Tetanus nədir?
Tetanus, Clostridium tetani adlı bakteriyaların sinir sisteminə təsir edən toksinlər ifraz etməsi ilə yaranan ciddi infeksion xəstəlikdir.
Qlobal.net bildirir ki, bu bakteriya çirkli ərazilərdə, torpaqda, tozda və heyvanların nəcisində tapıla bilər. İnsan bədəninə ən çox yaralanmalar, xüsusən də dərin kəsik və ya cızıq kimi açıq yaralar vasitəsilə daxil olur.
Tetanusun əlamətləri
Tetanus simptomları adətən bakteriya bədənə girdikdən 3-21 gün sonra ortaya çıxır, lakin əksər hallarda simptomlar 7-8 gündən sonra görünür. Əsas əlamətləri aşağıdakılardır:
1. Əzələ spazmaları və gərginlik
Tetanus xəstəliyinin ən xarakterik əlaməti əzələ spazmalarıdır. Bu spazmalar xüsusilə çənə, boyun və üz əzələlərində daha çox görülür və xəstənin ağzını açmasına çətinlik yaradır. Bu vəziyyət “çənənin bağlanması” (lockjaw) kimi tanınır.
2. Qıcıqlanma və həssaslıq
Xəstələr qıcıqlanmaya qarşı həssaslıq hiss edə bilərlər və hətta işıq və səs belə qıcolmalara səbəb ola bilər.
3. Tərləmə və qızdırma
Yüksək temperatur, tərləmə və ürək döyüntülərində artım da tetanus xəstəliyinin göstəricisi ola bilər.
4. Tənəffüs və udma çətinliyi
Tənəffüs yollarını idarə edən əzələlərə təsir göstərdiyi üçün tetanus tənəffüs və udma çətinliklərinə səbəb ola bilər.
Tetanus infeksiyasının müalicəsi
Tetanus ciddi xəstəlik olduğundan, xəstələrin xəstəxanada intensiv şəkildə müalicə olunması tələb olunur. Müalicə aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir:
1. Antitoksinlər
Tetanus immunoqlobulini (TIG) adlanan antitoksin istifadə edilərək, bədəndə bakteriyaların ifraz etdiyi toksinlər zərərsizləşdirilir. Bu antitoksin toksinlərin sinir sisteminə təsirini azalda bilər, lakin mövcud təsirləri geri çevirmir.
2. Antibiotiklər
Metronidazol və ya penisilin kimi antibiotiklər tetanus bakteriyalarını məhv etmək üçün təyin edilir. Bu, infeksiyanın yayılmasının qarşısını almağa kömək edir.
3. Əzələ spazmlarının idarə olunması
Əzələ spazmlarını azaltmaq üçün diazepam kimi əzələ gevşetici dərmanlar verilir. Bu dərmanlar spazmları idarə etməyə və xəstəyə rahatlıq verməyə kömək edir.
4. Tənəffüs dəstəyi
Şiddətli hallarda tənəffüs əzələlərinin iflic olması səbəbindən xəstələr süni tənəffüs cihazına ehtiyac duyurlar. Bu, xəstənin nəfəs almasını təmin etmək üçün vacibdir.
Tetanusa qarşı profilaktik tədbirlər
1. Tetanus peyvəndi
Tetanusa qarşı ən təsirli profilaktika peyvənddir. Peyvəndlər adətən uşaqlıq dövründə edilir və yeniyetməlik dövründə əlavə doza ilə gücləndirilir. Hər 10 ildən bir təkrarlanan əlavə doza, tetanusa qarşı davamlı müdafiəni təmin edir.
2. Yaranın düzgün müalicəsi
Yaralanma baş verdikdə yaranın təmizlənməsi və antiseptiklərlə müalicəsi tetanus riskini azaldır. Dərin və çirkli yaralar varsa, əlavə tetanus dozası tətbiq olunması tövsiyə edilə bilər.
3. Riskli mühitlərdə ehtiyat tədbirləri
Torpaq və heyvan nəcisinin olduğu ərazilərdə əlcək və digər qoruyucu vasitələrdən istifadə edilməsi də infeksiyadan qorunmağa kömək edə bilər.
