Təhsil sisteminin yenilənməsi günümüzdə cəmiyyətin inkişafını təmin edən əsas hədəflərdən biridir. Qlobal dünyada texnologiyanın sürətli inkişafı, əmək bazarının dəyişən tələbləri və yeni nəsil tədris yanaşmalarının tətbiqi ölkələri təhsil sistemlərini modernləşdirməyə sövq edir. Azərbaycan da bu proseslərdən kənarda qala bilməz. Təhsil eksperti Kamran Əsədov hesab edir ki, yeni təhsil standartlarının tətbiqi və kurikulumun modernləşdirilməsi yalnız təhsil keyfiyyətini artırmayacaq, həm də cəmiyyətin sosial-iqtisadi inkişafına ciddi təsir göstərəcək.
Əsədov vurğulayır ki, təhsil sisteminin yenilənməsi, ilk növbədə, texnologiya və əmək bazarının tələblərinə uyğun kadrların hazırlanmasını tələb edir. Məsələn, 2030-cu ilə qədər texnologiya ilə bağlı sahələrin əmək bazarında üstünlük təşkil edəcəyi proqnozlaşdırılır. Azərbaycanda isə hələ də bir çox məktəbdə müasir proqramlar və fənlər mövcud deyil. Ənənəvi təhsil yanaşmalarına əsaslanan sistem yeni dövrün çağırışlarına cavab verə bilmir.
Yeni təhsil standartlarının tətbiqinin əsas üstünlüklərindən biri şagirdlərin praktiki bacarıqlarının artırılmasıdır. Hazırkı təhsil sistemi əsasən nəzəri biliklərə yönəldilib və şagirdlər məktəbi bitirdikdən sonra əmək bazarının tələblərinə uyğun peşə bacarıqları əldə edə bilmirlər. Kamran Əsədov qeyd edir ki, kurikulumun modernləşdirilməsi ilə hər bir şagird praktik bacarıqlara yiyələnərək məktəbi tərk etməlidir. Bu, həm də gənclərin işsizlik probleminin həllinə töhfə verəcək.
Beynəlxalq təcrübə də göstərir ki, kurikulumun yenilənməsi təhsilin keyfiyyətini artıran əsas vasitələrdən biridir. Məsələn, Finlandiyada təhsil proqramları tamamilə fərdi öyrənməyə və şagirdlərin yaradıcı potensialının inkişafına yönəldilib. Bu yanaşma Finlandiyanın PISA reytinqlərində lider ölkələrdən biri olmasına səbəb olub. Eyni zamanda, Estoniya rəqəmsal təhsilin liderlərindən biridir. Bu ölkə bütün məktəblərini rəqəmsal avadanlıqlarla təmin edib və rəqəmsal tədris proqramları vasitəsilə şagirdlərin texnoloji biliklərini artırmağa müvəffəq olub.
Azərbaycanda isə bu sahədə hələ ciddi problemlər mövcuddur. Region məktəblərində internet çatışmazlığı, laboratoriyaların və texniki avadanlıqların yoxluğu müasir standartların tətbiqinə əngəl yaradır. Müəllim hazırlığı da əsas problemlərdən biridir. 2023-cü ilin statistikasına əsasən, müəllimlərin yalnız 25%-i müasir texnologiyalardan istifadə etmək üçün lazımi biliklərə malikdir. Bu rəqəm təhsilin yenilənməsi üçün genişmiqyaslı təlim proqramlarının həyata keçirilməsinin vacibliyini göstərir.
Əsədov həmçinin bildirir ki, yeni təhsil standartlarının tətbiqi yalnız məzmun dəyişikliyi ilə məhdudlaşmamalıdır. Qiymətləndirmə sisteminin də yenidən nəzərdən keçirilməsi vacibdir. Şagirdlərin yalnız bilik səviyyəsi deyil, həm də analitik düşüncə, problem həll etmə bacarıqları və yaradıcı yanaşmaları qiymətləndirilməlidir. Bu, şagirdlərin daha fəal və öyrənməyə həvəsli olmalarına şərait yaradacaq.
Kamran Əsədov həmçinin qeyd edir ki, kurikulumun yenilənməsi yalnız təhsil sisteminin inkişafı üçün deyil, həm də cəmiyyətin ümumi rifahı üçün vacibdir. Təhsil gələcəyin təməlidir və bu təməlin möhkəm olması üçün dövlətin və cəmiyyətin birgə səyi lazımdır. Müasir texnologiyalar, müəllimlərin peşəkarlığı və məktəblərin infrastrukturunun yaxşılaşdırılması ilə təhsil sistemində ciddi irəliləyişlər əldə etmək mümkündür.
Yeni təhsil standartları və kurikulumun modernləşdirilməsi Azərbaycanın təhsil sistemini qlobal rəqabətə uyğunlaşdırmaq üçün əsas şərtdir. Bu dəyişikliklər yalnız gələcəyin yüksək ixtisaslı kadrlarını yetişdirməklə məhdudlaşmır, həm də ölkənin iqtisadi, sosial və mədəni inkişafına birbaşa təsir göstərir. Təhsil eksperti Kamran Əsədov qeyd edir ki, təhsilə sərf edilən hər bir investisiya Azərbaycanın gələcək uğurunun təminatıdır.
Bəhman Hüseynli
