“The Foreign Affairs” nəşri: “ABŞ düşünməlidir ki, necə etsin ki, BRİCS açıq şəkildə anti-Qərb blokuna çevrilməsin”
Oktyabrın 22-24-də Kazanda BRİCS-in dövlət və hökumət başçılarının geniş tərkibdə ilk sammiti olacaq. Bu tərkibdə BRİCS ölkələri Yer kürəsinin 34%-ni və əhalisinin 45%-ni təşkil edir.
Tatarıstanın paytaxtı heç vaxt bu qədər qonaq qəbul etməyib - sammitidə 20 min iştirakçısı, həmçinin jurnalistlər, ekspertlər iştirak edəcək.
Sentyabrda prezident Vladimir Putin deyib ki, Rusiyanın təşkilata sədrliyi dövründə quruma yeni üzv olmaq istəyən ölkələrin müraciətinə hər cür köməklik göstərəcəklər. “Bu gün üçdən çox ölkə, daha dəqiq desək, 34 dövlət artıq birliyimizin fəaliyyətinə bu və ya digər formada qoşulmaq istəklərini bildiriblər” Rusiya prezidentio deyib.
Putinin sözlərinə görə, Kazanda BRİCS-ə üzv ölkələrin hərtərəfli tərəfdaşlığının daha da inkişaf etdirilməsi perspektivlərini əsaslı şəkildə müzakirə etmək, həmçinin müxtəlif sektorlar və əməkdaşlıq sahələri üzrə sazişlər paketini təsdiqləmək planlaşdırılır.
Rusiya prezidentinin köməkçisi Yuri Uşakovun sözlərinə görə, Rusiya BRİCS üzvlərini informasiya təhlükəsizliyi üzrə əməkdaşlıq memorandumu bağlamağa və “Süni intellekt sahəsində Etika Kodeksi”ni imzalamağa dəvət edəcək. Moskva korrupsiyaya qarşı mübarizə, gömrük və antiinhisar sahələrində, davamlı inkişaf, iqlim və enerji sahələrində iş üzrə əməkdaşlığı gücləndirmək niyyətindədir. Üstəlik, iqlim məqsədləri üzv dövlətlərin iqtisadi inkişafına mane olmamalıdır. Enerji keçid yolunu seçərkən hər bir ölkə milli prioritetlərə diqqət yetirməlidir.
Rusiyanın energetika naziri Sergey Tsivilevin sözlərinə görə, BRİCS üzvləri dünya kömürünün 3/4-ni və dünya təbii qazının təxminən 40%-ni istehsal və istehlak edir. Assosiasiyanın 2024-cü ildə genişlənməsi ilə BRİCS-in qlobal neft bazarındakı payı 40%-i ötüb.
Moskva həmçinin infeksiya risklərinin qarşısının alınması sistemini işə salmaqla BRİCS-in Tibb Assosiasiyasının yaradılmasını təklif edir. Öz növbəsində, Hindistan ənənəvi tibbin ümumi "repozitoriyası"nın (məlumatların fayl şəklində saxlanıldığı və saxlandığı, sonrakı paylanması üçün mövcud olan yer) yaradılmasının tərəfdarıdır. Bunu BRİCS-də Hindistanın Şerpası Abhishek Singh deyib. Onun sözlərinə görə, Hindistanın baş naziri Narendra Modi assosiasiyanın orijinal sənədlərinə çıxışı təmin edəcək BRİKS məlumat bazasının onlayn arxivi kimi layihələrdə irəliləyiş əldə etməyə ümid edir.
“Nezavisimaya qazeta” yazır ki, uzun illərdir müzakirə olunan BRİCS ölkələrinin vahid valyutasına gəlincə, onların iqtisadi, maliyyə və siyasi inteqrasiyası olmadan bu ideya real görünmür. Bunun üçün üzv ölkələr münaqişələri, xarici ticarət maneələrini aradan qaldırmalı, vahid pul siyasəti formalaşdırmalıdır.
“Bu baxımdan Rusiya BRİCS sammitindən üzv ölkələr arasında yeni hesablaşma sisteminin tətbiqi təklifini planlaşdırır. Rusiyanın maliyyə naziri Anton Siluanov vahid BRİCS valyutası yaratmaq əvəzinə, assosiasiya ölkələrinin milli valyutalarından, rəqəmsal maliyyə aktivlərindən və rəqəmsal valyutalarından istifadəni məqsədəuyğun hesab edir. Belə bir sistemin tətbiqi sayəsində dövlətlər arasında ticarət əlaqələrini genişləndirmək və əlavə investisiyalar cəlb etmək mümkün olacaq. Bunlar BRİCS-in yeni dünya nizamının özəyinə çevrilmək istəyini göstərən bir neçə nümunədir”.
Amerikanın “The Foreign Affairs” nəşri isə yazır ki, BRİCS-in gələcəyi dünya nizamını müəyyən edəcək: “ABŞ hegemonluğunun dağılması qaçılmazdır və bunun günahkarı Vaşinqtonun özüdür. Onun indi edə biləcəyi yeganə şey Hindistan və Braziliyanı özündən uzaqlaşdırmamaqdır ki, BRİCS açıq şəkildə anti-Qərb blokuna çevrilməsin”.
Qərbdə isə BRİCS-də təsirin bərabər paylanmadığını iddia edirlər. Bəllidir ki, Çinin iqtisadiyyatı BRİCS-i yaradan bütün digər ölkələrin iqtisadiyyatlarından daha böyükdür. Amma bu o demək deyil ki, digər iştirakçılar BRİCS-in Çin və Rusiyanın rəhbərlik etdiyi bloka çevrilməsinə müqavimət göstərməyəcəklər. Məsələn, Braziliya prezidenti Luiz İnasio Lula da Silva BRİCS-in Böyük Britaniya, Almaniya, İtaliya, Kanada, ABŞ, Fransa və Yaponiyanın daxil olduğu G7-yə rəqib olduğu fikrini rədd edir. O, tez-tez deyir ki, birlik “heç kimə qarşı” deyil.
Moskva BRİKS-də problemlərin olduğunu inkar etmir, çünki iştirakçı ölkələrin milli maraqları “hər şeydə üst-üstə düşmür”. BRİCS-də ortaq məxrəc tapmaq həmişə asan olmur, xüsusən Himalay dağlarında Çin və Hindistan arasındakı münaqişə və ya Ukrayna böhranı kimi həssas geosiyasi məsələlərdə. Görünür, buna görə Kazanda keçiriləcək sammitdə Ukrayna məsələsini müzakirə etməyi planlaşdırılmır.
BRİKS-in daha da genişləndirilməsi məsələsi də qarşıdan gələn sammitin gündəliyində deyil, çünki assosiasiya ilk olaraq 2024-cü il yanvarın 1-də qoşulan ölkələrin inteqrasiyasını tam şəkildə başa çatdırmaq istəyir. “Ancaq BRİCS-in qapıları açıq qalır”, Ryabkov əmin edib. Azərbaycan, Burkina Faso, Kuba, Malayziya, Şri-Lanka və Türkiyə də artıq BRİCS-ə üzvlüklə bağlı müraciələrinə baxılır.
Mənbə: www.musavat.com
