Azərbaycanın COP29-a ev sahibliyi etməsi, ölkənin beynəlxalq səviyyədə mühüm bir rola malik olmasının və qlobal iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəyə verdiyi əhəmiyyətli töhfənin göstəricisidir. Bu, həm də Azərbaycanın müasir dövrdə iqlim siyasəti, dayanıqlı inkişaf və ekoloji məsələlər üzrə fəal iştirakından xəbər verir. COP sammitləri, dünya miqyasında iqlim problemləri üzrə dialoq və əməkdaşlıq üçün vacib platformalardır və bu, Azərbaycanın beynəlxalq imicini gücləndirə bilər. Prezident İlham Əliyev Bakıda COP29-un Liderlər sammitin açılış mərasimindəki çıxışında haqlı olaraq deyir: “200 ölkənin yekdil qərarı ilə Azərbaycana COP29-a ev sahibliyi etmək fürsəti nəsib oldu. Bu, bizim ölkəyə hörmət əlamətidir və bizim fəal rolumuzun beynəlxalq arenada qiymətləndirilməsi deməkdir”. Azərbaycanın bu cür bir tədbirə ev sahibliyi etməsi, ölkənin iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə və yaşıl iqtisadiyyat sahəsindəki töhfələrini daha da artırmaq, həmçinin digər ölkələr və beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq üçün yeni imkanlar yaratmaq məqsədini güdür. Eyni zamanda, bu cür tədbirlər Azərbaycanın yerli və qlobal miqyasda ekoloji siyasət və inkişaf hədəflərinə necə xidmət etdiyini nümayiş etdirir. Azərbaycanın COP29-un sədri kimi rolu çox vacib və strateji əhəmiyyət daşıyır. Bu vəzifə çərçivəsində Azərbaycan, inkişaf etmiş və inkişaf edən ölkələr arasında konsensusun tapılmasına yönəlmiş ciddi səylər göstərəcək. Həmçinin, Qlobal Cənub ilə Qlobal Şimal arasında əlaqələrin gücləndirilməsi, beynəlxalq iqlim siyasətində ədalətli bir balansın təmin edilməsi üçün əlverişli şərait yaradılacaq. Azərbaycanın bu məqsədə nail olması üçün əsas vəzifələrini belə ümumiləşdirmək olar:
1. Dialoq və əməkdaşlıq: İqlim dəyişiklikləri ilə mübarizədə inkişaf etmiş ölkələrlə inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında dialoq və əməkdaşlıq üçün platformalar yaradılması. Bu, hər iki tərəfin maraqlarının və ehtiyaclarının nəzərə alınmasına şərait yaradacaq.
2. İqlim maliyyələşməsi: İnkişaf etməkdə olan ölkələrə maliyyə dəstəyini təmin etmək və inkişaf etmiş ölkələrin daha böyük öhdəliklər götürməsinə nail olmaq. Bu, xüsusilə Qlobal Cənub ölkələrinin yaşadığı iqlim böhranı ilə bağlı problemləri həll etmək üçün vacibdir.
3. İqlim texnologiyalarının paylaşılması: İqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə inkişaf etmiş ölkələrin qabaqcıl texnologiyalarını inkişaf etməkdə olan ölkələrlə paylaşması üçün mexanizmlərin yaradılması.
4. Bərabər və ədalətli yanaşmaların təşviqi: İqlim siyasətində ədalət prinsipinə əsaslanaraq, xüsusilə iqlim dəyişikliklərinin ən çox təsir etdiyi ölkələrin ehtiyaclarının nəzərə alınması. Bu yanaşmaların həyata keçirilməsi, Azərbaycan üçün həm regional, həm də beynəlxalq arenada nüfuzunun artırılmasına imkan verəcək və qlobal iqlim problemlərinin həllinə mühüm töhfələr verəcəkdir.
Azərbaycanın COP29-a ev sahibliyi edəcək ölkə kimi seçilməsi, ölkəmiz üçün böyük bir uğur və qlobal miqyasda ekoloji məsuliyyətini nümayiş etdirmək imkanıdır. Lakin təəssüf ki, bəzi qüvvələr, öz məqsədləri üçün bu nailiyyətləri qaralamağa və dezinformasiya yaymağa çalışdılar. Qərdə fəaliyyət göstərən, özlərini müstəqil QHT adlandıran və bəzi siyasətçilər öz gündəlik maraqları naminə, Azərbaycan haqqında yanlış və yanıldıcı məlumatlar yaymağa başladılar. Bu kampaniyaların bir hissəsi, Azərbaycanın əslində çox zəngin təbii ehtiyatlara malik bir ölkə olduğunu və bu səbəbdən, ekoloji məsələlərdə daha az məsuliyyətli olduğu qənaətini yaratmağa yönəlib. Hətta bəziləri, ölkəmizin günəş enerjisi potensialı və təbii sərvətləri haqqında məlumatlılıqdan çox, onu sadəcə neft və qaz ölkəsi kimi təqdim etməyə çalışdılar. Prezident İlham Əliyevin vurğuladığı kimi: “Özünü müstəqil QHT adlandıranların və bəzi siyasətçilərin ölkəmiz haqqında daha çox dezinformasiyanın yayılması üçün sanki bir-biri ilə yarışa giriblər. Ölkəmizdə 250-dən artıq günəşli günün olmasına baxmayaraq, onlar bizi daha çox neft ölkəsi adlandırırdılar”. Halbuki, Azərbaycan, günəş enerjisi sahəsində böyük potensiala malikdir və bu istiqamətdə müxtəlif layihələr həyata keçirir. Özünü dünyada haqq carçısı kimi göstərməyə çalışan QHT və siyasilərin anormal fəaliyyəti insanda ikra hissi doğurur. Təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki, bəzi Qərb ölkələrindəki siyasətçilər və onların təmsil etdiyi təşkilatlar, xüsusən də dövlət nəzarətində olan QHT-lər və bəzən feyk-xəbər mediası, ikili standartlardan istifadə etməyi siyasi taktika və ya fəaliyyət üsulu kimi qəbul edirlər. Bu, xüsusilə beynəlxalq münasibətlərdə özünü büruzə verir, çünki həmin qurumlar müəyyən ölkələrə qarşı sərt tənqidlər və təzyiqlər tətbiq edərkən, özlərinin və ya yaxın müttəfiqlərinin eyni və ya oxşar problemlərini görməzdən gəlirlər. Bu cür davranış, həmçinin dövlətlər arasındakı ikili münasibətlərdə, xüsusilə insan hüquqları, demokratiya və qanunun aliliyinə dair mövzularda daha çox diqqət çəkir. Məsələn, bir tərəfdən bir ölkənin daxili məsələlərinə müdaxilə edilməsi təbliğ olunur, digər tərəfdən isə həmin ölkələr öz daxili siyasətində eyni cür təcrübələrə qarşı səssiz qalır və ya öz müttəfiqlərini müdafiə edirlər. Bu, siyasi riyakarlıq və etika ilə bağlı ciddi suallar doğurur. Bir çox hallarda, belə yanaşmaların arxasında sadəcə strateji maraqlar və güc balansları dayanır. Sonda isə bu, beynəlxalq münasibətlərdə etimadın və qarşılıqlı hörmətin azalmasına səbəb ola bilər. Əslində, Azərbaycanın müasir dövrdə ekoloji siyasətləri həm də dünyada davamlı inkişaf və iqlim dəyişikliyi məsələlərinə qarşı səmərəli yanaşma göstərməkdədir. Bu ölkənin, təkcə neft və qaz ixracatçısı olmaqdan kənarda, təmiz enerji layihələrinə və ətraf mühitin qorunmasına böyük diqqət yetirməsi, onun beynəlxalq nüfuzunu daha da gücləndirir. Bu da onu göstərir ki, Azərbaycan daha çox müasir və ekoloji cəhətdən məsuliyyətli bir ölkə olmaq yolundadır. Prezident İlham Əliyev Bakıda COP29-un Liderlər sammitin açılış mərasimindəki çıxışında deyir: “İki il əvvəl Azərbaycan və Avropa Komissiyası Strateji tərəfdaşlıq haqqında razılaşmaya imza atdılar. Lakin bu, bizim ideyamız deyildi. Bu, Avropa Komissiyasının təklifi idi. Avropa Komissiyasının Prezidenti iki il əvvəl Bakıya gəlib bu sənədi bizimlə imzaladı. Çünki onlara bizim qazımız lazım idi”. Azərbaycanın təbii qazı, Avropanın enerji ehtiyaclarını qarşılamaq üçün əvəzsiz rol malikdir. Avropa Komissiyasının bu cür razılaşmalarla Azərbaycana yaxınlaşmasının əsas səbəbi, Rusiyaya olan enerji asılılığını azaltmaq və alternativ enerji mənbələrinə yönəlmək istəyi idi. Əlbəttə ki, bu anlaşma Azərbaycanın enerji ixracatında mühüm bir addım idi. Amma qeyd etdiyiniz kimi, bu ideya Avropa Komissiyasından gəlib, çünki onlar daha müxtəlif enerji mənbələrinə, xüsusilə də daha etibarlı və sabit mənbələrə ehtiyac duyurdular. Azərbaycanın bu danışıqlarda iştirak etməsi, həm də onun beynəlxalq enerji siyasətindəki rolunun güclənməsinə gətirib çıxardı. Bu razılaşma həm də Azərbaycanla Avropa arasında daha dərin strateji əməkdaşlığın təməlini qoydu.
İlqar İlyasov,
YAP Laçın rayon təşkilatının sədri
