"Feminizmə qarşı mövcud olan stereotiplər müxtəlif səbəblərdən qaynaqlanır. Bir çoxları feminizmi qadınların kişilər üzərində üstünlük qazanmaq istəyi kimi yanlış anlayır". Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında psixoloq, psixoterapevt Orxan Şəfizadə deyib.
O bildirib ki, əslində isə feminizm cinslər arasında bərabərliyi təmin etmək, qadınların sosial, iqtisadi və siyasi hüquqlarını qorumaq üçün yaranmış bir hərəkatdır: "Bu stereotipləri aradan qaldırmaq üçün maarifləndirmə, empatiya və açıq dialoq çox vacibdir.
Feminizmin psixoloji izahı, onun fərdlərin düşüncə və davranışlarına təsirini, gender bərabərliyi mövzusunda psixoloji mexanizmləri və bu hərəkatın insanların şəxsi və kollektiv kimliklərinə təsirini əhatə edir.
1. Gender Stereotiplərinin Psixoloji Təsiri
Gender stereotipləri feminizm anlayışını formalaşdıran əsas maneələrdən biridir. Bu stereotiplər cəmiyyətdə kişi və qadınlara müəyyən rollar yükləyir və onların fərdi potensiallarını məhdudlaşdırır. Feminizm bu stereotiplərin psixoloji zərərini azaldaraq, fərdlərin öz kimliklərini sərbəst şəkildə ifadə etməsinə dəstək olur.
2. Qarşıdurmalar və Şəxsiyyət Problemləri
Feminizm bəzən fərdlərdə daxili konfliktlər yarada bilər, xüsusilə də, patriarxal normalarla böyüyən insanlar üçün. Məsələn, "ənənəvi qadın rolu" ilə "feminist dəyərlər" arasında ziddiyyət hiss edən bir qadın kimlik problemi yaşaya bilər. Psixoloji baxımdan bu proses, fərdin özünü dərk etməsi və şəxsi sərhədlərini təyin etməsi üçün vacibdir.
3. Empatiya və Perspektiv Genişləndirmə
Feminizm empatiya bacarığını artırmağa və fərqli gender təcrübələrini anlamağa kömək edir. Psixoloji araşdırmalar göstərir ki, empatiya insanlar arasında daha sağlam münasibətlər qurmağa və cəmiyyətdə qarşılıqlı hörməti artırmağa təsir edir.
4. Psixoloji Sağlamlıq və Azadlıq
Feminizm, gender bərabərliyi üçün mübarizə aparmaqla, qadınların və kişilərin psixoloji sağlamlığını yaxşılaşdırır. Ədalətsiz sosial təzyiqlərdən azad olmaq, fərdlərin stress səviyyəsini azaldır və onların özünəinamını artırır.
Feminizmin psixoloji izahı yalnız sosial dəyişikliklərə deyil, həm də fərdi səviyyədə psixoloji inkişafa əsaslanır. Bu hərəkat, cəmiyyətin strukturunu dəyişməklə yanaşı, fərdlərin özlərini daha güclü və azad hiss etmələrinə kömək edir.
Feminizmin pis və ya yaxşı kimi təsnif edilməsi bir qədər səthi yanaşmadır, çünki bu hərəkat cəmiyyətdə mövcud olan gender bərabərsizliyinə qarşı bir cavabdır və onun məqsədləri psixoloji aspektlərdən də dəyərləndirilə bilər. Psixoloq kimi izah edildikdə feminizmin mahiyyəti insanlara fərdi və kollektiv təsirlər baxımından başa düşülməlidir.
Feminizmin Psixoloji Təsiri:
1. Bərabərlik və Psixoloji Sağlamlıq
Feminizm cinslər arasında bərabərliyi təşviq etməklə, qadınların və kişilərin özlərini azad ifadə etmələrinə imkan yaradır. Ədalətsizlik və təzyiqin azalması fərdlərin özünəinamını və emosional rifahını artırır. Bu, psixoloji sağlamlıq baxımından müsbət təsir hesab olunur.
2. Stereotiplərin Qırılması
Feminizm gender stereotiplərini tənqid edir ki, bu da fərdlərin öz istedad və arzularını cinsindən asılı olmadan həyata keçirməsinə imkan verir. Psixoloji baxımdan stereotiplərin qırılması insanların özlərini daha dəyərli hiss etməsinə və şəxsi inkişaflarına töhfə verir.
3. Qarşıdurmalar və Müqavimət
Feminizm bəzi insanlar tərəfindən yanlış anlaşıldığı üçün qarşıdurmalar və müqavimət yarada bilər. Bu, şəxsi və ictimai münasibətlərdə stress yarada bilər. Ancaq psixoloji baxımdan bu qarşıdurmalar fərdlərin öz inanclarını yenidən nəzərdən keçirməsi və inkişaf etməsi üçün bir fürsət yaradır.
Nəticə: Yaxşı və ya Pis?
Feminizm insanların şəxsi və sosial azadlıqlarını artırmağa çalışdığı üçün psixoloji baxımdan əsasən müsbət bir hərəkatdır. Ancaq onun təsiri fərdlərin bu ideologiyanı necə başa düşməsindən və qəbul etməsindən asılıdır. Psixoloq kimi yanaşdıqda, feminizm insanlar arasında empatiya, anlayış və hörmət kimi dəyərləri gücləndirirsə, bu, insan psixologiyası üçün faydalıdır".
