Bakı. Trend:
Rumıniya Avropa İttifaqının (Aİ) enerji təhlükəsizliyinin təminedilməsində Azərbaycan və Qazaxıstana dəstək verməyə çalışır.
Bunu Trend-ə özəlmüsahibəsində Rumıniya Xarici İşlər Nazirliyinin dövlət katibi AnaKristina Tinka deyib.
"Avropa İttifaqı 2023-cü ildə təxminən 42 milyard ABŞ dollarıticarət həcmi və son 20 ildə 180 milyard ABŞ dolları həcmindəinvestisiya ilə Qazaxıstan üçün əsas iqtisadi tərəfdaşdır. Ənyüksək səviyyədə ardıcıl müntəzəm siyasi dialoqla dəstəklənənAİ-Qazaxıstan Genişləndirilmiş Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişi vəAİ-nin "Global Gateway" təşəbbüsü nəqliyyat və logistika, enerji,mühüm xammal, kənd təsərrüfatı, rəqəmsallaşma sahələrində və birçox başqa sahələr əməkdaşlıq üçün yeni platformalar açıb", - deyə obildirib.
Dövlət katibi qeyd edib ki, Cənubi Qafqaz regionu, eləcə dəAzərbaycan Xəzəryanı ölkə kimi Avropa İttifaqı ilə Qazaxıstanıbirləşdirən və onların siyasi və iqtisadi yaxınlaşmasına töhfəverən təbii körpüdür:
"Həm Qazaxıstan, həm də Azərbaycanın enerji sektorunda Avropaİttifaqının əsas tərəfdaşları olması eyni dərəcədə vacibdir.Beləliklə, Avropa İttifaqı, eləcə də Rumıniya Qara dənizdə Aİ-yəüzv dövlət kimi enerji təhlükəsizliyinin gücləndirilməsinə yönəlmişbütün layihələri dəstəkləməyə davam edəcək. Biz təchizatmənbələrinin və nəqliyyat marşrutlarının şaxələndirilməsində, yenienerji mənbələrinin davamlı inkişafının təşviqində və yaşıliqtisadiyyata balanslaşdırılmış keçidin təşviqində xüsusiləmaraqlıyıq. Təbii ki, Xəzər və Qara dənizlər vasitəsiləkarbohidrogen nəqlinin həcminin artırılması, yeni infrastrukturobyektlərinin tikilməsi və ya mövcud obyektlərin genişləndirilməsi,eləcə də “yaşıl” enerjinin inkişafı bizim üçün əsas maraq kəsb edənmövzular olaraq qalır".
O qeyd edib ki, qarşıqlı əlaqəyə gəlincə, Rumıniya hesab edirki, Qazaxıstan, Azərbaycan və Avropa İttifaqının (o cümlədənRumıniya) siyasətçiləri nəqliyyat və logistika, enerji və rəqəmsaləlaqənin inkişafının vacibliyi ilə bağlı eyni fikirləribölüşürlər:
"Rumıniya Qara dənizdə müntəzəm bərə xətləri, Qara dənizin dibiilə elektrik kabelinin çəkilməsi, Cənubi Qafqaza sualtı fiber optikkabel və Qara dəniz-Xəzər dənizi yük nəqliyyat dəhlizi kimi mühümlayihələrdə birbaşa iştirak edir. Bütün bu layihələr həm də Avropailə Qazaxıstan və daha geniş Mərkəzi Asiya regionu arasındaəlaqələrin möhkəmlənməsinə töhfə verir".
Transxəzər beynəlxalq nəqliyyat marşrutu
Dövlət katibi qeyd edib ki, AYİB-in Avropa və Mərkəzi Asiyaarasında dayanıqlı nəqliyyat əlaqələri ilə bağlı araşdırmasının ilkilkin nəticələri 2023-cü ilin mayında keçirilən ikinci Aİ-MərkəziAsiya İqtisadi Forumunda təqdim edilib:
"O vaxtdan bəri Orta Dəhliz (və ya Transxəzər BeynəlxalqNəqliyyat Marşrutu) görünməmiş diqqəti cəlb etdi və yenilənmişsiyasi və praktiki səylərdən bəhrələnib. Aİ-nin "Global Gateway"Forumu, Aİ-Mərkəzi Asiya Nəqliyyat İnvestorları Forumu və TBNMKoordinasiya Platforması mövcud "dar yerlərin" aradan qaldırılmasıvə tranzit potensialının artırılması üçün davamlı həll yollarınınaxtarışı da daxil olmaqla marşrutun inkişafı üzrə mübadilə vəəməkdaşlıq üçün əsas platformaya çevrilib".
Ana Kristina Tinka xüsusilə Konstansa limanının əhəmiyyətininəzərə alaraq, yüksək səviyyəli Rumıniya-Qazaxıstan təmaslarındanəqliyyat və logistikanın həmişə xüsusi yer tutduğunuvurğulayıb:
"Bu yaxınlarda prezidentlərimiz, xarici işlər nazirlərimiz bumövzuları müzakirə ediblər. 2024-cü ilin birinci yarısında sahənazirlikləri arasında müzakirələr, məsələn, Qazaxıstanın nəqliyyatnazirinin Rumıniyaya səfəri zamanı, daha sonra İqtisadi Əməkdaşlıqüzrə Hökumətlərarası Komissiyanın 17-ci plenar iclasında və buyaxınlarda, "Global Gateway" üzrə cavabdeh şəxs olan Rumıniya Başnazirinin dövlət müşaviri Astanaya səfəri zamanı, fəal şəkildədavam etdirilib".
Rumıniya və Qazaxıstan arasında münasibətlərdə "yaşıl"enerji
Dövlət katibi vurğulayıb ki, Qazaxıstanın "yaşıl" iqtisadiyyatakeçid və karbonsizləşdirməyə sarsılmaz sadiqliyi yüksəkqiymətləndirilir:
"Sıfır emissiya iqtisadiyyatına keçidin formalaşdırılması üçünmühüm əhəmiyyət kəsb edən qazıntı yanacaq istehsalı və ixracı,yaşıl enerji potensialı (külək, günəş, hidrogen) və nadir torpaqehtiyatları baxımından Qazaxıstanın lider mövqeyini tam anlayırıq.Bu mövzular, xüsusilə iki ildən bir müntəzəm olaraq toplananİqtisadi Əməkdaşlıq üzrə Rumıniya-Qazaxıstan HökumətlərarasıKomissiyası çərçivəsində ikitərəfli gündəmdə mühüm yer tutur. Soniclas 2024-cü il fevralın 14-15-də Buxarestdə baş tutub.Komissiyaya hər iki tərəfdən energetika nazirləri rəhbərlikedir".
Onun sözlərinə görə, Rumıniya Qazaxıstan üçün etibarlı tərəfdaşolaraq qalır, o cümlədən yaşıl enerji bazarının inkişafı sahəsindətəcrübəsini bölüşür:
"Hazırda Rumıniyanın daxili istehlakının 40 faizi yaşılenerjidən əldə edilir və onun istehsalı, o cümlədən bərpa olunanmənbələrlə ümumi enerji istehsalının 50 faizindən çoxunu təşkiledir. Məsələn, 2023-cü ilin oktyabrında Rumıniya Cənub-ŞərqiAvropanın ən böyük fotoelektrik parkını açıb. Eyni dərəcədəvacibdir ki, yaşıl iqtisadiyyata keçid neft və qaz qazması, kömürhasilatı və neft-kimya sənayesi üçün davamlı, ekoloji cəhətdəntəmiz texnologiyalar tələb edir. Rumıniyanın da uzun və zənginistehsal ənənələri var".
Ölkələr arasında ticarət əlaqələri
Onun sözlərinə görə, Rumıniya və Qazaxıstan arasında 32 ildənartıq davam edən güclü və güclü tərəfdaşlıq əlaqələri var:
"Qazaxıstan Rumıniyanın Mərkəzi Asiyada ən mühüm iqtisaditərəfdaşıdır. Bundan əlavə, Rumıniya Qazaxıstan üçün Avropaİttifaqına və onun vahid bazarına əsas qapıdır, və hazırda Aİölkələri arasında 5-ci və Qazaxıstanın ticarət və investisiyatərəfdaşı kimi qlobal miqyasda 12-ci yeri tutur. Son illərdəüzləşdiyimiz mühüm geosiyasi çağırışlara baxmayaraq, biz bütünsəviyyələrdə etimadlı dialoqa dair uzun ənənəmizi inkişaf etdirməyədavam etmişik. Keçən il Prezident Klaus İohannis və PrezidentQasım-Jomart Tokayev BMT Baş Assambleyası çərçivəsində ticarət,əlaqə və enerji əməkdaşlığımızı genişləndirmək üçün konkretaddımlara diqqət yetirərək mənalı müzakirələr aparıblar", - deyə obildirib.
Ana Kristina Tinka əlavə edib ki, bu görüşdən sonra Qazaxıstanbaş nazirinin müavini və xarici işlər naziri Murat Nurtleu ilkrəsmi səfərini Rumıniyaya edib.
"2023-cü ildə ikitərəfli ticarətdə yeni rekord 3,07 milyard ABŞdollarına (pandemiyadan əvvəlki dövrdən ikiqat) çatdı və ən böyükpay Qazaxıstandan karbohidrogenlərin, xüsusilə də neftin idxalınadüşüb. 2024-cü ilin birinci rübündə ümumi tendensiya dinamik olaraqqalır: Rumıniyanın idxalı 740 milyon ABŞ dollarına çatıb vəRumıniyanın ixracı 115 faiz artaraq 36 milyon ABŞ dollarına çatıb.Bununla belə, biz hələ bunun tam potensialına çatmamışıq. Odur ki,qarşımızda duran vəzifələri aşağıdakı kimi ümumiləşdirmək olar:diversifikasiya - sənaye məhsullarına daha çox önəm verilməsi; yenitexnologiyalara daha çox investisiya; dairəvi iqtisadiyyatıninkişafı", - deyə o bildirib.
Tərəfdaşlığın inkişafı üçün potensialsahələr
"Ölkələrimizin və regionlarımızın bütün aspektlərdə yaxınlaşmasıstrateji istiqamət olaraq qalır. Rumıniya-Qazaxıstanəməkdaşlığında, xüsusilə ticarət, investisiya, enerji və əlaqəsahələrində birgə səylərlə açılmağı gözləyən təsirli potensial var.Ticarət və investisiyalara gəlincə, biz yeni səviyyəyə qalxmalı vəxüsusilə kimya, əczaçılıq, plastik, elektronika və elektrikavadanlıqları, elektrik maşınları və materialları, kəndtəsərrüfatı, kənd təsərrüfatı texnikası və qida emalı, vaqon və yükinfrastrukturu, eləcədə sond dərəcə əhəmiyyətli xammal sahələrindəqarşılıqlı razılaşdırılmış diversifikasiya məqsədlərinə nailolmalıyıq", - deyə dövlət katibi qeyd edib.
