Beynin bir xatirəni üç dəfə kopyaladığı müəyyən edilib. Tapıntılar çətin xatirələrin travmatik hadisələrlə üzləşmiş insanlara təsirini azaltmağa kömək edə bilər.
Hafta.az-ın “New Atlas”a istinadən yazdığına görə, təcrübələrin yaddaşa yazılması onlara əsaslanaraq müxtəlif vəziyyətlərdə necə reaksiya verməyi öyrənmək üçün vacibdir. Bu səbəbdən elm adamları beynin daha çevik olması, yeni vəziyyətlərə uyğunlaşması və gələcəklə bağlı daha yaxşı proqnozlar verməsi lazım olduğunu düşünür.
Əvvəlki araşdırmalar, xatirələrin zamanla dəyişə biləcəyini və insanın hadisələri fərqli şəkildə xatırlaya biləcəyini aşkar edib.
"Science" jurnalında dərc edilən araşdırmada beynin xatirələri qeyd etmə prosesi və onların zamanla dəyişməsi ətraflı şəkildə müzakirə edilib.
İsveçrənin Bazel Universitetinin tədqiqatçıları siçanları araşdıraraq, beynin yaddaşa cavabdeh olan hissəsi olan hipokampusda üç ayrı neyron qrupu tərəfindən qeydə alındığını aşkar ediblər. Bu neyron qrupları embrionun inkişafının müxtəlif dövrlərində formalaşır.
Tədqiqat nəticəsində məlum olub ki, inkişafın ilkin mərhələlərində formalaşan neyronlar tərəfindən qeydə alınan yaddaşa daxil olmaq əvvəlcə çətin olub. Lakin bu xatirələr zamanla güclənsə də, bu hüceyrələr uzunmüddətli yaddaş üçün çox vacibdir.
Digər tərəfdən, embrionun inkişafının son mərhələlərində əmələ gələn neyronlar ilk vaxtlar yaddaşları çox güclü saxlasalar da, zamanla sönürlər. Bu səbəbdən uzun müddətdən sonra beynin bu hüceyrələrin qeyd etdiyi xatirələrə çatması çox çətinləşir.
İkisi arasında bir dövrdə əmələ gələn neyronların qəbul etdiyi surət də zamanla sabit qalır.
Elm adamları bu nüsxələrdən hansının əldə edilməsinin yaddaşların dəyişib-dəyişməməsinə təsir etdiyini söyləyirlər. Məsələn, bir hadisə baş verdikdən qısa müddət sonra xatırlandıqda, gecikmiş neyronlar aktivləşərək yaddaşı dəyişdirməyi asanlaşdırır. Lakin hadisədən sonra zaman keçdikcə ilk dövrdə əmələ gələn neyronların surəti istifadə edildiyi üçün yaddaşı dəyişdirmək çətinləşir. Başqa sözlə desək, yaddaş beyində nə qədər çox qalsa, onu dəyişmək ehtimalı bir o qədər az olar.
Məqalənin aparıcı müəllifi Vilde Kveym tapıntıları şərh edir: "Xatirlərin beyində saxlanmasının dinamik üsulu, onun nəhəng yaddaş qabiliyyətinin əsasını təşkil edən beynin plastikliyinin sübutudur".
Siçan və insan beyni neyron səviyyəsində oxşar olduğundan, tapıntılar insanlara da aid ola bilər. Ancaq bunu təsdiqləmək üçün daha çox araşdırmaya ehtiyac var.
Yenə də elm adamları yeni araşdırmanın travma sonrası stress pozğunluğu kimi problemlərdən əziyyət çəkən insanlara fayda verə biləcəyini düşünürlər. Xatirələrin necə saxlandığını anlamaq onları idarə etməyi də asanlaşdıra bilər.
