Bu yaxınlarda Nyu York əyalətində aşkar edilən "qızıl" fosillər digərlərindən bir az fərqlidir...
Poliqon "ScienceAlert" nəşrinə istinadən xəbər verir ki, bu, onların formalarının 450 milyon il mükəmməl vəziyyətdə qalmasını təmin edib. Məsələ burasındadır ki, onların kiçik bədənlərini yavaş-yavaş dəmir pire (axmaq qızılı) kimi tanınan metal əvəz edir.
Böyük Britaniyanın Oksford Universitetinin paleobioloqu Luke Perri deyib: "Bu fosillər gözəl və heyrətamiz qızılı rəngə malik olması ilə yanaşı, həm də gözəl şəkildə qorunub saxlanılıb. Onlar elə görünürlər ki, sadəcə olaraq ayağa qalxıb qaça bilirlər".
Lomankus edgecombei adlanan bu növ yırtıcı tutmaq üçün bədənlərinin ön hissəsində böyük qapma qolları olan nəsli kəsilmiş buğumayaqlılar sinfi olan Meqacheiranslara aid tamamilə yeni dəniz heyvanıdır. Tədqiqat Current Biology jurnalında dərc olunub.
Qeyd edilir ki, fosilləşmə prosesləri qalıqları tez-tez təzyiqə, istiliyə və ya hər ikisinin birləşməsinə məruz qoyur, nəticədə onun xüsusiyyətlərini və ya üç ölçüsünü aydın şəkildə ayırd etməyi çətinləşdirən anatomiyada əhəmiyyətli dəyişiklik baş verir.
Cəmi bir neçə santimetr qalınlığında olan fosil təbəqəsi bədənləri axmaq qızılına çevrilmiş bir sıra qədim trilobitlərin fosillərini ehtiva edir. Burada Perri və həmkarları Lomankus edgecombei tapıblar.
"Pirit bu gün oksigen olmadıqda üzvi materialı parçalayan və hidrogen sulfid əmələ gətirən sulfat reduksiya edən bakteriyalar tərəfindən əmələ gətirilir. Daha sonra dəmirlə reaksiyaya girərək dəmir sulfid olan pirit əmələ gətirə bilər. Beləliklə, pirit yaratmaq üçün üzvi material, dəmir və oksigen çatışmazlığı lazımdır. Fosilləri ehtiva edən çöküntülər az üzvi material, lakin çoxlu dəmir ehtiva edir, buna görə də orada saxlanılan heyvan cəsədləri pirit əmələ gəlməsi üçün şəraitin tam uyğun olduğu kiçik adalara bənzəyir", deyə alim bildirib.
Heyvanlar buğulanma axınları adlanan hadisələrin daşıdığı nəhəng çöküntü təpələrində diri-diri basdırılıb və bu, artropodların piritləşməsinə imkan verən tamamilə unikal şərait yaradıb.
Nəticə üç ölçüdə müstəsna dərəcədə yaxşı qorunub saxlanılan Lomankus edgecombei fosilləri toplusudur ki, bu da bizə Meqaheyranların anatomiyasına dair yeni anlayışlar verir. Onlar xüsusilə maraqlıdır, çünki siniflərinin tənəzzülə uğradığı bir dövrdə yaşayıblar. Meqaheyranlar 541-485 milyon il əvvəl Kembridə çoxsaylı və müxtəlif olublar, lakin əsasən 485-443 milyon il əvvəl erkən Ordovik dövründə yox olublar.
Lomankus edgecombei-nin Yer kürəsində sağ qalan son Meqaheyran növlərindən biri olduğu deyilir və onun anatomiyası buğumayaqlıların başındakı əlavələrin antenalara, pəncələrə və dişlərə çevrilməsi ilə bağlı bəzi fikirlər verir.
"Bu gün Yer kürəsində digər heyvan qruplarından daha çox buğumayaqlılar var. Bu uğurun bir hissəsi, bioloji İsveçrə bıçağı kimi müxtəlif çağırışlara uyğunlaşan yüksək uyğunlaşdırılmış baş və əlavələridir", deyə Perri qeyd edib.
Fosillər göstərir ki, Meqaheyranların tutma üzvləri Lomankus edgecombei-də kiçilib və formasını dəyişib, bu da onların funksiyalarının dəyişdiyini göstərir.
Lomankus edgecombei-nin gözləri olmadığı üçün bu dəyişiklik canlıların ov tutmaqdansa, hiss etmək üçün böyük üzvlərindən istifadə etdiklərini deməyə əsas verir.
Poliqon.info
