaliyyət göstərir. Ölkə, həmçinin qədim qalalar, muzeylər və mədəni tədbirləri ilə turistlər üçün maraqlı bir məkan olaraq tanınır. Lixtenşteyn, həm də idmanla məşhurdur, burada xizək idmanı populyardır və dağçılıq üçün ideal şərait mövcuddur. Ölkənin iqtisadi və siyasi sabitliyi Lixtenşteyni inkişaf etmiş dövlətlər sırasına daxil edir. Kiçik ərazisinə və azsaylı əhalisinə baxmayaraq, Lixtenşteyn dünya iqtisadiyyatında özünəməxsus yer tutub. Burada təbiət və müasir şəhər həyatının harmoniyası hər yerdə hiss olunur və bu ölkəyə xüsusi cazibə verir.
7. Marşall Adaları
Marşall Adaları Sakit Okeanın qərbində yerləşən və cəmi 181 kvadrat kilometr əraziyə malik bir ada dövlətidir. Ölkə 29 mərcan atolundan və 5 əsas adadan ibarətdir və burada təxminən 58,000 nəfər yaşayır. Marşall Adaları mərcan rifləri və tropik iqlimi ilə məşhurdur, bu da onu turistlər üçün cazibədar edir. Ölkənin iqtisadiyyatı əsasən balıqçılıq və beynəlxalq yardımlara əsaslanır. Bununla yanaşı, ABŞ ilə yaxın əlaqələr ölkənin müdafiə və iqtisadiyyatının bir hissəsini təmin edir. Marşall Adaları, həmçinin ABŞ-ın hərbi bazalarının yerləşdiyi strateji bir bölgə kimi vacib əhəmiyyət daşıyır. Bu ada dövləti, həm də qlobal iqlim dəyişikliyindən ən çox təsirlənən ölkələrdən biridir. Okean səviyyəsinin artması Marşall Adalarının gələcəyini təhlükə altında qoyur. Bununla belə, ölkə öz zəngin mədəniyyəti və ənənələri ilə fəxr edir. Marşall Adalarının bir çox adalarında hələ də yerli adət-ənənələr qorunub saxlanılır və bu adanın özünəməxsusluğunu göstərir.