2020-ci ilin payızında başlanan 44 günlük Vətən Müharibəsi, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etməsi və Qarabağ bölgəsini işğaldan azad etməsi ilə nəticələndi. Bu böyük zəfər, yalnız Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin və ərazi bütövlüyünün qorunmasına deyil, həm də dünya səhnəsində Azərbaycanın haqlı mövqeyinin tanınmasına xidmət etdi. Lakin müharibədən sonra, xüsusilə Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞPA) bəzi üzvləri tərəfindən sərgilənən ikiüzlü yanaşmalar, Azərbaycanın zəfərini tam olaraq qəbul etməyən və işğaldan azad olunmuş ərazilərdəki vəziyyətə ikili standartlarla yanaşan mövqelər, ciddi narahatlıqlara səbəb oldu.
AŞPA-nın Qarabağ Müharibəsinə Yanaşması
AŞPA, 44 günlük müharibənin nəticələrini qeyri-bərabər və ikili standartlarla qiymətləndirən bəzi yanaşmalar sərgilədi. Bəzi üzvlər, müharibənin bitməsindən sonra Azərbaycanın əldə etdiyi qələbəni, beynəlxalq hüququn normalarına və ərazi bütövlüyü prinsiplərinə zidd göstərməyə çalışdılar. Bu yanaşmalar bir neçə əsas cəhətdən ikili oldu:
1. İşğaldan Azad Olunan Ərazilərdəki Bərpa İşlərinə Qarşı Tənqidlər: Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirdiyi bərpa və yenidənqurma işləri, AŞPA və bəzi beynəlxalq qurumlar tərəfindən tənqid olundu. Azərbaycan, öz ərazisində təhlükəsizliyi və inkişafı təmin etmək üçün ciddi tədbirlər gördü. Lakin bəzi AŞPA üzvləri, bu fəaliyyətləri beynəlxalq hüquqa zidd olaraq, “məcburi köçkünlər”in qayıtmasını əngəlləyən və ya yerli erməni əhalisini qovmağa yönəlmiş adlandırmalar etdi.
2. Ermənistana Qarşı Təsirli Təzyiqin Olmaması: Bəzi AŞPA üzvləri, Ermənistanın müharibə sonrası hələ də işğal altındakı əraziləri tam olaraq tərk etməməsini, separatçı qurumları dəstəkləməsini və Azərbaycan ərazilərindəki qanunsuz fəaliyyətlərini görməzdən gəldilər. Ermənistanın bu fəaliyyəti, beynəlxalq hüququn pozulması olmasına baxmayaraq, AŞPA tərəfindən çox vaxt susqunluqla qarşılandı.
3. Qarabağ məsələsinin Həlli və Danışıqların Tənzimlənməsi: AŞPA, müharibənin bitməsindən sonra da Qarabağ məsələsini həll etmək üçün bəzən qeyri-obyektiv yanaşmalar sərgilədi. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü məsələsinə dəstək vermək əvəzinə, bəzən Ermənistanın mövqeyini müdafiə edən təkliflər irəli sürüldü. Bu, Azərbaycanın haqq mübarizəsinə qarşı bir ikiüzlülük olaraq dəyərləndirildi.
AŞPA-nın İkiüzlülüyünün Təsiri
AŞPA-nın bu ikili yanaşmaları, yalnız Azərbaycanın xarici siyasətinə deyil, həm də beynəlxalq münasibətlərdəki etibarına mənfi təsir göstərdi. Azərbaycan, öz ərazisində haqlı və beynəlxalq hüquqa uyğun şəkildə fəaliyyət göstərsə də, AŞPA-nın qeyri-bərabər yanaşmaları ölkənin beynəlxalq mövqeyini zəiflətmiş oldu. Bunun bir neçə nəticəsi oldu:
1. Azərbaycanın Xarici Diplomatik Mübarizəsi: AŞPA-nın ikiüzlü siyasəti, Azərbaycanı daha çox beynəlxalq aləmdə öz haqqını müdafiə etmək üçün yeni strategiyalar və koalisiyalar qurmağa sövq etdi. Həmçinin, bu cür yanaşmalar, Azərbaycanın daha sərt və möhkəm xarici siyasət həyata keçirməsinə səbəb oldu.
2. Azərbaycanın Beynəlxalq İtibarının Təsiri: AŞPA-nın bəzi üzvlərinin ikili mövqeyi, Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə haqlı mövqeyini zəyiflədərək, ölkənin diplomatik səylərini çətinləşdirdi. Azərbaycanın əldə etdiyi zəfərin daha çox qəbul edilməməsi, Azərbaycanın beynəlxalq müstəvidə daha çox təkbaşına fəaliyyət göstərməsinə yol açdı.
3. Sülh və Sabitlik Problemləri: AŞPA-nın Ermənistanın təcavüzkar fəaliyyətlərinə qarşı susması və Qarabağ məsələsinə ikili yanaşması, bölgədəki sülhün bərpası və sabitliyin təmin edilməsini çətinləşdirdi. Ermənistanın hələ də işğal altındakı ərazilərdə hərbi mövcudluğunu saxlaması, bölgədəki gərginliyi artırdı və sülh danışıqlarının effektli olmasına mane oldu.
Nəticə
44 günlük müharibə, Azərbaycanın Qarabağda qazandığı zəfərlə başa çatdı və ölkə öz ərazi bütövlüyünü bərpa etdi. Lakin Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞPA) ikiüzlü yanaşması, Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə haqq mübarizəsini tanımayan və erməni tərəfini dəstəkləyən mövqeləri, ölkəmiz üçün ciddi bir diplomatik və siyasi problemə çevrildi. AŞPA və digər beynəlxalq təşkilatlar, öz mövqelərini obyektiv və bərabər şəkildə formalaşdırmalı və Azərbaycanın haqqını tanımalıdırlar. Bu, yalnız Azərbaycan üçün deyil, həm də regional sülh və təhlükəsizlik üçün vacibdir.
Azər Yadigaroğlu
