Polşa Silahlı Qüvvələri 2024-cü il avqustun 1-dən “Şərq Şəfəqi” hərbi təlimlərinə başlayacağını elan edib. Onun məqsədi Polşa hava məkanının təhlükəsizliyini artırmaq olacaq. Yayılan məlumata əsasən, mümkündür ki, müəyyən şərtlər daxilində əməliyyat Rusiya hava hədəflərinin təkcə bu ölkə üzərində deyil, həm də Cənubi Ukrayna üzərində məhv edilməsini nəzərdə tutsun. Perspektivdə isə Rumıniya da belə hərəkətlər planlaşdıra bilər.
Polşa Müdafiə Nazirliyi bildirib ki, avqustun 1-dən NATO-nun dəstəyi ilə şərq sərhədində həm də “Təhlükəsiz Polşa” hərbi təlimi başlayacaq və bu əməliyyat çərçivəsində orada ölkənin hərbçilərinin sayı 6 mindən 17 minə yüksələcək. Beləliklə, “Şərq Şəfəqi” və “Təhlükəsiz Polşa” əməliyyatları bir-birinə bağlıdır. Polşa Silahlı Qüvvələrinin Əməliyyat Komandanlığının mətbuat katibi Yaçek Qorişevski müxtəlif bölmələrdən hərbi personalı cəlb edəcəklərini bildirib: “Onların vəzifəsi hava məkanına nəzarət etmək, yaranan təhlükələri müəyyən etmək və lazım gələrsə, zərərsizləşdirmək olacaq. O qeyd edib ki, Polşa hərbçiləri əməliyyat çərçivəsində müttəfiqlərlə əməkdaşlıq edəcək və onların iştirak edəcəyi təlimlərin sayı artırılacaq”. Qorışevski vurğulayıb ki, “Şərq Şəfəqi” əməliyyatı Silahlı Qüvvələrin Əməliyyat Komandanlığına tabe olan hərbi qulluqçuların hərəkətlərinin əlaqələndirilməsini asanlaşdıracaq, həmçinin onların effektivliyini artıracaq. Vurğulanır ki, Polşa Silahlı Qüvvələrinin hərəkətləri Rusiyanın Ukraynadakı hərəkətlərinə birbaşa cavabdır və Polşa hava məkanının, xüsusən də pilotsuz uçuş aparatları ilə pozulması halalrının artması belə addımlara sövq edir. Lakin Polşa hərbi rəsmiləri Ukrayna səmasında Rusiyanın pilotsuz təyyarələrini vurmaq niyyətində olub-olmadıqlarını rəsmi şəkildə açıqlamayıblar. İyulun 8-də Kiyev və Varşava nümayəndələrinin imzaladığı təhlükəsizlik sazişində Polşanın Ukrayna hava məkanında qərbə doğru istiqamətlənən hədəfləri tutması perspektivinin qeyd edildiyi iddia edilir. Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski sənədi şərh edərkən bu barədə artıq müəyyən məqamları açıqlayıb. Amma NATO Ukrayna üzərində Rusiya hava hədəflərinin vurulması ideyasına qarşı çıxdı. Buna rəğmən, Polşa Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri Radoslav Sikorski belə bir təklifin müzakirə olunduğunu bildirib. Bunun həyata keçirilib-keçirilməyəcəyini zaman göstərəcək, lakin ola bilsin ki, Rumıniya da Polşanın Ukrayna hava məkanında qərb istiqamətində atılan hədəfləri tutmaq üçün hərəkətlərinə qoşula bilər.
Məhz Rumıniyada Birləşmiş Ştatlar və NATO hazırda aviasiya və hava hücumundan müdafiə qüvvələrinin iştirak etdiyi Bombardmançı İşçi Qrupunun Avropa manevrlərini təşkil edir. Eyni zamanda, ikinci gündür ki, Rusiya Silahlı Qüvvələri Rumıniya sərhədinə yaxın Odessa bölgəsindəki hərbi obyektlərə hava zərbələri endirir və xarici Rumıniya komandanlığı İzmailə Rusiyanın zərbələrindən sonra hadisə yerinə iki F-16 qırıcısı göndərib. Rumıniya Müdafiə Nazirliyi öz ərazisində Rusiya istehsalı olan “Geranium” tipli pilotsuz uçan aparatın qalıqlarının aşkar edildiyini də açıqlayıb. Onlar Dunay çayının sahilində, Ukraynanın İzmaili ilə üzbəüz yerləşən Plauru kəndində tapılıb. Rumıniya ərazisində daha əvvəl, 2023-cü ilin payızında PUA qalıqları aşkar edilib və bununla bağlı Rumıniya Xarici İşlər Nazirliyi müvafiq açıqlamalar verib. Bundan əvvəl Rumıniya prezidenti Klaus İohannis demişdi ki, Rusiya pilotsuz təyyarələri Rumıniyaya hücum etmir, lakin onun ərazisinə dağıntıların düşməsi əsl problem kimi görünür. Ukraynalı siyasətçilərin və ekspertlərin fikrincə, problemi öz ölkələrinin hava məkanında PUA-ların vurulması ilə həll etmək olar. Rumıniya qüvvələrinin Ukrayna səmasında Rusiya PUA-larını vurub-vurmayacağı hələ rəsmi olaraq açıqlanmayıb. Ekspertlər istisna etmir ki, müəyyən şərtlər daxilində Ukrayna üzərində havadan müdafiə çətiri yaratmaq istəyən NATO-nun Polşa və Rumıniyadakı hərbi hava qüvvələrinin hərəkətləri çox pis nəticələrə gətirib çıxara bilər. Rusiyanın istefada olan polkovniki Vladimir Popov bu xüsusda deyib: “Bu hərəkətlərin indi öz məntiqi var və Amerikanın F-16 təyyarələrinin Ukraynaya mümkün transferinin təmin edilməsi ilə bağlı ola bilər”. Rumıniya, Almaniya, Danimarka, Polşa və digər NATO ölkələrinin aviasiyasına məxsus F-16 qırıcılarının Ukrayna sərhədləri yaxınlığında aktivliyinin artması ilə bağlı mətbuatda getdikcə daha çox xəbərlər yer alır. Popov bildirir: “Bu, F-16 təyyarələrinin təhvil verilməsini Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Hərbi Hava Qüvvələri üçün mümkün qədər görünməz hala gətirmək üçün fon rolunu oynaya bilər”. Ekspert deyir ki, Kiyevə təhvil verilən Amerika F-16 təyyarələrinin iştirakı ilə münaqişənin genişlənməsi, həmçinin NATO hava hücumundan müdafiə qüvvələrinin Ukraynanın cənub və qərbi üzərində uçuşdan kənar zonalar yaratması tezliklə baş verə biləcək bir şeydir. O əmindir ki, Kiyev hələ də Moskva ilə sülh danışıqlarına başlamağı mümkün hesab etmir: “Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin rəhbərləri isə NATO-nun dəstəyi ilə hücum planları hazırlayırlar. Belə nəticələr Ukraynanın xarici işlər naziri Dmitri Kulebanın Çinə səfərindən sonra Ukraynanın diplomatik dairələrində baş verən hadisələrə və Rusiya Federasiyasına qarşı hərbi əməliyyat planlarına əsaslanaraq, Ali Baş Komandan tərəfindən səsləndirilə bilər. Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin rəhbəri Aleksandr Sirski bildirib ki, Kiyevin Krımı qaytarmaq üçün real planları var. Eyni zamanda Ukraynanın məqsədi Krım yarımadasını Rusiya ilə birləşdirən Kerç körpüsünü dağıtmaqdır”. Ekspert hesab edir ki, bütün bunlar münaqişənin daha da genişlənməsinə gətirib çıxaracaq.
Nahid SALAYEV
