İqtisadi və sosial idarəetmədə aparılan islahatlar ölkəmizin maliyyə imkanlarını artırmaqdadır
Möhkəm və dayanıqlı inkişaf arxitekturası üzərində irəliləyən Azərbaycan müasir dövlət quruculuğu strategiyasını uğurla davam etdirməkdədir. Son 5 ildə müasir iqtisadi çağırışların ahənginə uyğun olaraq iqtisadi və sosial idarəetmə sistemində aparılan geniş və əhatəli islahatlar Azərbaycan iqtisadiyyatının forma və məzmun baxımından tamamilə dəyişməsinə, yeni çağırışlar əsasında formalaşmasına səbəb olub. İqtisadiyyatın strukturunun modernləşdirilməsi, “kölgə iqtisadiyyatının” aradan qaldırılması, hesabatlılıq və ünvanlılığın təmin edilməsi biznes mühitinin daha da yaxşılaşmasına, sahibkar-məmur təmaslarının minimallaşdırılmasına, vergi, gömrük və digər iqtisadi qurumlarla biznes arasında münasibətlərin müasir meyarlar əsasında qurulmasına dərin zəmin yaratmaqla, dövlət büdcəsinə əlavə vəsaitlərin daxil olmasına geniş imkanlar yaradıb.
Son 5 ildə büdcədə sosial xərclərin məbləği 2,4 milyard manatdan 4,9 milyard manata qədər artırılıb
Azərbaycanın artan iqtisadi-maliyyə qüdrəti son 5 ildə dövlət büdcəsinin gəlir və xərclərinin davamlı yüksəliş dinamikasını təmin edib, büdcənin gəlirləri 2019-cu ildəki 23,1 milyard manatdan 2024-cü ildə 36,4 milyard manata çatdırılmaqla 13,3 milyard manat və ya 58 faiz artıb. Büdcənin xərcləri isə bu dövrdə 25,1 milyard manatdan 39,8 milyard çatdırılmaqla 14,7 milyard manat və ya 55 faizə yaxın yüksəlib. Büdcədə sosial xərclərin artımı isə son 5 ildə 2,4 milyard manatdan 4,9 milyard manata qədər artırılıb. Bu dövrdə Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun büdcə gəlirləri və xərcləri isə 40 faizdən çox artaraq 3,9 milyard manatdan 7,3 milyard manata çatıb.
Sözsüz ki, birbaşa büdcə gəlirləri və büdcədənkənar fondun gəlirləri hesabına ölkəmizdə sosial sahələrdə əsaslı irəliləyişlərə nail olunub, vətəndaşların rifahının daha da yüksəldilməsi və onların həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması istiqamətində güclü maliyyə təminatları yaradılıb. Bu siyasət davamlı və daha da geniştutumlu xarakter daşıyır. Məhz bu siyasətin növbəti mərhələsi kimi 2025-ci ildə əhatəli sosial dəstək tədbirləri həyata keçiriləcək.
Sosial sahədə gözlənilən ən mühüm müjdə minimum əməkhaqqının 15-16 faiz artırılaraq 345 manatdan 400 manata çatdırılmasıdır. Bu sosial göstəricinin əhəmiyyətli artımı sayəsində dövlət və özəl sektorda çalışan 800 min vətəndaşın əməkhaqqı da yüksələcək. Belə ki, dövlət büdcəsindən maliyyələşən təşkilatların işçilərinin maaşları Vahid Tarif Cədvəli (VTC) əsasında yenidən hesablanmaqla ən aşağı maaş məbləği 400 manat təşkil edəcək.
Minimum və orta aylıq əməkhaqqı arasında fərq azalır
Minimum əməkhaqqı artımı əhalinin gəlirlərinə müsbət təsir etməklə, həm də əmək bazarına mühüm fayda verəcək, işçi qüvvəsinin rəqabət qabiliyyətinin, məhsuldarlığının, əməyin leqallaşdırılmasını təmin edəcək. Eyni zamanda, minimum əməkhaqqının növbəti artımından sonra bu rəqəm ölkə üzrə yaşayış minimumunu və ehtiyac meyarını təxminən 30 faiz üstələmiş olacaq. Belə ki, 2025-ci il yanvarın 1-dən etibarən yaşayış minimumu və ehtiyac meyarının həddi 270 manatdan 285 manata çatdırılacaq. Nəticədə minimum əməkhaqqı ölkə üzrə yaşayış minimumunu 115 manat ötəcək. Qeyd edək ki, ölkədə minimum əməkhaqqı ilk dəfə 2019-cu ildə yaşayış minimumunu üstələyib və sonarkı illərdə iki sosial göstərici arasındakı fərq 10 faizdən 30 faizə qədər yüksəlib.
Dövlətin əsas məqsədi yalnız bugünkü rifahı təmin etmək deyil, uzunmüddətli perspektivdə də davamlı sosial və iqtisadi inkişafı artırmaqdır. Sosial dəstək və iqtisadi artımın uzlaşdırılması, ölkənin bütün vətəndaşlarını bu inkişafdan faydalanmağa yönəldir. Sosial normativlərlə bağlı növbəti hədəf xalis minimum əməkhaqqının xalis orta aylıq əməkhaqqına yaxınlaşdırılması və nisbətin 50-60 faizə çatdırılmasıdır. Son illərdə aparılan ardıcıl sosial islahatlar sayəsində minimum aylıq əməkhaqqının 2,7 dəfə artımı xalis orta aylıq əməkhaqqının 42 faiz nisbətinə çatıb. 2025-ci ildən növbəti artım nəticəsində bu nisbət 45 faizə çatacaq. Ortamüddətli dövrdə isə həmin sosial göstərici orta aylıq əməkhaqqının 50 faizə bərabər olacaq ki, bu da nəzərdə tutulan hədəfə çatmağa imkan verəcək.
2025-ci ildə ehtiyac meyarının 285 manata çatdırılması ünvanlı sosial yardımın aylıq məbləğinin də yüksəlməsi və əhatəsinin genişlənməsi üçün hüquqi əsaslar yaradacaq. Hazırda bir ailəyə ödənilən ünvanlı dövlət sosial yardımının orta məbləği təxminən 480 manat təşkil edir. Bu o deməkdir ki, gələn ünvanlı yardımın məbləği 10 faizə yaxın artaraq 500 manatı ötəcək.
12,5 milyard manat həcmində sosial təminat portfeli formalaşacaq
Ehtiyac meyarı və yaşayış minimumunun artması, eyni zamanda müavinət və təqaüdlərin, minimum pensiyaların da artımı üçün sosial zəmin yaradacaq. Ölkə üzrə bütün təqaüd və müavinətlərin əhəmiyyəti artımları təmin ediləcək.
2025-ci ildə növbəti sosial paket kimi xarakterizə ediləcək artım portfelini maliyyələşdirmək üçün dövlət büdcəsində nəzərdə tutulan maliyyə imkanları tam təminat yaradır. Belə ki, 2025-də dövlət büdcəsində sosial təminat və müdafiə xərcləri üzrə 4,8 milyard manat, büdcədəkənar fond olan Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun gəlirləri 7,7 milyard manat təşkil etməklə 12,5 milyard manat həcmində sosial təminat portfeli formalaşacaq.
Göründüyü kimi, ölkəmizin maliyyə imkanları yaxşılaşdıqca, gəlir resursları ilk növbədə, aztəminatlı ailələrin və sosial baxımdan daha çox ehtiyacı olanların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsinə yönəldilir. Bu siyasət bir daha Azərbaycanın sosial dövlət olmasını təsdiqləyir.
ELBRUS CƏFƏRLİ
