Modern.az saytı nazirliklərin yanında ictimai şuraların sədrləri ilə silsilə tədbirlərə davam edir.
Budəfəki müsahibimiz Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (ƏƏSMN) İctmai Şuranın yanında Elşad Məmmədovdur.
- Azərbaycanda İctimai şuralara münasibət birmənalı deyil. Bunun səbəbi kimi ictimai şuraların yanında fəaliyyət göstərdikləri qurumun müdafiəçisi qismində çıxış edir. bununla bağlı nə deyə bilərsiniz? İctimai şura necə fəaliyyət göstərməlidir ki, nüfuz qazana bilsin?
- Bu günə qədər mövzudur. Hesab edirəm ki, ictimai şuralar təbii olaraq yanlarında fəaliyyət götərdikləri qurumların prioritetləri olaraq çıxış etməməlidir. Amma eyni zamanda işləməkdə çıxış edilən fikirlərə əsaslanaraq o nəticəyə gəlmək olar ki, sanki İctimai Şura ictimai fəaliyyət şurasıdır. Bu belə də deyil. İctimai Şuranın qanunvericilik bazasına əsaslanan missiyaları, qarşısında duran nəzarət var.
İctimai Şura bu istiqamətdə öz işini qurmalıdır. Mən düşünmürəm ki, sırf mövqe düzlən, yaxud tərif nəticəsində fokusmaq və İctimai şuralara bu prizmadan yanaşmaq olar. Sizinlə o mənada razıyam ki, ictimai şuralar haqqında cəmiyyətdə ciddi fikirlər səsləndirilir. Fikrimcə bu da normaldır, heç bir problem yoxdur, ekspertlər İctimai şuralardan olan gözləntiləri çox şeyə uyğunlaşdırmırlar. Ona görə də o gözləntilər real olmayanda əldə edilən nəticəyə də münasibət birmənalı olmur.
Hesab edirəm ki, İctimai Şura nazirlik, yaxud qurum yanında rupora, vəkillik fəaliyyətini reallaşdıra bilən quruma çevrilməlidir. Amma eyni zamanda dövlət qurumlarında iqtisadi inkişafa, şəffaflığa, idarəetmənin effektivliyinə doğru mütərəqqi yanaşmalar var ki, İctimai Şura bunları da işıqlandırmalı, münasibət bildirməlidir. Maksimum şəkildə şuralar obyektivliyə çalışmalıdır. Eyni zamanda şuralarda təmsil olunan bacarıqların, ekspertlərin, analitiklərin yüksək səviyyəli təmsil olunduğu sahə ilə nə qədər bağlı olmasından birmənalı şəkildə əldə edilməsi. Hesab edirəm ki, burada universal, ümumi yanaşma ola bilməz. Bəzi şuralarda təmsil olunan iştiraklar məsələyə başqa, başqaları da başqa prizmadan yanaşa bilər. Mənə elə gəlir ki, burada hər bir insanın öz şəxsi keyfiyyətindən irəli gəlir.
- Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında İctimai Şura öz işini necə qurub? Fəaliyyətinizdə əsas prioritet istiqamətlər hansıdır?
- Mən ilk dəfə 2021-ci ildə İctimai Şura seçkilərində iştirak etmişəm. bu mənim ilk təcrübəm oldu. Mən başqa heç bir İctimai Şura seçkilərində iştirak etməmişəm. əsas, düşünürəm ki, insanın öz ixtisasına uyğun bir-iki, maksimum üç İctimai Şurada olmaq onun fəaliyyətinə effekt verə bilər. Amma bir insan qədər hazırlıqlı olsa da, beş-altı İctimai Şurada iştirak edirsə, bu fəaliyyət effektiv nəticəyə çıxarmayacaq.
Mən ilk seçkidə iştirak edəndən sonra həmin şəxslərdən olan şuranın dəfələrlə sədri seçildim. 2023-cü ilin martında yeni seçkilərdə yenidən prezident seçildim. Bu seçkilərdə şuramızın vəziyyətində kəmiyyət baxımından xeyli azalma oldu. 2021-2023-ci illər şurasında 15 nəfər təmsil olunurdu. 2023-cü ildə seçilən şurada 9 üzv fəaliyyət göstərir. Mənə elə gəlir ki, bu daha kompakt, çevik və effektiv fəaliyyət üçün əsas verir. Nəzərə almaq lazımdır ki, bu şura üzvlərinin əsas iş yerləri deyil.
15 nəfəri bir yerə toplamaqla bağlı tez-tez inkişaf olurdu. Hazırda mövcud olan şuramız davamlı olaraq dayanır. Şurada müharibənin, qazilərimizin idarə olunması aparılır. Sevindirici haldır ki, müxtəlif sosial-iqtisadi spektr üzrə bloklar təbii şəkildə formalaşdırılıb. Buraya hərbi blok daxildir ki, orada 3 nəfər Birinci və İkinci Qarabağ müharibəsi iştitrakçılarını təmsil edir. Onlar müharibənin əlilliyi, ailələri ilə bağlı işlərə qədər məlumatlıdırlar. Onların fəal iştirakı ilə bağlı təşkilatların problemləri ilə Nazirliyə müraciət etmək imkanı var. 2 nəfər iqtisadçı ekspert təmsil olunur ki, bu da bir bloku forma baxın. Bu blok da İctimai Şurada yüksək səviyyədə təmsil olunur. Eyni zamanda əhalinin sosial müdafiəsi ilə bağlı sosial blok da formalaşıb. Paralimpiya parlamentinin vitse-prezidenti də bizim şurada təmsil olunur. Bu da proqramlarla, paralimpiyaçılarla, fiziki imkanları məhdudlaşdıran imkanlarımızın sosial problemlərini işıqlandırır, nazirə çatdırmaq üçün dəstəkdir. Ona də Şuramız ona görə geniş şəkildə bütün sosial-iqtisadi spektri əhatə edir. Bu işimizin qurulmasında bizə kömək edir. Bizim bu işin qanunvericiliyə uyğun olaraq, iclaslar, nazirlik üzvləri ilə görüşlər ola bilər.
İctimai Şuramızın yeni hüquqlu şəxsən cənab nazirlə iki görüşü olub. Nazirlik tabeliyində olan bütün qurumların xaricində mütəmadi görüşlərimiz var. Bizim hər ay Nazirliyin tabeliyində olan hansı qurumla görüşümüz olur. Görüş zamanı həmin qurumla bağlı yığılan bütün müraciətləri səlahiyyətli qurumlara çatdırırıq. Eyni zamanda biz burada əks reaksiyanı da götürük. tərəfindən müəyyən edilmiş hansı yeniliklər tətbiq olunacaqsa, biz onu da işə çatdırırıq. Kommunikasiya nöqteyi-nəzərindən biz bu qurumun rəhbəri ilə görüşü gözləmirik. Biz daim təzyiqdə olan məsələləri nazirliyə çatdırmaq lazımdır. Ona görə də nazirlik tabeliyində olan hər bir qurumda bizimlə kommunikasiyaya cavabdeh olan həmsöhbətimiz var. Elə gün olmur ki, nazirlik sistemində olan hansısa qurumun əlaqəsi ilə əlaqə saxlamadım. Vurğulamaq istəyirəm ki, ƏƏSMN-i açıq bir qurum kimi təqdim etmək olar. Şəxsən rabitələrin yaradılması ilə bağlı ehtiyaclı şərait formalaşdırılıb.
- ƏƏSMN yanında İctimai Şura vətəndaşlarla necə işləyir? Onların müraciətləri əsasında hansı sahələrə aid edilir?
- Şura rəhbəri olaraq telefon nömrəm də, sosial şəbəkələrdə olan hesablarım da, kommunikasiyalarım da hər zaman mənimlə əlaqə qurmağa tam şəkildə imkan verir. Mənimlə əlaqənin qurulması ilə bağlı heç bir problem yoxdur. Mən dəfələrlə bu təhlükəyə də, mediaya da problemlər vermişəm. Mənə olan müraciətlərin sayı, strukturu, keyfiyyəti onu deməyə əsas verir ki, zərbə ilə şuramız arasında rabitə şəbəkəsi heç bir problem və problem yoxdur. Eyni zamanda şuramızın üzvləri də hər zaman media və mübarizəyə açıqdır. Mən özüm gün ərzində ölkəyə aparıcı media resurslarına istifadə edirəm, analitik məaqalələrim çap olunur. O baxımdan hesab etmirəm ki, mənimlə kommunikasiyaların qurulmasında problem var.
O ki qaldı şuramızın başqa üzvlərinə, onların hər biri öz sahələrində yüksək səviyyəli, yüksək səviyyəli ekspertlərdir. Ona görə də onlarla da əlaqə qurmaqda hansısa problem olduğunu düşünmürəm. Sizin platformadan istifadə edə bilmək istəyirəm ki, istənilən vətəndaşın sosial müdafiəsi, sosial müdafiə sistemi, sosial təminatları ilə bağlı problemləri, iş bazarında idarəyə nəzarəti olarsa, ƏƏSMN yanında İctimai Şuraya açıq şəkildə müraciət etsinlər. Mən ona zəmanət verə bilər ki, bu müraciətlərə reaksiyasız qalmayacaq.
- İctimai şuraların əsas problemlərindən biri də maliyyə məsələsidir. “İctimai idarəçilik haqqında” Qanunda nəzərdə tutulmuş məsələlərlə bağlı məsələlərə baxılması üçün bu mövzuda inkişaf yaşadıqlarını bildirirlər. Siz bu barədə nə deyə bilərsiniz? ƏƏSMN İctimai Şurada bununla bağlı vəziyyət necədir?
- Bu kifayət qədər çox verilən suallar arasındadır. Mən bir iqtisadçı olaraq deyə bilərəm ki, yaşadığımız bazar iqtisadiyyatında istənilən qurumun fəaliyyətinin təşkili üçün müvafiq maliyyə resursları lazımdır. Biz əhalinin həssas kateqoriyası ilə işləyirik. Problemli vətəndaşlar nəinki Bakının, ölkənin ən ucqar yerlərində də ola bilər. Onların müraciətlərinə reaksiya vermək nöqteyi-nəzərdən ən azı müvafiq nəqliyyat vasitələri lazımdır. Bu baxımdan təbii ki, maliyyə resursları olmalıdır. Amma eyni zamanda etiraf etmək lazımdır, qanunvericiliyimizdə bununla bağlı boşluqlar var. Çünki heç bir real, konkret, effektiv mexanizm yoxdur ki, ona söykənərək bu işi təmin edə bilək. Nazirliklə bizim münasibətimiz ictimai əsaslar əsasında formalaşıb.
Bizim hansısa işimizin görülməsi, vətəndaşların problemlərinin həll edilməsi üçün yanında olduğumuz nazirlikdən, yaxud hansısa özəl və ya dövlət qurumundan maliyyə resursu istəməyimiz qanunla nəzərdə tutulmayıb. İctimai Şura üzvlərinin hansısa tədbirə iştirakının təmin edilməsi ilə bağlı tələb qoymaq ixtiyarımız yoxdur. Ona görə də digər İctimai şuralar kimi biz də maliyyə resursları çatışmazlığını hiss edirik. Hətta mən deyərdim ki, bizim maliyyə resursu ehtiyacımız digər şuralardan daha çoxdur. Çünki şuramızın məşğul olduğu sahənin problemləri, əhatə dairəsi elədir ki, işimizin həcmi digər şuralardan çoxdur. Bu isə deməkdir ki, maliyyə yükümüz də digər şuralardan daha çoxdur. Ona görə də bu problemlər var. Mən burada ekspertlərimizin, müvafiq dövlət qurumlarımızın, xüsusilə də parlamentimizin məsuliyyətini qeyd etmək istəyirəm. Parlament bu istiqamətdə qanunvericiliyə müvafiq dəyişikliklər etməlidir.
- Hansı vacib məsələlərlə bağlı sosioloji sorğu və ictimai dinləmələr keçirmisiniz?
- Bizim ictimai sektorla kommunikasiyalarımız mövcuddur. Ən son ictimai dinləməmiz 31 oktyabrda keçirildi. 13 ictimai sektor nümayəndəsinin iştirakı ilə dinləməmiz baş tutdu. Həmin şəxslər İctimai Şuraya daxil olmayan ictimai sektor rəhbərləri idi. Eyni zamanda İctimai Şuramızın da 4 nümayəndəsi və ƏƏSMN-in də 2 şöbə müdiri və 1 şöbə müdirinin müavini iştirak etdi. Bu tip ictimai dinləmələrin keçirilməsi məqsədəuyğundur. Sonuncu dinləməmizdə kifayət qədər aktiv diskussiyalar oldu və ictimaiyyətlə bağlı həssas məqamlar səsləndirildi. Biz belə bir razılıq əldə etmişik ki, ictimai sektor şura vasitəsilə öz iradlarını, təkliflərini və fikirlərini nazirliyə çatdırsın.
- Əvvəllər Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin həyata keçirdiyi çağırışçıların sağlamlıq yoxlanışları artıq Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən aparılır. Bu mövzu ilə bağlı şuranıza hansısa şikayətlər daxil olubmu? Şuranız bu prosesdə iştirak edirmi?
- O qərar qüvvəyə mindikdən sonra İctimai Şura olaraq nazirliyin tabeliyində fəaliyyət göstərən müvafiq agentliyin rəhbərliyi ilə görüşdük. O görüşə qədər də bizə müraciətlər var idi, biz həmin müraciətləri çatdırdıq. Mən hesab edirəm ki, bu funksiyanın ƏƏSMN-ə verilməsi nazirliyin effektivlik göstəricisi ilə bağlıdır. Eyni zamanda onu vurğulayaq ki, bu məsələ cəmiyyət də kifayət qədər həssasdır. Düşünürəm ki, nazirlik sistemində olan ən həssas məsələlərdin biri artıq hərbi çağırışla bağlıdır. Bu funksiya ƏƏSMN-ə verilməsinə baxmayaraq, digər qurumlarla koordinasiyalı iş görülməlidir. Hansısa vətəndaşımızın hərbi xidmət üçün yararlı olub-olmaması ilə bağlı rəy ƏƏSMN tərəfindən veriləcək. Amma etiraf edək ki, səhiyyə müəssisələri və SHXÇDX-in də bu prosesdə rolu qalır. Burada problemləri də, əldə olunan nəticələri də mütənasib şəkildə bölmək lazımdır. Yəni digər qurumda problem yaranarsa, bütün yükü yenə də bir nazirliyə yıxmaq yanlış yanaşma olar. Mənə elə gəlir ki, bu sahədə problemlər hələ uzun müddət davam edəcək. Bunu bir günə həll etmək infrastruktur baxımından da mümkün deyil.
Əlillik təyinatı ilə bağlı olan müsbət təcrübə, orada şəffaflığın təmin olunması bu istiqamətdə tam şəkildə şəffaflığa nail ola biləcəyimizi proqnozlaşdırmağa imkan verir. Qeyd etmək istəyirəm ki, çox az müddət keçib. Bütün problemlərin öz həllini tapmasına fikir bildirə bilmərəm. Amma müsbətə doğru addımları hiss edirəm, çünki ictimaiyyətlə bu müstəvidə təmasımız mütəmadidir. Bir çox hallarda maarifləndirici tədbirlərin reallaşdırılmasına ehtiyac var. Çünki vətəndaşlarımızın xeyli hissəsi hələ də bu qərarın praktiki nəticələrinə tam bələd deyil. Bir daha qeyd etmək istəyirəm, bir-birindən asılı olmayan müxtəlif dövlət qurumlarının birgə fəaliyyəti nəticəsində müvafiq qərar verilir. Mənə elə gəlir ki, burada qurumlararası koordinasiya, ictimaiyyətin geniş maarifləndirilməsi və ictimai nəzarətin keçirilməsinə ehtiyac var. Bizə ƏƏSMN tərəfindən nəzarət etmək imkanı yaradılıb, SHXÇDX və digər qurumlar tərəfindən də ictimai nəzarət həyata keçirilməlidir. Biz ƏƏSMN xaricində digər qurumlara nəzarəti həyata keçirmirik. Ona görə də orada həmin qurumların bu proseslərə nə dərəcədə effektiv hazırlıqlı olması barədə fikir söyləyə bilmərəm.
- Müdafiə Nazirliyinin məlumatına görə, Vətən müharibəsindən sonra təqribən 12 min yaralımız olub. Onların bir çoxuna yardım göstərilsə də, tez-tez sosial şəbəkədə ƏƏSMN qarşısında toplaşır və haqlarını tələb edirlər. Artıq müharibədən 4 il keçib. Nə üçün qazilərin problemlərini həll edə bilmirik?
- Bu məsələni də bir qurumla əlaqələndirmək düz olmaz. Burada qurumlararası koordinasiya olmalıdır. Ölkə başçısının qərarı ilə müvafiq institutlaşma gedib. Koordinasiya qurulmalıdır. ƏƏSMN-in burada böyük məsuliyyəti var. Şikayətlərə gəldikdə isə, müharibə dövründən keçmiş hər ölkədə bu məsələlərlə bağlı narazı olanlar, müvafiq qərarlardan şikayət edənlər də olub. Bizim şuraya da nazirliyin verdiyi qərarla bağlı müraciətlər olub. Biz bu qərarları təkrarən nazirliyə göndəririk. Sonrasında nazirlikdən aldığımız cavabı da şikayətçiyə çatdırırıq. 75-80% şikayətçiyə konkret sübutlarla müvafiq qərarın verildiyini göstərəndə onu qane etmir. Əksəriyyət vətəndaşa onu qane edən cavabı almadan qərarın obyektiv olmadığını düşünür. Bu onların psixologiyasından irəli gələn məsələdir. Şəxs həmin vəsaiti alacağını, müəyyən istiqamətdə istifadə edəcəyini düşünür. Almayanda da narazılıq yaranması gözləniləndir. Bu psixoloji cəhətdən onların özündən asılı məsələdir. Biz anlayırıq ki, hər kəsin maddi problemləri var, amma burada ikili standartlara yol verilə bilməz. Müharibə iştirakçısı yaralandıqdan sonra müalicə nəticəsində sağalıbsa və ona müvafiq əlillik statusu düşmürsə, mənə elə gəlir ki, burada qanunun aliliyi mütləq şəkildə təmin olunmalıdır. Əks halda, bu idarəolunmaz prosesə gətirib çıxara bilər. Ona görə də qanunun aliliyi təmin olunmalıdır, şikayətlərin olması təbiidir. Narazı olan insanların varlığı təbiidir. Şəffaflıq və qanunun aliliyi nazirlik tərəfindən təmin olunur.
- Pensiya yaşının azaldılması ilə bağlı nazirliyə müraciət etmisinizmi?
- Mən bu istiqamətdə iqtisadçı ekspert olaraq öz fikrimi bildirmək istəyirəm. Bəlkə də bu fikir bir çox media resurslarının nümayəndələrini razı salmayacaq. Amma mən hesab edirəm ki, biz elm ictimaiyyətinin nümayəndələri özümüzdə o cəsarəti tapmalıyıq ki, bu məsələlərə populist deyil, real, elmi cəhətdən yanaşaq. O cümlədən alimlərimizin, ekspertlərimizin, analitiklərimizin missiyasıdır ki, reallığı ictimaiyyətə çatdırmağa çalışaq. Burada pensiya yaşının azaldılması ilə bağlı məsələ üzərində heç bir halda siyasi spekulyasiyalara getməməliyik. Bunu xüsusilə müvafiq qurumların, o cümlədən parlamentin nümayəndələrinə üzümü tutaraq deyirəm. Mən əhalinin geniş şəkildə, o cümlədən təqaüdçülərimizin və yaşlı nəslimizin sosial dəstəyinin genişləndirilməsinə birmənalı tərəfdaram.
Hesab edirəm ki, bu ilk növbədə əməkhaqqı fondunun genişlənməsi, məşğulluq siyasətinin effektivliyi hesabına olmalıdır. Müəyyən yaşı keçəndən sonra insanların əmək bazarında qalması ilə bağlı problemlər olmamalıdır. Əgər onların fiziki sağlamlığı imkan verirsə, fəaliyyətlərinə davam edə bilməlidirlər. Mən ali məktəblərdə çalışıram, inanın ki, 70-75 yaşında elə müəllimlərimiz var ki, onların dərs keçmək qabiliyyəti, işə münasibəti bir çox gənclərdən daha aktivdir. Onların əmək qabiliyyəti də əmək bazarında fəaliyyətlərini davam etdirməyə tam şəkildə imkan verir. Bizim onları yalnız pensiyaçı kimi hansısa müavinət almağa istiqamətləndirməyimiz həmin vətəndaşların fiziki və psixoloji durumuna mənfi təsir göstərə bilər. Biz çalışmalıyıq ki, vətəndaşlarımız daha çox məşğulluqla təmin olunsun. Aktiv məşğulluq siyasəti həyata keçirilməlidir. Onların əmək bazarında olması, indiki pensiya sisteminə görə onların gələcəkdə daha çox pensiya almasına gətirib çıxaracaq. Mən onun tərəfdarıyam ki, bizim yaşlı nəslimiz daha çox məşğulluq prosesində, əmək bazarında olsun.
Sözsüz ki, bu iqtisadiyyatın strukturu ilə bağlıdır. Bir çox hallarda media nümayəndələri, ekspertlər, hətta deputatlar tərəfindən də pensiya yaşının azaldılması ilə bağlı fikirlər eşidirdim. Biz çalışaq ki, yaşlı nəsil üçün daha çox iş yerləri olsun. Bu onların sosial müdafiəsi baxımından pensiya təminatından dəfələrlə üstündür. Çünki onların işləməsi pensiya kapitalının yığılması üçün imkanlar verir. Məsələyə bu cür yanaşmaq əvəzinə, bəzən özünü ekspert adlandıran şəxslər iqtisadi əsası olmayan, reytinqə istiqamətlənmiş çıxışlar edir. Bizim missiyamız ondan ibarətdir ki, reallığı ictimaiyyətə çatdıraq.
Əməkhaqları birmənalı şəkildə artırılmalıdır, bu gün buna böyük ehtiyac var. İşlə təminat, məşğulluq baxımından bir çox məsələlər həll olunmalıdır. Pensiya yaşının azaldılması, uşaqpulunun verilməsi kimi məsələlər səthi görünsə də, onların həlli daha dərin, strukturlaşmış və elmi cəhətdən əsaslandırılmış olmalıdır. İnflyasiya elə hal alıb ki, insanları hansısa ödənişlərə fokuslandırıb əmək bazarından kənara çəksəniz, yenə də bir müddət sonra onların sosial müdafiəsilə bağlı iddiaları, fikirləri, şikayətləri olacaq. Ona görə də bunun ardınca qaçmaq deyil, qabaqlayaraq iqtisadiyyatın strukturunu elə formalaşdırmaq lazımdır ki, əməkhaqqı fondu artsın və insanların sosial müdafiəsi ilk növbədə bunun hesabına təmin olunsun.
- Azərbaycanda çoxuşaqlı ailə dedikdə 6 uşağı olan ailələr nəzərdə tutulur. Bildiyimiz kimi, indi ölkəmizdə çox uşaq saxlayan ailələrə az rast gəlinir. Çoxuşaqlı ailələrlə bağlı uşaq sayının azaldılması üçün təklifiniz olubmu?
- Hesab edirəm ki, ölkəmizdə bununla bağlı vəziyyət qənaətbəxş hesab oluna bilər. Biz əgər çoxuşaqlı ailələrə müavinətlərin verilməsi üzərində fokuslansaq, heç kim müavinətlərin azalmasını bildirə bilməz. Biz hamımız istəyirik ki, əhalinin sosial müdafiəsinin daha çox təmin olunsun. Bunun üçün də ölkə iqtisadiyyatına investisiyaları çoxaltmalıyıq, iqtisadiyyatın çoxşaxəli istiqamətini təmin etməliyik, yüksək texnoloji tutumlu sahələri inkişaf etdirməliyik ki, vətəndaşlarımız, o cümlədən çoxuşaqlı ailələr işlə təmin olunaraq öz sosial müdafiələrini təmin edə bilsinlər. Desək ki, bu kateqoriyaya artıq 4 uşağı olanları da aid etmək olar, amma verilən müavinətlər həmin ailələrin sosial xərclərinin qarşısını ala bilirmi? Hətta o müavinətlərin 30, 40, 50% artırılması problemi həll edəcəkmi? Ona görə də mən aktiv məşğulluq siyasətinin tərəfdarıyam. Bunun üçünsə dövlət investisiyalarını artırmaqla yanaşı, şərait yaradılmalıdır ki, özəl investisiya institutu lazımi səviyyədə işə düşsün.
Bank kreditləri investisiyaların artımına xidmət etməli, iqtisadiyyatda şaxələndirmə olmalıdır. Əgər iqtisadiyyat bir istiqamətdən çox asılıdırsa, əmək bazarında tarazlığı təmin edə bilməzsiniz. Nə qədər müavinət, güzəştli kateqoriyaların sayı artırılsa, bu problemlər daha da zəncirvari şəkildə davam edəcək. Çünki o zaman insanlarda fikir formalaşacaq ki, hansısa kateqoriyalara düşüb dövlətdən müavinət alsın. Amma biz əks istiqamətdə hərəkət etməliyik ki, insanlarımız əmək bazarına inteqrasiya olsun. İnsanlar arasında sual yarana bilər ki, bizim kompetensiyamız var, amma əmək bazarında iş yoxdur. Mən bu iradı qəbul edirəm. Mən dəfələrlə demişəm, yüksək peşəkarlıq bacarığına malik olan insan üçün həmişə iş var. Amma hər kəsin kompetensiyası yüksək səviyyədə deyil. Peşəkarlığı aşağı olan insanların iş tapması üçün problemlər var, bunu etiraf edirəm.
Amma onların əmək bazarına cəlb olunması, təhsillə bağlı kompetensiyalarının yüksəldilməsi sosial sahə ilə bağlı məsələ deyil. Bu iqtisadiyyatın strukturuna, təhsil müəssisələrimizin sisteminə daxildir. Bu problemi sistemli şəkildə həll etmək lazımdır. Daha çox iş yerləri açılmalı, bunun üçün iqtisadiyyatın strukturu dəyişməlidir. Bunun üçün də təhsil müəssisələrimiz öz mənfəətlərinə fokuslanan deyil, ölkənin uzunmüddətli dayanıqlı sosial inkişafına yönəlik siyasət aparmalıdır. Əmək bazarı bir tərəfdən sosial müdafiə sistemi, digər tərəfdən təhsil sistemi, eyni zamanda milli iqtisadiyyatın strukturu və dövlət qurumlarının koordinasiya edilmiş fəaliyyətidir. Biz buna nail olmalıyıq.
- ƏƏSMN yanında İctimai Şura sosial-həssas qrupa daxil olan şagird və tələbələrlə bağlı məsələlərin həlli istiqamətində hansı işlər görür?
- Bizə bu məsələ ilə bağlı da müraciətlər olur. Mən özüm bir çox universitetlərdə müxtəlif formatda təmsil olunuram. Sizin qeyd etdiyiniz tələbə kontingenti ilə daim əlaqə saxlayıram. Onların də hansı mənim qurumun yanında İctimai Şurada təmsil olunmağımı bilir.
Hesab edirəm ki, tələbə təqaüdləri ilə bağlı artımlara ehtiyac var. Tələbələrin sosial müdafiəsi yalnız stipendiyalar deyil. Onların təhsilini davam etdirməsi, bazarda daha tez iştirak üçün işlər görülməlidir. İnsan 18 yaşına, tələbə olsa belə əmək bazarında tam şəkildə öz yerini tapmalıdır. Tələbə dərsdənkənar vaxtda öz bacarıqlarını praktiki olaraq tətbiq etmək öyrənmək lazımdır. Bu o demək deyil ki, bütünlüklə işləyib onu dolandırsın, burada dövlətin əsas götürülməsi lazımdır. Amma onların öz peşə kompetensiyalarının formalaşdırılması üçün bu lazımdır. İqtisadiyyat çox mürəkkəbdir, çox sayda onların nəzərinə görə bazarında bir problemi tap yetərli olmur. Ona görə də daha tez iş bazarında olması çağırışdır. Biz həddini aşmaq bazarına doğru addımlar atmaq. Tələbələr haqqında müraciətlər çox olur. O yaşda insanların əmək bazarında olan həvəskarları varsa, bunu alqışla olmalıdır. Çalışıram ki, işimizin təmin edilməsində aktiv iştirak edim.
- Jurnalistlərin İctimai Şura ilə bağlı araşdırmasını necə qiymətləndirirsiniz?
- Mən mediamızdan İctimai Şuraya, şəxsən mənə münasibətlə çox razıyam. Demək olar ki, hər gün 4-5 media ilə təmasda oluram. ümumi, İctimai Şuraya münasibət bizim mediaya hansısa sualımız yoxdur. Biz media ilə birlikdə daha effektiv platforma qurmuşuq. Etiraf etmək lazımdır ki, sosial potensial effektiv idarəetməmizin formalaşdırılması, o cümlədən ƏƏSMN-də kommunikasiyalara cavabdeh olan qurumlarla sağlam münasibətlərimizə də söykənir. Onların da bu bizə yaxınlaşır var. Müvafiq nəzarət yalnız nazirlikdən öyrənə bilər. Əldə etmək, media ilə əlaqələrimiz çətin olacaq.
Medianın özünün aktivliyi elə ictimai nəzarətin bir mexanizmidir. Mən cox istəyərdim ki, media resurslarında daha çox yüksək səviyyədə, işinə məsuliyyətlə yanaşan olmaqlar olsun. Çünki bu son nəticədə ictimai nəzarətə böyük bir dəstəkdir. Ən sonda bildirmək istəyirəm ki, media virusunun köməyinin, hansı ictimai sektorun hansısa başqa əməliyyatı olan, istərsə də dövlət məmurunun, xəstənin ön planda olması lazımdır. Çünki kompetensiyaları idarə etmək olar, amma qeyd etmək olar ki, güclü öz fəaliyyətini idarə edə bilər. Ona görə də çox istəyərəm ki, bizim ictimai sektorumuzun, mediamızın, dövlət qurumlarımızın daha çox ölkəsinə, vətəndaşına, xalqına bağlı olan vicdanlı həmvətənlərimiz olsun. Bu baxımdan bütün istiqamətlər üzrə imkanlarını genişləndirəcək.
