Nazlı Ağayeva
"Kino" Qüdrət
Biri vardı biri yoxdu, müxtəlif səbəblərdən həmişə dəbdə olan bir əyalətin ucqar, balaca sovet kəndində xeyli uşaqlar vardı. Onların böyük dünya barədə təsəvvürləri ayda iki-üç dəfə məktəbin divarından göstərilən kinolar sayəsində yaranırdı. O kəndin adamları o qədər saf idilər ki, məktəbin alçaq çəpərindən görünən kinoya mütləq pulunu ödəyib içəridə baxırdılar.
Əslində heç neçəyə olan biletləri "Kino" Qüdrətin köməkçisi Şərif az qala havayı satırdı. Üstəlik lentləri daşımağa kömək edən uşaqların pulsuz adam keçirmək haqları da vardı. Evimiz məktəbin qabağında olduğundan mən bütün bunları ikinci mərtəbədən görə bilirdim. Özləriyləə kətillərini gətirən adamlar məktəbin həyətində söhbətləşir, susmaq üçün Kino Qüdrətin siqnalını gözləyirdilər.
Azadlıq sevdası
Atam kinoya getməzdi. Hər axşam evdə "VEF” tranzistoruyla birtəhər tuta bildiyi "Azadlıq” radiosuna qulaq asırdı. Xırıltılı verilişi onun dizinin dibində oturub qananlar kimi mən də izləyərdim. Və hətta Mirzə Xəzərə atamla öz adımdan gizlincə məktublar da yazardım. (məktublar o zaman "VEF” radiosunun qutusundan kənara çıxmasa da, uzun illər sonra o hekayəti ünvanına çatdıra bildim).
Atam evdə olmayanda yerini əvvəlcədən işarələdiyim dalğada "Azadlıq”ı tapıb yaddaşıma "köçürərdim”. Evə qayıdan kimi eşitdiklərimi ona çatdırmaq kiçicik ömrümün ən mənalı və gözəl anlarıydı.
O səbəbdən kəndə kino gələndə "Azadlıq” yoldaşı olaraq atamı tək qoyub kinoya getmək istəmirdim. Di gəl ki, başqa heç nə görməyən kənd uşağından ötrü bu, asan deyildi
...Onu kinoya "aparmaq" üçün göstərdiyim uşaq çabalarını dünyanın o başındakı azadlığı duyan adam görməyə bilməzdi. Yəqin elə ona görə kimsənin söz deyə bilmədiyi zəhmli atam birdən yumşalıb kinoya getməyə razılaşdı. Demək ki, daha ürəyim evdə qalmayacaqdı. O gün Mahmud dayının bütün kinolarındakı ən xoşbəxt obraz mən idim.
Beləcə o xoşbəxt kino axşamlarının birində evdən jaketimi götürməyə gedərkən qulağıma "Azadlq”ın səsi gəldi. Görəsən, kimin işidir? – deyə səssizcə yuxarı qalxırdım ki, radionun xırıltısına öskürək səsi də qarışdı. Atam idi…
O axşam məktəb həyətindəki qoz ağacının gövdəsinə qısılaraq bərkdən ağladım. Onsuz da hamı kövrəldiyindən kimsə qaranlıqda mənim niyə ağlamağımı başa düşmədi. Elə özüm də indiyə qədər bilmirəm o gecə məni ağladan hansı səbəb imiş? Atamı kəşf etməyimmi? Cəmiyyətin qurbanına çevrilmiş "avara" Racın faciəsimi, yoxsa ki, "Azadlıq”a "xəyanətimmi”?
İndi atamın ölüm yaşına çathaçatda düşünürəm ki, mən əsil ağlamağı həmin o gecə öyrəndim və ömrümün sonuna qədər kiriyə bilməyəcəm.
O kəndə daha kino gətirilmir. O alçaq çəpərli, uca könüllü doğma məktəb çoxdan texnikanın ağzına verilib. Az vaxtda çox ziddiyyətlər yaşayan mənim fağır kəndimdə daha başqa havalar çalınıb, başqa havalar oynanılır. Əlindən kitab düşməyən bizim uşaqlığımız o kəndin son romantik uşaqları oldu. Bizldən sonrakı çevik nəsillər lap yüz yaşları olsa belə, uşaqlıqla qocalığın arasında ilişib cavan qalacaqlar. Biz isə sürətlə qocaldıq. Mən əlli yaşlı o qocalardan biriyəm.
Mənim kinosuz, kitabsız və ən əsası da "Azadlıq”sız o kəndə, o kənddən başlanan vətənə canım tüstülənir. Atamı erkən itirdiyim, anamın məzarını əmanət verdiyim, uşaqlığımın xatirələriylə dolu bu vətənin itrilimş dəyərlərinə acıyıram.
Bu gün radiosu susdurulmuş, kitabı bağlanmış, haqqı tapdalanmış vətəndaşların titrək barmaqları bircə nəfəslik "Azadlıq” axtaranda ölkənin mənasız və məzmunsuz tele-radiolarının parıltılı-hırıltılı "ver-iliş”lərindən qulaq tutulur. Onlar "analoqsuz inkişaf", "demokratik, azad ölkə", "firavan, bəxtəvər xalq” məzhəkəsiylə utanmadan boğazlarını yırtanda mən daha ağlamayıb acı-acı gülümsəyirəm...
