Dindirmə zamanı hüquqlarınızı düzgün şəkildə qorumağı bacarmaq istintaqın gedişatını düzgün yönləndirmək və gələcəkdə özünüzü müdafiə etmək üçün son dərəcə vacibdir. Aşağıda dindirmə zamanı necə davranmalı, hansı hüquqlardan istifadə etməli və hansı taktikalara riayət etməli olduğunuz barədə vəkil məsləhətləri təqdim olunur.
Bununla bağlı vəkil İlhamə Həsənovanın təqdimatında Moderator.az-ın "Vəkil məsləhəti" rubrikası təqdim edir:
1. Vəkil ilə əlaqə qurun və hüquqi yardım alın:
Dindirmə zamanı ən vacib addım vəkilin hüquqi yardımından istifadə etməkdir.
Konstitusiyamızın 62-ci maddəsi hər kəsə hüquqi yardım almaq hüququ verir və bu dindirmə zamanı da keçərlidir. Əgər siz vəkilin hüquqi yardımı ilə təmin olunmamısınızsa, bu hüququnuzu tələb edin.
Əgər vəkiliniz varsa: Müqavilə bağladığınız vəkilin dəvət olunmasını tələb edin.
Əgər vəkiliniz yoxdursa: Ailənizə və ya dostlarınıza müraciət edərək, onların sizin üçün vəkil tapmalarını və ya sizə hüququ yardım göstərilməsi üçün müqavilə bağlamalarını istəyin. Dindirmə və ya sorğu başlamazdan əvvəl vəkilin sizin yanınıza gəlməsini gözləyin.
2. Özünüzə və yaxınlarınıza qarşı ifadə verməkdən imtina edin:
Hər bir şəxsə özünə və yaxınlarına qarşı ifadə verməkdən imtina etmək hüququ verilir.
Dindirmə zamanı sizə verilən suallara cavab vermək istəmədikdə, bu hüququnuzdan istifadə edərək özünüzü müdafiə etmək vacibdir.
Məsələn, konkret bir şəxslə necə tanış olduğunuz, işiniz və ya vəzifələriniz barədə suallar verildikdə, bu məlumatlar şəxsi həyatınıza aid olduğundan, ifadə verməkdən imtina edə bilərsiniz.
Dindirmə zamanı hüquqlarınız:
•Özünüzə qarşı ifadə verməkdən imtina etmək hüququnuz var.
•Yaxınlarınıza qarşı ifadə verməkdən imtina etmək hüququnuz var
3. Sorğuda və dindirmədə iştirak etməkdən imtina edin
Cinayət-Prosessual Məcəllənin tələbinə əsasən yalnız şahid olaraq çağırıldığınız halda ifadə verməkdən imtina edə bilməzsiniz.
Əgər siz şahid deyilsinizsə və sorğu əməliyyat-axtarış fəaliyyətləri çərçivəsində aparılırsa, sorğuda iştirak etməkdən imtina edə bilərsiniz.
Buna görə də, sizi dindirməyə çağıran şəxslərdən və ya orqanlardan soruşun:
•Hansı statusda dəvət edilirsiniz?
•Əgər şahidsinizsə və dindirmə Cinayət-Prosessual Məcəllə çərçivəsində aparılırsa, yenə də özünüzə və yaxınlarınıza qarşı ifadə verməmək hüququndan istifadə edə bilərsiniz.
• Əgər şahid deyilsinizsə və sadəcə sorğu aparılırsa, heç nə deməmək hüququnuz var.
4. Şifrə və məlumatları açıqlamamaq:
Telefonlarınızın, kompüterlərinizin, elektron poçt hesablarınızın və sosial şəbəkə hesablarınızın şifrələrini hüquq-mühafizə orqanlarına təqdim etməkdən imtina etmək hüququnuz var.
Bu hüquq, birbaşa özünüzə qarşı ifadə verməmək hüququnuzdan irəli gəlir. Şifrələrlə qorunan məlumatlar şəxsi həyatınıza aid olduğu üçün bunları hüquq-mühafizə orqanlarına açıqlamaq məcburiyyətində deyilsiniz.
Hüquq-mühafizə orqanları sizdən şifrəni istəyə bilər, lakin bununla bağlı məlumat verməmək və şifrələri qorumaq hüququnuz olduğunu unutmayın.
5. Sualara tələsmədən cavab verin, aydın danışın:
Dindirmə zamanı verəcəyiniz cavablar son dərəcə vacibdir. Əgər cavabınız yanlış başa düşülsə, sizin lehinizə deyil, ziyanınıza işləyə bilər.
•Cavab verməyə tələsməyin. Sualları yaxşıca oxuyun, və yalnız düşündükdən sonra cavab verin.
•Yalnız soruşulan məlumatı verin. Uzun-uzadı izahlar verməkdən çəkinin, çünki bu, hüquq-mühafizə orqanlarının sizdən istəmədiyiniz məlumatları əldə etmələrinə səbəb ola bilər.
•Sadə və dəqiq cavab verin. Cavablarınız qısa və konkret olmalıdır.
•Düşünmədən cavab verməyin. Əgər sual sizə uyğunsuz gəlirsə, cavab verməkdən çəkinin və ya heç bir cavab verməyin. Hər hansı bir suala cavab vermək məcburiyyətində olmadığınızı xatırlayın.
6. Sənədləri diqqətlə oxuyun və düzəldin:
Dindirmə zamanı tərtib edilən protokollar və sənədlər çox vacibdir.
Əgər sənədlərdə səhv və ya əskiklik varsa, onları dərhal düzəldin. Sənədlərdə özünüzə aid məlumatların düzgün şəkildə əks olunmasını yoxlayın.
•Protokola düzəlişlər edin. Əgər protokolda nə isə səhf yazılıbsa, düzəliş edin və ya bu düzəlişi qeyd edərək imzalayın.
•Sizdən tələb olunan məlumatı düzgün şəkildə qeyd edin. Əgər hər hansı bir detala toxunulmayıbsa, bu barədə qeyd edin.
•Hüquqi yardımı tələb etməyinizi qeyd edin. Əgər siz vəkil istəmisiniz , lakin sizə vəkil təqdim olunmayıbsa , bunu protokolda qeyd edin.
7. Yadda saxlayın:
Dindirmə zamanı hüquqlarınızı qorumaq və istintaqın düzgün aparılmasını təmin etmək üçün soyuqqanlı və diqqətli olmalısınız.
Emosiyalarınızı idarə etmək çətin ola bilər, amma soyuqqanlılıq sizin üçün hər zaman faydalıdır. Əgər , hüquqlarınızın pozulmasını ya prosesin düzgün aparılmamasını hiss etsəniz, dərhal hüquqi yardım üçün vəkilə müraciət edin.
Nəticə
Dindirmə və istintaq prosesi zamanı hüquqlarınızı düzgün qorumaq və prosesi doğru yönləndirmək vacibdir. Vəkil köməyindən istifadə etmək, hüquqi səhvlərin qarşısını almaq və hüquqlarınızı düzgün müdafiə etmək üçün ən doğru yanaşmadır. Unutmayın, hüquqi mübarizənizdə sizin tərəfinizdə olan ən vacib şəxs vəkilinizdir!
