London İmperial Kollecinin astronomları birləşən qalaktika sistemi Arp220 daxilində ilk dəfə olaraq yüzlərlə işıq ili boyu uzanan qaz və toz diski ilə əlaqəli maqnit sahələri aşkar ediblər. Bu, maqnit sahələrinin ulduzların əmələ gəlməsi prosesində əsas amillərdən biri ola biləcəyi fərziyyəsini dəstəkləyir.
HİT.az xəbər verir ki, tədqiqat "Monhly Notices of the Royal Astronomical Society" (MNRAS) jurnalında dərc olunub.
Arp220 iki qazla zəngin spiral qalaktikanın birləşməsi nəticəsində yaranan ən parlaq ultraluminescent infraqırmızı qalaktikalardan biridir. Bu proses hər iki qalaktikanın mərkəzi bölgələrində güclü ulduz aktivliyinə səbəb olub.
İndiyə qədər nəzəriyyəçilər maqnit sahələrinin bu prosesdə mühüm rol oynaya biləcəyini iddia edirdilər, lakin bunun üçün birbaşa sübut yox idi. Yeni tədqiqatda alimlər Havaydakı SMA rəsədxanasına müraciət ediblər ki, bu da dalğa uzunluğu diapazonunda millimetr dalğalarına yaxın obyektləri öyrənməyə imkan verir. Bu avadanlıq ulduzların doğulması və planetlərin əmələ gəlməsi kimi hadisələri, həmçinin superkütləli qara dəliklərin yaxınlığındakı fəaliyyəti öyrənməyə kömək edir.
Arp220-nin müşahidələri göstərib ki, maqnit sahələri qazın “həddən artıq qızmasının qarşısını ala, ulduzların əmələ gəlməsi üçün sabit şərait yarada bilər. Onlar qaynar gənc ulduzların və fövqəlnova partlayışlarının təsiri altında qazın genişlənməsindən və dağılmasından qoruyaraq, birləşdirici qüvvə kimi çıxış edirlər.
Tədqiqata rəhbərlik edən doktor Devid Klements ulduzların əmələ gəlməsi prosesini Milad pudinqi hazırlamaqla müqayisə edib: Qısa müddətdə çoxlu ulduz yaratmaq üçün pudinq üçün inqrediyentlər kimi böyük miqdarda qaz sıxmaq lazımdır. Ancaq gənc ulduzlardan çıxan istilik qazı dağıdaraq qarışığı "həzm edə" bilər. Onu bir yerdə saxlamaq üçün sabitlik yaradacaq bir şey əlavə etməlisiniz. Qalaktikadakı maqnit sahələri təzyiqli ocağın qapağı və çəkisi kimi fəaliyyət göstərir".
Maqnit sahələri bəzi qalaktikaların ulduzları digərlərindən daha sürətli əmələ gəlməsinin səbəbini izah edə bilər. Ulduz partlayışı kimi tanınan bu fenomen indiyədək elm adamları üçün sirr olaraq qalır.
Komanda indi Çilidəki ALMA rəsədxanasından digər ultralüminessent infraqırmızı qalaktikalarda maqnit sahələrini axtarmaq üçün istifadə etməyi planlaşdırır.
Samir
