İqlim və enerji təhlükəsizliyi məsələləri getdikcə vacibləşdikcə, nüvə sintezi enerjisinin cəlbediciliyi artır. Bəs, nüvə sintezi enerjisi nədir, o, karbon enerji mənbələrindən nə ilə fərqlənir və hansı potensial risklər yaradır? Budur, gələcəyin enerjisi ilə bağlı suallar və cavablar.
Turkustan.az xəbər verir ki, Karbon enerjisi qalıq yanacaqların (kömür, neft, təbii qaz) yandırılması nəticəsində əldə edilən enerji kimi müəyyən edilir.
Bu yanacaqlar karbon və hidrogen atomlarından ibarətdir və yandıqda karbon dioksid (CO₂) kimi istixana qazları əmələ gətirir.
Karbon qazı istiliyin atmosferdə tutulmasına, qlobal istiləşməyə və iqlim dəyişikliyinə səbəb olur.
Ona görə də karbon enerjisindən istifadə iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə böyük maneə yaradır.
Son illərdə iqlim dəyişikliyi həm müddəti, həm də intensivliyi artan hava hadisələri, ekstremal temperatur, musson yağışları və meşə yanğınlarında kəskin dəyişikliklərin əsas məsuliyyəti olaraq görülür.
Ona görə də karbon enerjisindən imtina dünyanın gələcəyi üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Karbon enerjisindən çıxış yolu nüvə sintezi enerjisi kimi görünür.
Nüvə sintezi atom nüvələrini birləşdirərək enerji istehsal edir.
Nüvə birləşməsinin məqsədi, iki atomu bir araya gətirərək, böyük miqdarda enerji buraxaraq günəşi və digər ulduzları parladan reaksiyanı təkrarlamaqdır.
Halbuki Yer kürəsində bu temperatura kifayət qədər müddətdə çatmaq son dərəcə çətindir.
Füzyon enerjisinə nail olmağın ən geniş yayılmış yolu plazma yaratmaq üçün tokamak adlanan halqavari reaktorda hidrogen variantlarını olduqca yüksək temperaturlara qədər qızdırmaqdan ibarətdir.
Koreya Fusion Enerji İnstitutunda "süni günəş" adlandırdığı KSTAR füzyon tədqiqat cihazı, 2023-cü ilin dekabrından 2024-cü ilin fevralına qədər olan sınaqlar zamanı plazmanı 48 saniyə ərzində 100 milyon dərəcə temperaturda saxlamağı bacararaq, əvvəlki rekordu üstələdi.
Fevral ayında İngiltərənin Oksford yaxınlığındakı elm adamları füzyon reaksiyasında əvvəlkindən daha çox enerji istehsal etmək rekordunu qırdıqlarını açıqladılar.
Onlar beş saniyə ərzində 69 meqajoul füzyon enerjisi istehsal etdilər; Bu, təxminən eyni müddət ərzində 12 min evi elektrik enerjisi ilə təmin etmək üçün kifayətdir.
Eltac Zülfüqaroğlu/Turkustan.az
