Alimlər qanda xərçəng xəstəliyinin aşkarlanmasından yeddi ildən çox əvvəl insanlara xəbərdarlıq edə bilən zülallar aşkar ediblər.
E-saglam.az "Qaynarinfo"ya istinadən xəbər verir ki, bu tədqiqatların nəticələri Oksfordun Nuffild Universitetinin İctimai Səhiyyə Departamentinin alimləri tərəfindən Nature Communications jurnalında dərc olunub.
Alimlər 19 müxtəlif xərçəng növü ilə əlaqəli 618 zülal tapıb. Onların arasında xəstələrin diaqnozdan ən azı 7 il əvvəl verdikləri qanda 107 zülal aşkar edilib. Tədqiqatçılar qrupu bu zülalların xərçəngin inkişafının ən erkən mərhələlərində, hələ də qarşısını almaq mümkün olduğu vaxt mövcud ola biləcəyini öyrənib.
"Daha çox insanın həyatını xilas etmək üçün xəstəliyin ilkin mərhələlərində nə baş verdiyini daha yaxşı başa düşməliyik. Xərçəng xəstəsi olan minlərlə insanın məlumatları bizə qandakı zülalların xəstəliyin inkişaf riskinə necə təsir göstərə biləcəyi barədə fikir verdi. İndi bizə bu zülalları təfərrüatlı şəkildə tədqiq etmək, hansılarının qarşısının alınması üçün istifadə oluna biləcəyini görmək lazımdır", - Oksford Universitetinin Nuffield Əhali Sağlamlığı Departamentinin baş dietoloqu və epidemioloqu Karen Papier deyir.
Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, bu zülalların bəziləri xərçəngi indiki mümkün olandan çox erkən aşkar etmək üçün istifadə edilə bilər. Gələcəkdə bunun xəstəliyi daha erkən mərhələlərdə müalicə etməyə və ya tamamilə qarşısını almağa kömək edəcəyi gözlənilir.
Oksford Universitetinin Nuffield Əhali Sağlamlığı Departamentinin baş molekulyar epidemioloqu Karl Smit-Börn deyir:
"Bu tədqiqat bizi hədəflənmiş dərmanlarla xərçəngin qarşısını almaq imkanlarına yaxınlaşdırır - əvvəllər qeyri-mümkün hesab edilən, lakin indi daha mümkün olan bir şeydir".
Alimlər vurğulayıblar ki, bu zülalların xərçəngin əmələ gəlməsində dəqiq rolunu müəyyən etmək üçün daha çox araşdırma aparmaq lazımdır: onlardan hansının sınaqdan keçirilməsi daha etibarlıdır, zülalı aşkar etmək üçün hansı testlər hazırlana bilər və hansı dərmanlar bu zülallara təsir göstərə bilər.
"Bu tədqiqat insanların xəstəlikdən qorxmadan uzun, sağlam həyat sürmələrini təmin etmək üçün ən yaxşı yol olan profilaktik xərçəng müalicəsinin tətbiqi istiqamətində mühüm ilk addımdır", - Böyük Britaniya Xərçəng Tədqiqatının tədqiqat və innovasiyalar üzrə icraçı direktoru Yan Foulkes deyib.
Xatırladırıq ki, müntəzəm müayinələr xərçəngi erkən mərhələdə aşkar edə bilər. Xəstəliyin erkən diaqnostikası üçün hansı müayinələrin edilməli olduğunu və bunu pulsuz olaraq necə edəcəyinizi qeyd edirik:
Müntəzəm müayinə xərçəngi erkən mərhələdə aşkar etməyə imkan verir, sonra isə sağalma və həyatınızı xilas etmək şansını artırır.
Ukraynanın Milli Səhiyyə Xidməti tibbi Zəmanət Proqramı tərəfindən bədxassəli yenitörəmələrin erkən diaqnostikasına dair hansı tədqiqatların nəzərdə tutulduğunu xatırladıb.
Onların arasında bu müayinələr var:
mamoqrafiya (döş xərçəngini aşkar etmək üçün);
qastroskopiya (yemək borusu, mədə və onikibarmaq bağırsağın müayinəsi);
bronkoskopiya (bronxların müayinəsi);
sistoskopiya (uretranın və sidik kisəsinin selikli qişasının müayinəsi);
histeroskopiya (endoskopdan istifadə edərək uterus boşluğunun müayinəsi);
kolonoskopiya (adətən anastezi altında aparılan yoğun bağırsağın müayinəsi).
Beləliklə, mamoqrafiya və kolonoskopiya 40 yaşdan, sistoskopiya, bronkoskopiya, qastroskopiya və histeroskopiya isə 50 yaşdan sonra tövsiyə olunur.
