İqlim dəyişikliyi qlobal səviyyədə ən aktual problemlərdən biridir. Bu kontekstdə kiçik ada dövlətləri (Small Island Developing States – SIDS) xüsusilə həssasdır, çünki onların coğrafi mövqeyi və iqtisadi asılılığı bu ölkələri iqlim dəyişikliklərinin təsirlərinə qarşı daha müdafiəsiz edir. Kiçik ada dövlətlərinin sammitinin COP29 çərçivəsində keçirilməsi, bu dövlətlərin spesifik problemlərini qlobal diqqətə çatdırmaq baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır.
Kiçik ada dövlətləri əsasən Sakit, Atlantik və Hind okeanlarında yerləşir və iqlim dəyişikliyinin ən bariz təsirlərini hiss edirlər. Bu təsirlərə aşağıdakılar daxildir:
Dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi – Adaların bir çoxu dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi nəticəsində torpaq itkisi və məskunlaşma problemləri ilə üzləşir.
Ekstremal hava şəraiti – Tropik fırtınalar, quraqlıqlar və sel fəlakətləri bu bölgələrdə daha tez-tez müşahidə olunur.
Biomüxtəlifliyin azalması – İqlim dəyişikliyi və istiləşmə nəticəsində mərcan rifləri məhv olur, bu isə adaların ekosistemini ciddi şəkildə zədələyir.
İqtisadi təsirlər – Turizm, balıqçılıq və kənd təsərrüfatı kimi əsas gəlir mənbələri iqlim dəyişikliyi səbəbindən ciddi təhlükə altındadır.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasına əsasən təşkil edilən COP sammitləri iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə qlobal əməkdaşlığı gücləndirmək məqsədini daşıyır. COP29-da kiçik ada dövlətlərinin xüsusi sammitinin keçirilməsi onların bu beynəlxalq platformada daha güclü və birgə səs çıxarmasına imkan yaradır.
Bu sammitin əhəmiyyəti aşağıdakı aspektlərdə özünü göstərir:
Qlobal diqqət cəlb etmək: Kiçik ada dövlətlərinin iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə spesifik ehtiyacları beynəlxalq ictimaiyyətə daha yaxşı çatdırılır.
Maliyyə resurslarının ayrılması: Bu dövlətlərin iqlim dəyişikliyinə adaptasiya və onun nəticələrinin yüngülləşdirilməsi üçün maliyyə dəstəyi alma ehtimalı artır.
Texnologiya və bilik transferi: Sammit bu dövlətlərə iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üçün qabaqcıl texnologiyaların tətbiqini sürətləndirmək imkanı verir.
Hüquqi və diplomatik təsir: Kiçik ada dövlətlərinin qlobal iqlim sazişlərində və hədəflərində daha fəal iştirakını təmin edir.
COP29 İqlim Konfransı çərçivəsində keçirilən Kiçik Ada Dövlətlərinin Sammitində Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev qlobal iqlim dəyişiklikləri və inkişaf məsələləri ilə bağlı əhəmiyyətli çıxış edib. Tədbirdə kiçik ada dövlətlərinin üzləşdiyi problemlər, xüsusilə ekstremal hava hadisələri və artan dəniz səviyyəsi nəticəsində yaranan iqtisadi və sosial çətinliklər müzakirə olunub. Dövlətimizin başçısı öz çıxışında Azərbaycan Respublikasının iqlim sahəsindəki qlobal səylərini vurğulayıb. Xüsusilə, kiçik ada dövlətlərinə maliyyə dəstəyi və iqlim məlumatlarının dəqiqləşdirilməsi üçün Azərbaycanın Kosmik Agentliyinin peyk məlumatlarından istifadəni təmin edəcək müqavilələrin əhəmiyyətindən danışıb. Azərbaycan bu çərçivədə 10 milyon ABŞ dolları məbləğində dəstək təqdim edib. Kiçik ada dövlətləri iqlim dəyişikliyinin təsirlərini ən ağır şəkildə hiss edən bölgələrdən biridir. Onların COP29 çərçivəsində xüsusi sammitdə bir araya gəlməsi həm bu dövlətlərin problemlərinin həlli üçün qlobal əməkdaşlığı gücləndirəcək, həm də beynəlxalq səviyyədə iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizəni daha effektiv hala gətirəcək. Bu sammit, həm də qlobal ədalətin təmin olunması və iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin daha bərabər şəkildə paylaşılmasını təmin etmək üçün vacib platformadır.

YAP Xəzər rayon təşkilatının sədri Namiq Əhmədov

• Sammit
• Əhəmiyyət
• Kiçik Ada Dövlətləri