Müasir dövrün ən böyük çağırışlarından biri təhsilin rəqəmsal texnologiyalara uyğunlaşdırılmasıdır. Texnologiyanın hər sahədə sürətlə yayılması təhsil sistemində də köklü dəyişikliklər tələb edir. Rəqəmsal təhsilin inteqrasiyası bu sahədə qlobal trendlərdən biridir və Azərbaycanda da bu istiqamətdə ilk addımlar atılmaqdadır. Təhsil tədqiqatçısı Bəhman Hüseynli hesab edir ki, rəqəmsal təhsil ölkəmizdə təhsilin keyfiyyətini yüksəltmək üçün mühüm rol oynaya bilər.
Hüseynli vurğulayır ki, rəqəmsal təhsil, ənənəvi tədris metodlarına alternativ olaraq, öyrənmə prosesini daha interaktiv və maraqlı etməyə imkan yaradır. Məsələn, virtual reallıq və artırılmış reallıq vasitəsilə dərslər daha canlı və təsirli olur. Şagirdlər tarixi hadisələri vizual şəkildə müşahidə edə, kimyəvi reaksiyaları simulyasiya edə və ya coğrafi obyektlərin 3D modelləri ilə işləyə bilərlər. Bu metodlar şagirdlərin tədris materiallarını daha yaxşı mənimsəmələrinə kömək edir.
Rəqəmsal texnologiyalar həmçinin tədris prosesinin fərdiləşdirilməsinə imkan verir. Hüseynli qeyd edir ki, hər bir şagirdin öyrənmə sürəti və tərzi fərqlidir. Rəqəmsal platformalar şagirdlərin fərdi ehtiyaclarına uyğunlaşdırılmış tədris materialları təqdim edə bilir. Bu, həm zəif, həm də üstün bacarıqlı şagirdlər üçün daha səmərəli təhsil mühiti yaradır.
Beynəlxalq təcrübə də göstərir ki, rəqəmsal təhsilin tətbiqi ölkələrin təhsil sistemində ciddi dəyişikliklərə səbəb olur. Məsələn, Estoniya bütün məktəblərində rəqəmsal platformalar tətbiq edərək şagirdlərin proqramlaşdırma və rəqəmsal savadlılıq sahəsində bacarıqlarını artırıb. Bu yanaşma Estoniyanın PISA reytinqlərində lider ölkələrdən biri olmasına səbəb olub. Digər bir nümunə olaraq Cənubi Koreyanı göstərmək olar. Bu ölkədə dərsliklərin əksəriyyəti rəqəmsallaşdırılıb və onlayn platformalar vasitəsilə şagirdlərə təqdim olunur.
Azərbaycanda isə rəqəmsal təhsil sahəsində bəzi problemlər mövcuddur. Region məktəblərində internet çatışmazlığı və texniki avadanlıqların məhdudluğu bu sahədə maneələr yaradır. Hüseynli hesab edir ki, rəqəmsal təhsilin effektiv tətbiqi üçün ilk növbədə, məktəblərin texniki infrastrukturu gücləndirilməlidir. Bu, yüksək sürətli internet, müasir kompüterlər və digər texnoloji avadanlıqlarla təminatı əhatə edir.
Müəllim hazırlığı da rəqəmsal təhsilin inteqrasiyasında əsas rol oynayır. 2023-cü ilin statistikasına əsasən, Azərbaycanın müəllimlərinin yalnız 30%-i rəqəmsal texnologiyalardan effektiv istifadə edə bilir. Bu səbəbdən, müəllimlər üçün davamlı peşəkar inkişaf proqramlarının təşkili zəruridir. Hüseynli vurğulayır ki, rəqəmsal texnologiyaları tədris prosesinə inteqrasiya edə bilən müəllimlər təhsilin keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə artıracaq.
Rəqəmsal təhsilin digər bir üstünlüyü isə inklüzivlikdir. Əlilliyi olan şagirdlər üçün xüsusi təhsil proqramları, virtual siniflər və interaktiv platformalar vasitəsilə daha əlçatan təhsil mühiti yaradıla bilər. Bu, sosial bərabərliyi təmin etmək baxımından da mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Hüseynli bildirir ki, rəqəmsal təhsilin tətbiqi yalnız məktəb mühitində deyil, həm də ali təhsil və peşə təhsili sahəsində genişlənməlidir. Onlayn təhsil platformaları və hibrid təhsil modelləri tələbələrə daha çevik öyrənmə imkanları təqdim edir. Bu yanaşma həmçinin həyat boyu öyrənmə prinsipini təşviq edir, çünki insanlar öz peşəkar inkişaflarını təmin etmək üçün rəqəmsal resurslardan istifadə edə bilirlər.
Təhsil tədqiqatçısı Bəhman Hüseynli yekunda qeyd edir ki, rəqəmsal təhsilin uğurla tətbiqi Azərbaycan təhsilinin qlobal rəqabət qabiliyyətini artıracaq. Bunun üçün dövlət, təhsil müəssisələri və ictimaiyyət birgə əməkdaşlıq etməli, bu sahəyə investisiyaları artırmalıdır. Rəqəmsal təhsil yalnız texnologiyanın tətbiqi deyil, həm də təhsil sisteminin ümumi modernləşdirilməsi və gələcək nəsillərin daha yüksək səviyyədə hazırlanması deməkdir.
Kənan Nağıbəyli
