Kənd yerlərində təhsil, ölkənin ümumi inkişafı üçün olduqca əhəmiyyətlidir, çünki kənd əhalisinin savadlılığı və inkişafı, sosial-iqtisadi inkişafın təməl daşlarından biridir. Buna baxmayaraq, kənd məktəblərində təhsilin keyfiyyətini yüksəltmək müxtəlif çətinliklər səbəbindən hələ də bir çox problem ilə üzləşir. Bu problemlərin həll edilməsi isə yalnız kənd əhalisinin deyil, bütün cəmiyyətin inkişafı üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Əsas problemlər1. İnfrastrukturun çatışmazlığıKənd məktəblərinin çoxunda tədris binaları köhnədir və müasir təhsil standartlarına cavab vermir. Qış aylarında isinmə problemləri, elektrik və su təminatında çətinliklər tədris prosesinə mənfi təsir göstərir. Bu da uşaqların təhsil şəraitinə mənfi təsir edərək onların rahat və təhlükəsiz bir mühitdə təhsil almasına mane olur.2. Kadr çatışmazlığıMüəllimlərin kəndlərdə işləmək istəməməsi və ya kənd yerlərinə yerləşdirilməsində yaşanan çətinliklər ciddi problemlərdən biridir. Müəllimlər üçün uyğun sosial şəraitin olmaması, onların kəndlərdə qalmaq istəyini azaldır. Kadr çatışmazlığı nəticəsində fənlər üzrə ixtisaslı müəllimlərin azlığı yaranır və bu da tədrisin keyfiyyətinə mənfi təsir edir.3. Rəqəmsal infrastrukturun məhdudluğuMüasir təhsil texnologiyalarının və internetin məhdud olması kənd məktəblərində rəqəmsal tədrisin çətinliyini yaradır. Bu, xüsusilə distant təhsilə keçid zamanı özünü bir daha göstərdi. Şagirdlər rəqəmsal savadlılıqda şəhər məktəblərindəki həmyaşıdlarından geri qalır, bu da onların gələcəkdə rəqabət gücünü zəiflədir.4. Sinif yoldaşları ilə ünsiyyətin məhdudluğuBəzi kəndlərdə şagird sayının az olması və eyni yaşda çox şagirdin olmaması uşaqların sosial-emosional inkişafını da məhdudlaşdırır. Həmyaşıdları ilə kifayət qədər təmasda olmamaq, onların sosial bacarıqlarının inkişafına mane olur.5. Valideynlərin təhsil səviyyəsi və dəstəyiKənd yerlərində bəzi valideynlərin təhsil səviyyəsinin aşağı olması uşaqların təhsilində kifayət qədər dəstək verə bilməmələrinə səbəb olur. Bu isə məktəb-məişət əlaqəsinin zəifləməsinə və uşaqların təhsilə qarşı həvəsli olmamalarına yol açır.Problemlərin həlli yolları1. İnfrastrukturun yenilənməsiKənd məktəblərinin fiziki vəziyyətinin yaxşılaşdırılması üçün dövlət və yerli idarəetmə orqanlarının xüsusi maliyyə proqramları hazırlaması vacibdir. Müasir təhsil avadanlıqları, rahat dərs otaqları və kitabxanalar kənd məktəblərində təhsilin səviyyəsini yüksəldə bilər.2. Müəllimlər üçün dəstək proqramlarıMüəllimlərin kənd yerlərində işləməsi üçün maliyyə və sosial dəstək proqramlarının hazırlanması, yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması onların kənd məktəblərində fəaliyyət göstərməyə həvəsini artıra bilər. Bu proqramlar vasitəsilə müəllimlərə yaşayış yeri təmin edilməsi, nəqliyyat xərclərinin qarşılanması və digər sosial dəstək tədbirləri təklif edilə bilər.3. Rəqəmsal texnologiyaların təmin edilməsiKənd məktəblərində internet və kompüter avadanlıqlarının əlçatan olması rəqəmsal savadlılığın inkişafını təmin edər. Bu da şagirdlərin informasiya texnologiyaları ilə tanış olmasına və onlardan səmərəli istifadə etməsinə imkan yaradır. Eyni zamanda, distant təhsil üçün lazım olan texnologiyaların təmin olunması, kənd məktəblərinin müasir təhsil sisteminə inteqrasiya etməsini asanlaşdırar.4. Siniflərin birləşdirilməsi və sosial fəaliyyətlərin təşkiliAz saylı siniflər üçün birləşdirilmiş təhsil sistemi tətbiq edilə bilər. Bu sistem şagirdlərin birlikdə fəaliyyət göstərməsinə və bir-biriləri ilə daha çox ünsiyyət qurmasına şərait yaradar. Bundan əlavə, məktəbdaxili sosial tədbirlər, idman və yaradıcılıq dərnəklərinin yaradılması uşaqların sosial bacarıqlarını inkişaf etdirə bilər.5. Valideynlərin maarifləndirilməsiKənd yerlərində valideynlər üçün maarifləndirici seminarlar və görüşlər təşkil olunmalıdır. Valideynlərə təhsilin önəmi, uşaqlara necə dəstək ola biləcəkləri barədə məlumatlar verilməsi onların uşaqlarına təhsil dəstəyi göstərmələrini təmin edər.
Kənd məktəblərində təhsil problemləri ümumi təhsil sisteminin inkişafına birbaşa təsir göstərir. Bu problemlərin həlli, yalnız kənd əhalisinin deyil, bütün ölkənin inkişafı üçün zəruridir. Müasir təhsil proqramlarının tətbiqi, infrastrukturun yaxşılaşdırılması və müəllimlər üçün sosial dəstəyin artırılması ilə kənd məktəblərində təhsilin keyfiyyəti yüksəldilə bilər. Beləliklə, gələcəyin savadlı və sosial bacarıqlı nəsillərinin yetişməsi üçün kənd məktəblərinə daha çox diqqət yetirilməli və bu sahədə davamlı inkişaf təşəbbüsləri həyata keçirilməlidir.
Bəhman Hüseynli
