Elm və təhsil naziri Emin Əmrullayevin çıxışına reaksiya verən təhsil eksperti Kamran Əsədov 1500 məktəbin aqibəti barədə öz təlkiflərini irəli sürüb.
Tribunainfo.az-a şərh verən təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirib ki, Azərbaycanda 1500 məktəbdə 100-dən az şagirdin olması təkcə təhsil sisteminin deyil, eyni zamanda regional inkişafın, demoqrafik siyasətin və sosial-iqtisadi vəziyyətin qarşısında duran ciddi bir çağırışdır. Bu problemi tənzimləmək üçün müxtəlif istiqamətlərdə tədbirlərin görülməsi zəruridir. Bu istiqamətdə analiz və təkliflər aşağıda təqdim olunur.
Ekspertin sözlərinə görə, Azərbaycanda 2024-cü il statistikalarına əsasən, ümumi təhsil müəssisələrinin təxminən 20%-ində şagird sayı 100-dən azdır. Bu məktəblərin əksəriyyəti ucqar dağlıq və kənd ərazilərində yerləşir. Belə məktəblərin fəaliyyəti böyük maliyyə xərcləri tələb edir, lakin nəticədə təhsil keyfiyyəti yüksək olmur. Az sayda şagirdlə dərs keçən müəllimlər çox vaxt tam iş yükü əldə edə bilmir, bu da onların əməkhaqqına və motivasiyasına mənfi təsir göstərir. Üstəlik, şagirdlərin təhsil nəticələri də qeyri-kafi olur.
“Bu problemin həlli üçün ilk növbədə təhsil infrastrukturu və idarəetmə sahəsində islahatlar həyata keçirilməlidir. Regionlarda yerləşən azşagirdli məktəblərin birləşdirilməsi effektiv yanaşmalardan biri ola bilər. Bu məqsədlə regional təhsil mərkəzləri yaradılmalıdır. Bu mərkəzlər daha geniş resurslara malik olacaq, burada müasir laboratoriyalar, kitabxanalar və digər təhsil vasitələri təmin ediləcək. Bu modeldə şagirdlərin təhsilə çatdırılması üçün xüsusi məktəb avtobusları təşkil edilməlidir. Məsələn, qonşu Gürcüstanda bu yanaşma uğurlu nəticələr vermişdir və təhsil keyfiyyətində nəzərəçarpacaq artım müşahidə olunur.
Regionlarda əhalinin azalması və şəhərlərə miqrasiya məktəbdənkənar problemin əsas səbəblərindəndir. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, son 10 ildə Azərbaycanın kənd əhalisinin təxminən 15%-i şəhərlərə köç etmişdir. Bu, ucqar ərazilərdəki məktəblərin şagird sayını daha da azaltmışdır. Problemi həll etmək üçün regionlarda sosial və iqtisadi inkişaf proqramları həyata keçirilməlidir. Yeni iş yerlərinin açılması, kənd təsərrüfatına subsidiyaların artırılması və regionlarda həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılması insanların bu ərazilərdə qalmasını stimullaşdıra bilər.
Texnologiyanın inkişafı təhsil sahəsində də yeni imkanlar açır. Az şagirdli məktəblərin problemini həll etmək üçün rəqəmsal təhsil platformalarının tətbiqi genişləndirilməlidir. Onlayn dərslər vasitəsilə şagirdlər ölkənin digər bölgələrindəki peşəkar müəllimlərin dərslərinə qoşula bilərlər. Eyni zamanda, mobil təhsil mərkəzləri vasitəsilə ucqar kəndlərdə müasir təhsil vasitələrinin tətbiqi mümkündür. Türkiyənin kəndlərdə həyata keçirdiyi mobil kitabxana və laboratoriya layihələri Azərbaycanda da tətbiq edilə bilər.
Az şagirdli məktəblərdə təhsil keyfiyyətinin artırılması üçün müəllimlərin peşəkar inkişafına xüsusi diqqət yetirilməlidir. Bu məktəblərdə çalışan müəllimlər üçün xüsusi təlimlər təşkil edilməli, onların əməkhaqları artırılmalı və motivasiya proqramları tətbiq edilməlidir. Hazırda bu məktəblərdə işləyən müəllimlərin böyük bir hissəsi kadr çatışmazlığı səbəbindən bir neçə fənni eyni anda tədris edir. Bu vəziyyət tədrisin keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir. Müəllimlər üçün əlavə stimullar tətbiq edilməklə onların peşəkar inkişafı təmin olunmalıdır.
Uzunmüddətli həll yolu olaraq, demoqrafik siyasətə diqqət artırılmalıdır. Regionlarda əhalinin sabitliyini qorumaq və doğum səviyyəsini artırmaq üçün dövlət tərəfindən ailələrə xüsusi sosial dəstək proqramları hazırlanmalıdır. Ucqar kəndlərdə yaşayan ailələr üçün güzəştli mənzil proqramları, uşaq pulu və digər sosial paketlər təklif edilə bilər.
Nəticə olaraq, 1500-dən çox məktəbdə şagird sayının az olması problemini həll etmək üçün təhsil infrastrukturu, sosial siyasət və regional inkişaf istiqamətində kompleks tədbirlər görülməlidir. Effektiv idarəetmə, texnologiyanın geniş tətbiqi və əhalinin regionlarda qalmasını stimullaşdıran sosial-iqtisadi proqramlar bu problemin həllində əsas açar rolunu oynaya bilər. Azərbaycanda regional təhsilin keyfiyyətinin artırılması yalnız təhsil sahəsində deyil, ümumilikdə ölkənin sosial-iqtisadi inkişafında müsbət təsirlər yaradacaqdır”.
Dəniz
