Azərbaycanda ev həpsində olan Londondan olan bir alimın uşaqları, Böyük Britaniya Baş naziri Keir Starmerdən, Bakıdakı yaxınlaşan COP29 iqlim zirvəsini atalarının azadlığını təmin etmək üçün istifadə etməyə çağırdı, deyə Politico xəbər verir.
London Məktəbi İqtisadiyyatinin (LSE) baş tədqiqatçısı və Azərbaycanın neft və qaz siyasətinin tənqidçisi olan Qubad İbadovlu, 2023-cü ilin iyul ayında insan haqları təşkilatları tərəfindən sübut olunmayan ittihamlarla saxlanıldı. Bir neçə ay həbsdə qaldıqdan sonra İbadovlu aprel ayında ev hapsinə qoyuldu.
24 yaşlı oğlu İbad Bayramov Politico-ya bildirib ki, atasının sağlamlığı pisləşir və noyabr ayındakı COP29 iqlim zirvəsi onun işi üçün beynəlxalq diqqəti cəlb etmək üçün “son imkan ola bilər”.
“COP29 bənzərsiz bir fürsətdir. Bu imkan Böyük Britaniya hökumətinin [baxması lazım olan] dəyərlər səbəbilə istifadə olunmazsa, bu imkanın yenidən nə vaxt ortaya çıxacağını demək olduqca çətindir,” – Bayramov bildirib.
Bu vəziyyət, bu ilin COP-ni keçirən Azərbaycan Respublikasında iddia edilən insan haqları pozuntularını işıqlandırır və Baş nazir Starmer və kabineti üçün gündəliyi çətinləşdirir. Böyük Britaniya, zirvəni qlobal iqlim mübarizəsində liderliyini bərpa etmək üçün bir imkan kimi görür.
Böyük Britaniyanın Xarici, Bilik və İnkişaf Ofisinin (FCDO) bir natiqi bildirib ki, Böyük Britaniya “Azərbaycanda azadlıqların və insan haqlarının qorunması ilə bağlı narahatlıqlarımızı ifadə etmək üçün diplomatik kanallarımızdan istifadə etməyə davam edəcək”, amma bu məsələnin zirvədə gündəmə gətirilmədiyini təsdiqlədi.
Starmerin gələn ay Bakıdakı konfransda iştirak edib-etməyəcəyi hələ məlum deyil. Energetika naziri Ed Miliband Böyük Britaniya nümayəndəliyinə rəhbərlik edəcək və Xarici işlər naziri David Lammy-nin də iştirak etməsi gözlənilir. Əgər Starmer iştirak edərsə, o, Azərbaycanın Prezidenti İlham Əliyev ilə görüşəcək və Bayramov onun hər hansı bir görüşdə atasının vəziyyətini gündəmə gətirməsini tələb edib.
Böyük Britaniya, xüsusilə enerji nəhəngi BP və Qafqaz dənizindəki fosil yanacaq layihələri vasitəsilə, Azərbaycanda ən böyük xarici investor olaraq ölkə üzərində əhəmiyyətli təzyiq gücünə malikdir. “İqtisadi əlaqələrin Böyük Britaniyaya Azərbaycanda çox sayda ölkənin malik olmadığı əhəmiyyətli təzyiq gücü verdiyi aydındır,” – Bayramov izah edib. “Bu, Böyük Britaniyaya məsələləri gündəmə gətirmək imkanı verir.”
İbadovlu, keçən il Azərbaycana səfər zamanı həbs olunmuşdu. Amnesty International bildirir ki, Bakı hakimiyyəti onu saxta pul düzəltmək, əldə etmək və ya satmaq ittiham edir. İbadovlu və ailəsi bütün ittihamları rədd edir və Amnesty onları “ixtira edilmiş” və “hökumətin tənqidinə cavab olaraq” olduğu kimi qiymətləndirir.
Ailə, İbadovlunun zəruri ürək cərrahiyyəsi üçün ölkəni tərk etməsinə imkan verməsini tələb edir və onun vəziyyətinin saxlanıldığı müddətdə pisləşdiyini bildirir.
Bayramov Böyük Britaniya hökumətini tənqid edərək, Almaniya və Amerika Birləşmiş Ştatlarının atası ilə bağlı Azərbaycana təzyiq göstərməkdə liderlik etdiyini, amma Böyük Britaniyanın “olmayan kimi davrandığını və iqtisadi əlaqələrini davam etdirdiyini” bildirib. O, atasının LSE-dəki işləri ilə Böyük Britaniya siyasi fiqurları arasında əlaqəyə diqqət çəkərək, Energetika naziri Milibandın bu müəssisənin məzunu olduğunu qeyd edib.
LSE ictimaiyyətə İbadovlunun dərhal azad olunmasını tələb edib. Parlamenti sorğusuna yazılı cavab olaraq, Xarici işlər naziri Ştefen Dauty Böyük Britaniyanın insan haqlarına münasibətini təsdiqləyərək, bir ildən çox əvvəl ABŞ, Almaniya və Fransayla birlikdə verilmiş birgə bəyanatı istinad edib, bu isə İbadovlu ailəsini məmnun etməyib.
İnsan haqları müdafiəçiləri ailənin daha güclü Böyük Britaniya reaksiyasını tələb etməsini dəstəkləyiblər. Qlobal Witness-in fosil yanacaq tədqiqatlarının rəhbəri Luis Vilson Energetika naziri Milibandı Konstitusiya Məhkəməsi imkanını istifadə edərək Azərbaycan rejiminə təzyiq göstərməyə çağırıb, Amnesty International-ın insan haqları və xarici işlər müşaviri Polly Trascott isə Böyük Britaniya hökumətindən İbadovlunun dərhal və şərtsiz azad olunmasını və tibbi xidmətə çıxışını tələb etməsini istəyib.
FCDO-nun bir natiqi Böyük Britaniyanın İbadovlunun hüquqlarını müdafiə etmək öhdəliyini yenidən vurğulayaraq, Azərbaycanda insan haqları ilə bağlı narahatlıqları həll etmək üçün diplomatik səylərin davam etdiriləcəyini qeyd edib.
COP29-da Azərbaycan rəhbərliyi qrupu bu məsələ ilə bağlı hələ şərh verməyib.
