Martinikada baş verən hadisələr Fransanın dənizaşırı ərazilərdəki müstəmləkəçi siyasətinin və müstəqillik və azadlıq uğrunda mübarizənin ön plana çıxmasına işarədir. Məsələn, Afro-Karib xalqlarının və resurslarının müdafiəsi birliyinin (RPPRAC) lideri Rodriqe Petitonun həbs olunması, sadəcə, bir şəxsin azadlıq haqqının pozulması deyil, həm də Fransanın kolonial yanaşmasının təzahürüdür.
Yenicag.az xəbər verir ki, Petitonun həbsinin əsas səbəbi Fransanın dənizaşırı işlər üzrə naziri ilə görüşmə təşəbbüsü ilə bağlı polis rəisi ilə mübahisə etməsi kimi təqdim edilsə də, bu, adada yaşayan bir çox insanın susmaq və öz fikirlərini ifadə etmək hüququnu pozan daha geniş bir problemi ortaya qoyur. Həbsin ardınca baş verən iğtişaşlar da Martinika xalqının uzun müddətdir hiss etdiyi haqsızlıq və müstəmləkəçilik əleyhinə olan narazılığını bir daha gündəmə gətirdi.
Qeyd edək ki, Fransanın zorakı və özbaşına metodlardan istifadə etməsi, yəni insanların yalnız etiraz etmək və ya toplaşmaq hüquqlarını pozması demokratik prinsiplərə ziddir. Martinikada həmçinin Fransa tərəfindən toplaşma və ifadə azadlığının məhdudlaşdırılması da ciddi bir narahatlıq doğurur. Bu hadisələr isə bir çox dənizaşırı ərazinin, xüsusən də Karib hövzəsinin Fransanın sərt nəzarətindən qurtulmaq üçün müstəqillik istəklərini daha da gücləndirəcəyini göstərir.
Bundan əlavə, Fransanın müstəmləkəçi siyasətinin və onun bölgədəki resurslardan istifadə etmə metodlarının davam etməsi yerli xalqların etirazlarının artmasına səbəb olur. Bu, həm də Fransa hökumətinin müstəqil düşüncələri sıxışdırmağa çalışması və daha güclü, sərt idarəetmə ilə qarşı-qarşıya qalması deməkdir. Martinikada baş verən bu hadisələr isə yalnız yerli xalqın haqlı etirazının göstəricisi deyil, həm də dünyanın diqqətini Fransanın dənizaşırı ərazilərdəki siyasətinə yönəldən mühüm bir mərhələdir.
Bu hadisələr həm də beynəlxalq hüququn və insan hüquqları prinsiplərinin pozulmasına dair ciddi bir əlamətdir. Çünki Fransanın dənizaşırı ərazilərdə yürütdüyü siyasət, öz müstəmləkəçi tarixini gizlətmək və orada yaşayan xalqların azadlıq və bərabərlik hüquqlarını məhdudlaşdırmaq üzərində qurulub. Hətta Fransanın daxili siyasətində demokratik hüquqların qorunduğu iddia edilərkən, dənizaşırı ərazilərdəki zorakılıq və məhdudiyyətlər Fransanın, əslində, bölgəni hələ də “köhnə kolonial əl” ilə idarə etdiyi sistemi gizlədə bilmir.
Odur ki, Rodriqe Petitonun həbsi və ardınca baş verən etirazlar Martinika xalqının Fransadan azadlıq və öz müstəqilliklərini tələb etməsinin təzahürüdür. Bu vəziyyət, sadəcə, Martinika üçün deyil, bütün Karib hövzəsi üçün bir xəbərdarlıqdır. Yəni xalqın öz müqəddəratını müəyyən etmək və öz təmsilçilərini seçmək haqqı olduğu halda, Fransanın hər hansı bir yerli lideri və ya təşkilatı öz siyasətinə qarşı çıxan şəxsləri saxta ittihamlarla həbslə hədəf alması, bölgənin hər bir ölkəsinin müstəqil və suveren olmaq istəklərini daha da gücləndirir.
Qısacası, bu hadisələr göstərir ki, Martinika və digər dənizaşırı ərazilərdə yaşayan xalqların öz hüquqlarını müdafiə etmələri yalnız yerli əhali üçün deyil, həm də qlobal ədalət və azadlıq prinsipləri baxımından vacibdir. Nəticədə, yalnız bu cür mübarizələr və etirazlar Fransanın müstəmləkəçi siyasətinin sona çatmasına gətirib çıxara bilər. Bu isə bütün müstəqil xalqların, o cümlədən Martinika və digər dənizaşırı bölgələrin bərabər hüquqlarının tanınmasına və hörmət edilməsinə səbəb olacaq.
Rafi Müslümov
