BMT-nin 16-cı İqlim Dəyişikliyi Konfransı

COP16 harada keçirilib?

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 16-cı İqlim Dəyişikliyi Konfransı 2010-cu il 29 noyabr və 10 dekabr tarixləri arasında Meksikanın Kankun şəhərində keçirilib. Konfrans çərçivəsində UNFCCC-nin iki daimi yardımçı qurumu, Elmi və Texnoloji Məsləhət üzrə Yardımçı Qurum (SBSTA) və İcra üzrə Yardımçı Qurum (SBI) 33-cü sessiyalarını keçirib.

2010-cu ilin avqustunda Pan Ci Mun üzv dövlətlərin “qlobal səviyyədə qəbul edilmiş, hərtərəfli razılığa” nail olub-olmayacağına şübhə etdiyini bildirdi və bunun əvəzinə mərhələli addımların atıla biləcəyini təklif etdi. Oktyabrda Tianjin danışıqlarından sonra BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının (UNFCCC) icraçı katibi Kristiana Fiqueres bildirdi ki, bu həftə bizi Kankunda qəbul edilə biləcək strukturlaşdırılmış qərarlar toplusuna yaxınlaşdırdı. Bu mənada konfrans ən böyük sosial və dünyanın indiyədək gördüyü iqtisadi transformasiyanı yaratdı. Digər şərhçilər də danışıqların müsbət ruhundan və Kankunda razılaşmanın əldə olunmasına yol açmasından danışdılar.

Konfrans Kankun Uyğunlaşma Çərçivəsini və Uyğunlaşma Komitəsini yaratdı. Tərəfləri regional uyğunlaşma mərkəzləri və şəbəkələrini gücləndirməyə təşviq etdi.

Sammitin əsas nəticəsi isə iştirakçı dövlətlər tərəfindən qəbul edilmiş, böyük “Yaşıl İqlim Fondu” və “İqlim Texnologiyaları Mərkəzi” və şəbəkənin yaradılmasını tələb edən saziş oldu. Saziş Kioto Protokolu üzrə ikinci öhdəlik müddətini nəzərdə tuturdu.

Bununla yanaşı Saziş iqlim dəyişikliyinin planet üçün potensial olaraq təhlükə yaratdığını və bütün əməkdaşlar tərəfindən təcili şəkildə həll edilməli olduğunu qəbul edir. O təsdiq edir ki, iqlim dəyişikliyi dövrümüzün ən böyük problemlərindən biridir və bütün tərəflər qlobal səviyyədə Konvensiyanın məqsədlərinə nail olmaq üçün uzunmüddətli əməkdaşlıq fəaliyyətinə başlamalıdırlar. Sənəddə qeyd edilir ki, iqlim sistemində istiləşmə elmi şəkildə təsdiqlənib. XX əsrin ortalarından bəri qlobal orta temperaturda müşahidə olunan artımın çox hissəsi IPCC tərəfindən Dördüncü Qiymətləndirmədə müəyyənləşdirildiyi kimi antropogen istixana qazlarının konsentrasiyalarında müşahidə edilən artımla bağlıdır.

Razılaşma həmçinin qəbul edir ki, qlobal orta temperatur artımını sənayedən əvvəlki səviyyədən 2°C-ə endirmək üçün qlobal istixana qazları emissiyalarında dərin azalmalara ehtiyac var. Tərəflər buna nail olmaq üçün elmi əsaslarla ədalətli şəkildə təcili tədbirlər görməlidirlər. Razılaşmada həmçinin qeyd olunur ki, iqlim dəyişikliyinin həlli aşağı karbonlu cəmiyyətin qurulması istiqamətində paradiqma dəyişikliyi tələb edir.

Razılaşma zəngin ölkələri Kopenhagen Sazişində öhdəliyə alındığı kimi istixana qazı emissiyalarını azaltmağa, inkişaf etməkdə olan ölkələri isə emissiyalarını azaltmağı planlaşdırmağa çağırırdı.

Günel ABBAS