21-ci əsrin ən böyük təhdidlərindən biri silahlarla və tanklarla müharibədən fərqli olaraq, kiber hücumlarla baş verir. Bu yeni müharibə forması, ölkələri yalnız fiziki sərhədlərdən deyil, həm də rəqəmsal aləmdən müdafiə etməyə məcbur edir. Rəqəmsal müharibənin əsas təhdidi, əsas infrastruktur və cəmiyyətin işini dayandıra biləcək siqnal kəsintilərindən tutmuş, informasiya təhlükəsizliyinin pozulmasına qədər müxtəlif sahələrə təsir edə bilər. Xüsusilə Rusiyanın kiber hücumları Avropa ölkələri üçün böyük bir narahatlıq yaradır.
Rusiyanın kiber hücumları təkcə Ukrayna ilə olan münaqişə ilə məhdudlaşmır. İngiltərənin keçmiş kiber təhlükəsizlik mərkəzinin rəhbəri Ciaran Martin hər bir böyük təşkilatın kiber hücuma qarşı öz müdafiə planına sahib olması lazım olduğunu vurğulayır. Rusiyanın təkcə Ukraynada deyil, artıq bütün Avropada və NATO üzvü ölkələrə qarşı kiber əməliyyatlarını artırdığı məlumdur. Bu, yalnız məlumat oğurluğu və məxfi bilgilərin sızdırılması ilə də məhdudlaşmır. Rəqəmsal aləmdə bir çox məqsədlər mövcuddur: həssas məlumatların oğurlanması, sistemlərin pozulması və kritik infrastrukturun iflas etdirilməsi.
Bu cür hücumlar Avropa ölkələri üçün ciddi təhlükə yaratmaqdadır. Bu müharibənin əsasında fiziki sərhədləri keçməyən, lakin çox daha geniş bir təsir dairəsinə sahib olan rəqəmsal risklər dayanır. Keçən həftə İngiltərədə Rusiyanın "kiber müharibə" yolu ilə milyonlarla insanın işıqlarını söndürə biləcəyini açıqlanıb. Bu, təkcə elektrik kəsilməsi deyil, bütün iqtisadiyyatın və sosial strukturun çöküşünü nəzərdə tutan ssenaridir.
Avropa ölkələri bu yeni növ müharibəyə qarşı müxtəlif hazırlıqlar görür. Məsələn, İsveç "Böhran olsa və ya Müharibə başlasa" adlı bir bukletlər dərc edərək vətəndaşlarına elektrik kəsintiləri, ərzaq təchizatı və sığınacaq məsələlərində nə etməli olduqlarını izah edir. Eyni zamanda, Almaniya səlahiyyətliləri potensial kiber hücumlara qarşı insanların ən yaxın sığınacaqlarına yönəldilməsi məqsədilə xüsusi bir tətbiq hazırlayır.
Bu hazırlıqlar yalnız gündəlik həyatı qorumaq məqsədini güdmür. Onlar həm də kiber hücumların qarşısını almaq və potensial tələləri önləmək üçün həyata keçirilir. Avropa ölkələri və NATO-ya üzv dövlətlər bir çox vacib tədbirləri həyata keçirir, çünki bu hücumların ən pis nəticəsi yalnız elektrik kəsilməsindən ibarət olmayacaq. Kiber müharibə təhlükəsizliyi pozmaq, sistemləri yerində qoymaq və kritik infrastrukturun dayandırılmasına səbəb ola bilər. Buna görə də Avropa ölkələri özlərinin kiber təhlükəsizliklərini gücləndirmək üçün müvafiq texnoloji həllər hazırlayır.
Avropa 21-ci əsrin bu yeni təhlükəsinə qarşı birgə mübarizə aparmaq məcburiyyətindədir. Hər bir ölkə öz kiber təhlükəsizlik siyasətini təkmilləşdirməli, vətəndaşlarını, şirkətləri və dövlət qurumlarını bu növ müharibəyə qarşı hazırlamalıdır. Kiber müharibə artıq real təhdiddir və onun qarşısını almaq, yalnız texnoloji müdafiə ilə mümkün deyil. Həm də hər bir fərd, bu təhlükəyə qarşı daha diqqətli olmalı və kiber təhlükəsizlik məsələlərində daha çox məlumatlı olmalıdır.
İslam
Milli.Az
