Rusiya mediası: ”Mümkündür ki, İsraillə münasibətləri kəsmək Trampla danışıqlarda sövdələşmə rolunu oynayacaq”
“Türkiyə İsraillə diplomatik əlaqələrini dayandırıb.Biz Türkiyə dövləti və hökuməti olaraq İsraillə əlaqələrimizi kəsdik. Hazırda bizim İsraillə heç bir əlaqəmiz yoxdur” deyə, Rəcəb Tayyib Ərdoğan bildirib. Musavat.com xəbər verir ki, Türkiyənin bu qərarı haqda Rusiyanın “Svobodnaya pressa” nəşri geniş təhlil yazıb. Nəşr əsas olaraq “Türkiyənin bu qərarın niyə indi verdiyi və bundan sonra nələr ola biləcəyi” sualına cavab tapmağa çalışıb.
“2023-cü ilin oktyabrında İsrailin Qəzza zolağında əməliyyatı başladığı gündən Türkiyə Təl-Əvivin hərəkətlərini pisləyib və onu fələstinli mülki əhalinin qətliamında ittiham edib. Məncə, Ərdoğanın bəyanatı İslam dünyasının birləşməsinin məntiqi nəticəsidir ki, bunun mühüm addımı bir neçə gün əvvəl bütün region ölkələrinin nümayəndələrinin Səudiyyə Ərəbistanında görüşümdə olub”. Rusiya Hökuməti yanında Maliyyə Universitetinin Siyasi Elmlər Kafedrasının Yaxın Şərq üzrə eksperti Vladimir Blinov nəşrə belə deyib.
Ekspertə görə, indi bütün dünya ölkələri ABŞ-ın yeni administrasiyası ilə münasibətlərin qurulması üçün başlanğıc şərtləri formalaşdırır. Bu baxımdan tamamilə mümkündür ki, İsraillə münasibətləri kəsmək Trampla danışıqlarda sövdələşmə rolunu oynayacaq.
Hərbi-siyasi ekspert Vladimir Sapunov isə deyib ki, ötən ilin oktyabrından iki ölkə arasında faktiki olaraq diplomatik əlaqələr yox idi.
“Sonra İsrail Ankaradakı diplomatlarını geri çağırdı və Ərdoğanın HƏMAS-ı azadlıq hərəkatı adlandırmasına etiraz etdi. Buna cavab olaraq Türkiyə də eyni addımı atdı. Beləliklə, Türkiyə prezidenti indi yalnız bu faktı səsli ifadə edib. Ümumiyyətlə, Ərdoğanın hakimiyyətə gəlməsindən sonra Təl-Əvivlə Ankara arasında münasibətlər heç vaxt hamar olmayıb. 2018-ci ildə Tramp administrasiyasının ABŞ səfirliyini Təl-Əvivdən Qüdsə köçürməsi səbəbindən diplomatik münasibətlər son dərəcə aşağı səviyyəyə düşürüldü. 2022-ci ilin yazında İsrail prezidenti Hersoq və Türkiyənin xarici işlər naziri Çavuşoğlu qarşılıqlı səfərlər etdi. Ərdoğan Bakıda BMT-nin İqlim üzrə COP29 sammitindən qayıdan zaman təyyarədə jurnalistlərə verdiyi müsahibədə bəyan edib ki, Türkiyə İsrailin Qəzzada hərbi cinayətlərinin araşdırılmasında dünyada aparıcı rol oynayır. Və bu, doğrudur” deyə, ekspert bildirib.
Ekspert düşünür ki, Ərdoğan sonunadək Fələstini dəstəkləyəcək: “Qəzzada əməliyyat başlayandan sonra Ankara BMT-yə İsrailə silah embarqosu tətbiq edilməsini tələb edən məktubla müraciət edib. Yeri gəlmişkən, bu məktubu Rusiya və Çin imzalayıb. Deməli, indi rəsmi silah ticarətindən söhbət getmir. Baxmayaraq ki, bu yaxınlarda Ankara ABŞ-ın Türkiyəyə tədarükünü dayandıracağı təqdirdə İsraildən F-16-ları almağı düşünürdü. Amma indi bunun əhəmiyyəti yoxdur, çünki bu ilin iyun ayında Türkiyə və ABŞ Block-70 modifikasiyalı Amerika F-16 qırıcılarının və təyyarələrin modernləşdirilməsi üçün müqavilə bağlamışdı. Ərdoğan bildirib ki, Donald Trampın İsraillə bağlı gələcək addımları barədə nəticə çıxarmaq hələ tezdir, Ankara isə Vaşinqtondan “ağıllı addımlar” gözləyir.
Türkiyə İsrailin BƏƏ, Bəhreyn və Mərakeş ilə diplomatik əlaqələrin qurulmasını nəzərdə tutan 2020-ci il İbrahim razılaşmasına ilkin olaraq pis reaksiya verdi. Lakin Bayden administrasiyası dövründə Sudan da müqavilələrə qoşuldu və yəhudi dövlətinin İslam ölkələri ilə yaxınlaşma kursu davam etdi. Lakin İsrailin Qəzzada görünməmiş vəhşiliyindən sonra Bəhreyn ötən ilin noyabrında İsraildən öz səfirini geri çağırıb. 2024-cü ilin aprelində BƏƏ İsraillə diplomatik əlaqələri dayandırıb. Onu da əlavə edək ki, İordaniya da bir il əvvəl Təl-Əvivdən səfirini geri çağırıb. İsrail Qəzza və Livanda əməliyyatlara başladıqdan və xüsusən də onları müşayiət edən hərbi cinayətlərin sayından sonra Türkiyə ilə münasibətlərin tez bir zamanda bərpasından söhbət gedə bilməz. Gələcəkdə münasibətlər necə dəyişəcək, bunu zaman göstərəcək”.
Yada salaq ki. Caliber.az-ın məlumatına görə, İsrail prezidenti İsaak Hersoqun COP29-a gəlməməsinin səbəbi kimi Türkiyənin İsrail Prezidentinin təyyarəsinin öz hava məkanından istifadəsinə qadağa qoyması ilə izah edib. “Qafqazinfo”nun əldə etdiyi digər məlumata görə, İsrail tərəfi problemin həlli üçün Azərbaycana müraciət edib, hətta, Prezident Hersoq Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə zəng də edib. Amma Azərbaycan tərəfinin məsələ ilə bağlı Türkiyə ilə məsləhətləşmə və müzakirələri nəticə verməyib.
Musavat.com
