The Telegraph qəzetinin iqtisadiyyat redaktoru Ambrose Evans-Pritchard Rusiyanın çöküşünün ani olacağını yazıb.
Musavat.com xəbər verir ki, o, Rusiyanın çöküşünü sovetin dağılması ilə müqayisə edib və bildirib ki, sovetin parçalanmasını əvvəlcədən proqnazlaşdırmaq heç də asan deyildi. Rusiyanın çöküşü isə sovetlərin dağılmasını düşündüyümüzdən daha tez baş verəcək.
Müəllif qeyd edir ki, Rusiyanın sovetdənqalma hərbi sənayeni dirçəltmə cəhdi iqtisadiyyatın qalan hissəsini yeyib bitirəcək.
Evans-Pritchard yazır: "Ukrayna üç ildir davam edən münaqişəni döyüş meydanında yavaş-yavaş uduzur. Rusiya iqtisadi münaqişəni təxminən bərabər sürətlə yavaş-yavaş itirir. Kremlin neft ixracından əldə etdiyi gəlirlər yüksək intensivlikli müharibəni davam etdirmək üçün çox aşağıdır və heç kim Vladimir Putinə bir qəpik də borc verməyəcək.
Rusiyanın həddən artıq qızmış, hərbi-Keynesçi müharibə iqtisadiyyatı, 1917-ci ilin sonlarında, ixtisaslı işçi qüvvəsi tükənmiş və üç illik Müttəfiq blokadasından sonra su xəttinin altında qalmış disfunksiyalı Alman müharibə iqtisadiyyatına bənzəyir - Ludendorff hücumunun maddi-texniki uğursuzluqları sonradan aşkar olacaq".
"Putinin Ukraynadakı strateji qələbəsi on iki həftə əvvəl qaçılmaz deyildi və indi Əsəd rejimi domino evi kimi dağıldıqdan, Putinin Yaxın Şərqdə və Saheldə etibarını sarsıdandan sonra qaçılmazdır. Ərəb dünyasındakı yeganə dövlət müttəfiqini xilas etmək üçün heç nə edə bilmədi", -müəllif yazısında qeyd olunur.
Müəllif həmçinin yazısında Bluebay Asset Management-in regional eksperti və Chatham House-un əməkdaşı Tim Eşin də region ilə bağlı fikirlərin qeyd edib.
"Türkiyə artıq regionun hakimidir. Türk qüvvələri qapalı qalan rus generallarını xilas etmək üçün müdaxilə etməli olub”, - Eş bildirmişdi.
Müəllif Sberbank-ın baş icraçı direktoru German Qrefə istinadən qeyd edib ki, Rusiya iqtisadiyyatı iki il ərzində yaxşı dayandı, lakin bu üçüncü il daha çətin oldu. Rsusiyanın Mərkəzi Bankı inflyasiya spiralını boğmaq üçün faiz dərəcələrini 21%-ə qaldırıb. İqtisadiyyat uzun müddət belə mövcud ola bilməz. Bu, biznes və banklar üçün böyük problemdir.
Ambrose Evans-Pritchard yazır: "Müdafiə nəhəngi Rostec-in rəhbəri Sergey Çemezov bildirib ki, pul sıxıntısı getdikcə təhlükəli hala gəlir. Belə davam etsək, əksər şirkətlər iflasa uğrayacaq. 20 faizdən çox olan tariflərdə mən qazanc əldə edə biləcək bir iş tanımıram, hətta bir silah taciri olsa belə”.
Müəllif qeyd edir: "Fransız kəşfiyyat analitiki Pierre-Marie Meunier-dən bir terminlə ifadə etsəm, Sovetdənqalma hərbi sənaye kompleksinin dirçəlişi iqtisadiyyatın qalan hissəsini yeyib bitirəcək.
800 minə yaxın gənc və ən yaxşı təhsilli kəsim ölkəni tərk edib. "Ətçəkən maşında" çəkilən və ya şikəst olanların sayı yarım milyona yaxınlaşır.
Rusiyanın rəqəmsal naziri deyir ki, İT işçilərinin çatışmazlığı təxminən 600.000 nəfərdir. Müdafiə sənayesində 400 min doldurulmamış vəzifə var. Ümumi işçi çatışmazlığı 5 milyona yaxındır.
Zelenoqrad Nanotexnologiya Mərkəzinin rəhbəri Anatoli Kovalev bildirib ki, onun sənayesi avadanlıq çatışmazlığı səbəbindən şikəst olub və xarici təchizatı əvəz edə bilməz. İxtisaslı mütəxəssislər çatışmazlığı var: mühəndislər, texnoloqlar, tərtibatçılar, dizaynerlər. Sənaye üçün kadr hazırlayan kollec və texnikumlar praktiki olaraq yoxdur.
2022-ci ilin ortalarında bütün qalıq yanacaqlardan əldə edilən ümumi ixrac gəlirləri gündə təxminən 1,2 milyard dollar (940 milyon funt sterlinq) təşkil edirdi. Rəqəmlər son 10 ayda ardıcıl olaraq aşağı düşüblər və indi ancaq 600 milyon dollardır. Kreml büdcə üçün bunun bir hissəsini götürür, lakin bu və ya digər şəkildə ÜDM-in 10-da bir hissəsini yeyən müharibə maşınının maliyyələşdirilməsi çox azdır.
Noyabrda neft vergisi gəlirləri bir barel üçün orta hesabla 65 dollara yaxın olan Urals qiymətinə əsaslanaraq 5,8 milyard dollara düşüb. Bu qiymət daha da aşağı düşə bilər. Rusiya Asiya bazarlarında Səudiyyə Ərəbistanı ilə başlayan qiymət müharibəsi ilə üz-üzədir".
Evans-Pritchard yazır: "Putin çatışmazlığı ödəmək üçün Milli Sərvət Fonduna basqın edir. Onun likvid aktivləri son 16 ilin ən aşağı səviyyəsinə - 54 milyard dollara düşüb. Onun qızıl ehtiyatları son 15 ayda 554 tondan 279 tona düşüb. Fond Aeroflot-da səhm payı kimi kristallaşdırıla bilməyən qeyri-likvid holdinqlərlə qalır.
Neft qiymətlərində çoxdan gözlənilən canlanma baş vermir. JP Morgan, Braziliya, Qayana və ABŞ şistindən hasilatın artması səbəbindən gələn il qlobal tədarükün gündəlik 1,3 milyon barrelə çatacağını söylədi.
“Rosneft”dən İqor Seçin köhnə dostu Putinə gələn il neft qiymətləri üçün yüksək nəticə gözləməyərək özünü 45-50 dollara hazırlamağı tapşırdı. İnflyasiyaya görə ayarlandığında bu, 1980-ci illərdə Sovet İttifaqını müflis edən səviyyələrə uyğun gəlir".
"G7-nin mürəkkəb neft sanksiyalarının məqsədi bir ay əvvələ qədər qlobal neft tədarükünü məhdudlaşdırmadan və Qərbdə həyat şokunu pisləşdirmədən Putinin gəlirlərini yemək idi. Bu, qismən uğurdur. Rusiya Baltik və Qara dəniz limanlarından tankerlərdən ibarət kölgə donanması toplamalı, nefti Hindistan və Çindəki alıcılara göndərməli oldu.
Beynəlxalq Enerji Agentliyinin hesablamalarına görə, Urals xam neftinə endirim 2023-2024-cü illər ərzində orta hesabla 15 dollar təşkil edib və Putini gündə 75 milyon dollar ixrac gəlirindən məhrum edib".
"Rusiya texnoloji sanksiyaların öhdəsindən gələ bilər, lakin onun sistemləri qərb yarımkeçiricilərinə uyğunlaşdırılıb. Bu çipləri Çin tədarükçüləri asanlıqla əvəz edə bilməz, hətta onlar ABŞ-ın ikinci dərəcəli sanksiyalarını riskə atmağa hazır olsalar da, əksəriyyət belə deyil. Çiplər qlobal qara bazarda yüksək qiymətə alınır və etibarsızdır.
Ukrayna əsgərləri Rusiyanın Geran-2 pilotsuz təyyarələrinin nəzarətdən çıxmağa davam etdiyini müşahidə ediblər. “Washington Post” yazır ki, Rusiyanın T-90M tanklarında lazerlə idarə olunan qurğular “müəmmalı şəkildə yoxa çıxıb”.
Sənaye Nazirliyi Texas Instruments, Aeroflex və Cypress çiplərini əvəz etmək üçün analoqlar hazırlamağa çalışır, lakin oktyabr ayında hər üç tenderin uğursuz olduğunu etiraf edib. "Milandr" dövrə şirkətindən Aleksey Novoselov bildirib ki, Rusiya 90 nanometr və ya daha aşağı ölçülü çiplər hazırlamaq üçün lazım olan izolyator texnologiyalarını ala bilmir. Qaranlıq çağlardır.
ABŞ üç həftə əvvəl “Qazprombank”a və qlobal əməliyyatlarla əlaqəli 50-dən çox Rusiya bankına sanksiya tətbiq edərək ilgəyi sərtləşdirdi. Bu, Rusiyanın enerji ticarəti və qara bazarda texnologiya almaq imkanlarını xeyli çətinləşdirib. Rubl qısa müddətə çökdü", - yazıda qeyd olunur.
"Çin bankları Rusiyanın UnionPay kartlarını qəbul etməyi dayandırıb. Çin mətbuatı bildirir ki, ixracatçılar Rusiya e-ticarət saytlarından geri çəkiliblər, çünki üçüncü tərəflər vasitəsilə ödənişlər sərf etmir. Hətta bəziləri pullarını Rusiyadan çıxara bilməyib və böyük itkilərlə üzləşiblər", -Evans-Pritchard yazıb.
Müəllif qeyd edir ki, Sovet rejiminin qəfil və tamamilə dağılacağını çox az adam qabaqcadan görürdü, baxmayaraq ki, 1989-cu ilə qədər iqtisadi tənəzzül və imperiya həddinin aşılmasının bütün əlamətləri mövcud idi:
"Putin rejimi hələ bu nöqtədə deyil, ancaq Yaxın Şərqdə məsələləri həll etmək üçün daha bir dəyişiklik lazımdır. Səudiyyəlilər bazar payını geri qaytarmaq üçün dünyanı yenidən ucuz xam neftlə doldurmağa qərar versələr, çoxlarının proqnozlaşdırdığı kimi, neft 40 dollardan aşağı düşəcək və Rusiya iqtisadi nəzarətdən çıxacaq.
Ukrayna müharibəsi Ər-Riyadda bitə bilər".
Yazının orijinalı: https://www.telegraph.co.uk/
Musavat.com
