...İkinci Dünya müharibəsində əsgərləri qələbəyə səsləyən Səməd Vurğunun “Bayraqdar” şeiri o vaxt “Kommunist” adlanan bizim qəzetin 1943-cü il 12 oktyabr tarixli sayında dərc olunub. Bu əsər Rusiyanın Oryol şəhərinin düşməndən təmizlənməsində qəhrəmanlıq göstərmiş, şəhərin ən yüksək zirvəsinə bayraq sancmış azərbaycanlı Hüseyn Əjdərova həsr edilmişdi:
O igidin tunc sinəsi
Bir Koroğlu qalasıdır.
Mehribandır onun səsi,
Azərbaycan balasıdır...
İndi sənət aləmində başqa “Bayraqdar”lar cövlan edir. Xatırlayırıq ki, inişil “YouTube”platformasında Ukraynanın “Svyatovid” folklor qrupunun ifasında “Bayraqdar” mahnısı yayılmışdı. Bu, Türkiyənin pilotsuz uçuş aparatına aid populyar ifa idi. İki həftə əvvəl – Qarabağ zəfərinin ildönümündə isə Nərminə Məmmədbəylinin rus dilində yazdığı “Bayraqdar” şeiri Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrının aktyoru Yaroslav Trifonovun qiraətində həmin kanala qoyulub və tar musiqisinin sədaları ilə həmahəng verilən ifanı bir neçə gündə on minlərlə adam bəyənib. “Budrooo News” platformasının paylaşdığı təsvirlərin üstündə “Qarabağ Azərbaycandır!” şüarı yazılıb, yarımbaşlıq isə belədir: “Rus aktyor Azərbaycanı Qələbə Günü münasibətilə təbrik edir – Şəhidlər ölməz, Vətən bölünməz”.
Yaroslav Trifonovu dinlədikcə yadıma Xalq artistimiz Vera Şirye düşür. İki aydan sonra 110 yaşını qeyd edəcəyimiz Vera Şirye İkinci Dünya müharibəsində rəşadətli əməyinə görə “Qırmızı ulduz” ordeni və medallara layiq görülüb. Sonrakı dövrdə “Xalqlar dostluğu” və “İstiqlal” ordenləri ilə təltif olunan aktrisa Süleyman Rüstəmin “Ana və poçtalyon” şeirini Azərbaycan dilində elə ürəkdən və təsirli oxuyub ki, əsərin məşhurlaşmasında şair qədər rol oynayıb. Fərəhli haldır ki, onun çalışmış olduğu Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrının aktyoru Yaroslav Trifonov indi ənənəni davam etdirməklə, “Bayraqdar” şeirini özünəməxsus tərzdə ifa edib.
Şeirin müəllifi Nərminə Məmmədbəylinin dedikləri:
– Hər bir Azərbaycan döyüşçüsünün rəşadəti önündə baş əyirəm. Biz çətin yollar keçərək, Böyük Zəfərə nail olmuşuq. Bu barədə yazdığım şeirin əla təqdimatına görə isə Yaroslava minnətdaram.
Şeiri sosial şəbəkədə trend edən aktyor teatrda çalışdığı 20 ildə canlandırdığı bir sıra parlaq obrazlarla sənətsevərlərin rəğbətini qazanıb. Bir neçə gün əvvəl isə aktyor Yaroslav Trifonov Bakıda keçirilən COP29-a töhfə olaraq, dostu Emil Hüseynovla təbiətə sevgi mövzusunda gözəl bir videosüjet hazırlayıb. Onun iştirakı ilə “COP29. Nobellər Evi” immersiv şousu da maraqla qarşılanıb. O ərəfədə Bakı Media Mərkəzinin rəhbəri Arzu Əliyevanın baş prodüsseri olduğu “Tağıyev: Neft” adlı epik kino-trilogiyasında Lyudvid Nobel obrazını canlandırıb. Yeri gəlmişkən, indiyədək o, “Hökmdarın taleyi”,“Qorxma, mən səninləyəm”, “Ən sadə soyad”, “Mən evə qayıdıram”, “Barama” (serial), “Qarabağ” filmlərində yaddaqalan rollar ifa edib. Neçə-neçə hərbçi obrazını məharətlə yaradıb.
Bizimlə söhbətində Yaroslav Trifonov bildirdi ki, 1982-ci ildə Qroznı şəhərində doğulub, onun 4 yaşı olanda ailəsi ilə atasının Vətəninə – Bakıya köçüb.
– Uşaqlığım Badamdarda keçib. Hövsan və Zabratda da yaşamışam. Mən Bakının rus azərbaycanlısıyam. Siz çox humanist və xeyirxah millətsiniz. Hər xalqa hörmətla yanaşırsınız. Biz bir ailə kimiyik. Burada camaat “öz” və “özgə”yə bölünmür. Atam bu teatrda aktyor, anam isə qrimçi olub. Mən də 16 yaşımdan səhnədəyəm. Pandemiya vaxtı sənət ocaqları bağlananda “Bir aktyorun teatrı” stilində çalışmış, məşhur müəlliflərin şeirlərini səsləndirmişəm.
– Bəs, müharibə, Qarabağ ağrısı?
– Bu, mən də daxil, hər bir azərbaycanlıya aid məsələdir. Mən 6 il əvvəl “Qarşıdurma” adlı vətənpərvərlik filmində Moskvada toyda qardaşı öldürülmüş gəncəli Vadim roluna çəkilmişəm. Özü də digər filmlərdən fərqli olaraq, yaxşı rus zabitini canlandırmışam. O kinoda bədii çəkilişlərlə bərabər, Qarabağa aid sənədli xronika da var. Bilirsiniz, Qarabağ sevgisi yalnız azərbaycanlılara aid deyil, buradakı ruslara, ləzgilərə, talışlara, yəhudilərə də aid müqəddəs duyğudur. Həm I, həm də II Qarabağ müharibəsində özünü azərbaycanlı sayan xalqların oğulları da işğalçılara qarşı qeyrətlə vuruşublar. Bu şeirin də mayası elə Vətən sevgisindən yoğrulub.
Yaroslav Trifonovun trend etdiyi şeiri rus dilindən azərbaycancaya çevirərək, oxuculara təqdim edirik.
P.S: Onu da deyək ki, Yaroslav Trifonov Vətən müharibəsində şanlı Qələbəmizin 4-cü ildönümü ərəfəsində Bakıda keçirilən “Zəfərimiz – Şərəfimiz” bədii qiraət müsabiqəsində qalib gələrək, Mədəniyyət Nazirliyi və Teatr Xadimləri İttifaqının diplomunu alıb.
Ə.ƏLİYEV
XQ
Байрактар
Целый месяц ракетного звона,
Не обняться не как с тишиной.
Снова бьёт пулемет из заслона -
В мире это зовётся войной.
В небе ясном кружат Байрактары,
истребляя врагов на нет.
Не дарили мы земли в подарок,
Боль Шуши в нас, жили тридцать лет.
Тридцать лет не много-не мало,
Мы в кольцо окружали врага.
Знали родина наша устала
От армянского сапога.
Это вы, молодые ребята,
Как один присягнули стране.
30 лет наступил день расплаты
Снова наш Карабах в огне.
Целых сорок четыре мгновенья
Дни и ночи без сна напролет.
И в победе у нас нет сомнения
Эту веру Ильхам нам даёт.
Джабраил Зангилан услышал
Скрежет танков средь бела дня
Прочь враги прячьтесь в норы как мыши
Флаг страны наш солдат поднял.
Физули, Губадлы проснулись,
Вновь к молитве взывает азан.
Мы в Шушу в Карабах вернулись,
Тридцать лет нас ждала Натаван.
И в Агдам, там где камень на камень
не оставил проклятый наш враг.
В город призрак вошли мы сами,
Водрузив свой трёх цветный флаг.
Пядь земли это высшая мера,
Муровдаг, Кяльбаджар Агдам.
Мы Лачин и Шушу не простили,
Путь Гейдара продолжил Ильхам.
Bayraqdar
Bütöv bir aydır ki, raket səsləri,
Lərzəyə gətirib torpağı, daşı.
Pulemyot susmursa səhərdən bəri,
Deməli, başlayıb Vətən savaşı.
Uçdu “Bayraqdar”lar aydın səmada,
Düşməni bir anda çıxardı heçə.
Torpaqdan pay vermək olmaz nəbadə,
Otuz il Şuşasız dözmüşük necə?
Otuz il bir igid ömrü qədərdir,
Gəldi səbrimizin daşdığı zaman.
Düşmən çəkməsindən düşən izlərdir
Dedik, bu torpağın köksünü yaran.
Ey cavan oğlanlar, ayağa qalxıb,
Vətən namusuna siz and içdiniz.
Qorxunu, hürkünü qoymayıb yaxın,
Doğma Qarabağda candan keçdiniz.
Qırx dörd gün odlara bələndi hər yan,
Çarpışdıq biz gecə-gündüz bilmədən.
Qələbə eşqimiz sönmədi bir an,
Bizə bu inamı İlhamdır verən.
Günün günortası tank səslərinə
Cəbrayıl, Zəngilan dikəldi, baxdı.
Düşmən qoyub qaçan zirvələrinə
Vətən bayrağını əsgərim taxdı.
Füzuli, Qubadlı yetişdi kama,
Azan səsi gəlir necə də rəvan!
Qayıtdıq Şuşama, Qarabağıma,
Otuz il gözləyib orda Natəvan.
Boşalmış Ağdama dönəndə gördük,
Daş üstdə bir daş da qoymayıb düşmən.
Ruhlar şəhərinə döyüşsüz girdik,
Ucaltdıq üçrəngli bayrağı həmən.
Bir qarış torpaq da çox qiymətlidir,
Sevinir Murovdağ, Kəlbəcər, Ağdam.
Bizdədir Laçın da, Şuşa da indi,
Ata vəsiyyətin doğrultdu İlham!
Tərcümə Əli NƏCƏFXANLININDIR
