"Qiyabi təhsilin hazırda xüsusi çəkisinin az olması, eyni zamanda onların əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmaq imkanları olduğu üçün bu tələbələrə təhsil krediti ayrılması hələ ki, planda yoxdur".
Bunu Təhsil Tələbə Krediti Fondunun İdarə Heyətinin sədri v.m.i.e. (müvəqqəti icra edən) Bəhruz Əzimov jurnalistlərin suallarını cavablandırarkən deyib.
O qeyd edib ki, bu məsələ Şuranın iclasında müzakirə edilməli, maliyyə yükü hesablanmalıdır.
Təhsil eksperti Kamran Əsədov “Sherg.az"a bildirib ki, Qiyabi təhsil alan tələbələrə təhsil kreditlərinin ayrılmaması Azərbaycanda təhsil siyasəti ilə bağlı müzakirəyə açıq və vacib bir məsələdir:
“Bu qərar Təhsil Tələbə Krediti Fondunun məhdud maliyyə imkanları, prioritetlərinin müəyyən edilməsi və qiyabi təhsil sisteminin özünəməxsus xüsusiyyətləri ilə əlaqələndirilir. Lakin bu mövzunun daha geniş təhlili və dünya təcrübəsi ilə müqayisəsi bu qərarın səbəblərini və mümkün dəyişiklik perspektivlərini daha dərindən dərk etməyə imkan yaradır. Azərbaycanda qiyabi təhsil alan tələbələr, adətən, işləyən gənclər, ikinci təhsil alanlar və ya sosial öhdəlikləri olan şəxslərdir. Bu təhsil forması onların həm iş fəaliyyətini, həm də akademik təhsilini paralel şəkildə davam etdirməsinə şərait yaradır. Bununla belə, Fond qiyabi tələbələrə kredit ayırmama qərarını ehtiyac prinsipi əsasında əsaslandırır. Qiyabi təhsil alan tələbələrin çoxunun maddi təminat baxımından daha stabil olduğu düşünülür. Təhsil kreditlərinin əsas hədəfi isə tam zamanlı təhsil alan və iqtisadi cəhətdən daha zəif olan tələbələrdir. Belə bir yanaşma, müəyyən mənada, sosial ədalət prinsiplərinə cavab versə də, bəzi qiyabi tələbələrin də maliyyə dəstəyinə ehtiyac duyduğu nəzərdən qaça bilər. Dünya təcrübəsi göstərir ki, təhsil kreditlərinin tətbiqi, adətən, tam zamanlı təhsil alan tələbələr üçün nəzərdə tutulur, lakin bir çox ölkə qiyabi təhsil alan tələbələr üçün də xüsusi mexanizmlər hazırlayıb. Məsələn, ABŞ-da tələbələr həm tam zamanlı, həm də qiyabi təhsil üçün federal tələbə kreditlərinə müraciət edə bilirlər. Federal Pell Grant proqramı da daxil olmaqla, bir sıra maliyyə yardımları tələbənin təhsil formasından asılı olmayaraq təqdim edilir. Bu yanaşma tələbələrin fərqli həyat şəraitinə uyğun şəkildə təhsil almaq imkanlarını genişləndirir. Avstraliyada qiyabi təhsil alan tələbələrə xüsusi “HELP Loans” proqramları vasitəsilə təhsil kreditləri təklif olunur. Bu kreditlər tələbələrin təhsil haqqını ödəməsinə imkan yaradır və ödənişlər tələbələrin gəlir səviyyəsinə əsasən tənzimlənir. Avropa Birliyi ölkələrində isə bir sıra təhsil kredit proqramları, xüsusilə “Erasmus+” proqramları vasitəsilə qiyabi tələbələrin də daxil olduğu müxtəlif kateqoriyalara dəstək verir. Bu nümunələr göstərir ki, qiyabi tələbələrə də maliyyə dəstəyi təmin etmək üçün müxtəlif yanaşmalar mövcuddur”.
Ekspertin sözlərinə görə Azərbaycanda qiyabi təhsil alan tələbələr arasında maliyyə dəstəyinə ehtiyacın olub-olmamasını daha dəqiq müəyyən etmək üçün statistik təhlil tələb olunur:
“Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin məlumatlarına görə, ölkədə işləyən gənclərin bir hissəsi təhsilini qiyabi olaraq davam etdirir. Lakin bu tələbələr arasında gəlir səviyyəsi və maliyyə yükü ilə bağlı detallı məlumatlar mövcud deyil. Təhsil haqqı ödənişləri, xüsusilə özəl universitetlərdə, qiyabi tələbələr üçün də ciddi maliyyə yükü yarada bilər. Qiyabi tələbələrin çoxunun işlədiyi fərz edilsə də, onların iş yerlərindən aldıqları gəlirin təhsil və digər sosial xərcləri ödəmək üçün kifayət etmədiyi hallar ola bilər. Qiyabi təhsil alanlara təhsil kreditlərinin ayrılması ehtimalı Fondun maliyyə imkanlarının genişlənməsindən və bu tələbə qrupunun ehtiyaclarının daha dərindən qiymətləndirilməsindən asılıdır. Əgər Fond əlavə maliyyə mənbələri əldə edərsə, qiyabi tələbələr üçün də xüsusi kredit proqramları hazırlamaq mümkün ola bilər. Məsələn, bu kreditlər tam zamanlı tələbələr üçün nəzərdə tutulanlardan fərqli olaraq daha aşağı faiz dərəcələri və daha uzun geri ödəmə müddəti ilə təmin edilə bilər. Bununla yanaşı, qiyabi təhsil alanlara dəstək üçün alternativ mexanizmlər də tətbiq oluna bilər. İş yerlərində təhsil xərclərini qarşılayan proqramlar, özəl təhsil fondlarının maliyyə yardımları və ya dövlət tərəfindən təhsil xərclərinə vergi güzəştləri bu sahədə mühüm addımlar ola bilər. Eyni zamanda, universitetlər qiyabi təhsil üçün təhsil haqlarını daha əlçatan səviyyəyə endirə bilər. Təhsil kreditlərinin ayrılmaması, eyni zamanda, qiyabi təhsil alan tələbələrin cəmiyyətdəki rolu və təhsil siyasətindəki yeri ilə bağlı geniş müzakirələrə səbəb olur. Bu tələbələr ölkənin əmək bazarında aktiv iştirak edərək həm iqtisadi, həm də sosial sahələrdə töhfə verir. Onların maliyyə dəstəyi ilə daha yaxşı təhsil alma imkanı yaradılması uzunmüddətli perspektivdə ölkənin inkişafına müsbət təsir göstərə bilər. Nəticə olaraq, qiyabi tələbələrə təhsil kreditlərinin ayrılmaması hazırkı resurs məhdudiyyətləri və Fondun prioritetlərindən irəli gəlir. Lakin dünya təcrübəsi göstərir ki, qiyabi tələbələr üçün xüsusi maliyyə mexanizmlərinin tətbiqi mümkün və faydalıdır. Azərbaycanda bu tələbə qrupunun ehtiyaclarının daha dəqiq qiymətləndirilməsi və əlavə maliyyə mənbələrinin cəlb olunması bu sahədə daha inklüziv bir siyasət formalaşdırmağa kömək edər. Təhsil sistemində hər bir tələbənin fərdi ehtiyaclarının nəzərə alınması və onların akademik inkişafına dəstək verilməsi yalnız fərdlərin deyil, bütövlükdə ölkənin rifahına xidmət edəcək”.
