Doldurma sürəti
Elektriklə işləyən maşınlar üçün olan şarj cihazları yanacaqdoldurma məntəqələrində də istifadə olunsa belə, hələ də avtomobili tam doldurmaq üçün lazım olan vaxt məsələsi var.
İctimai enerji doldurma stansiyasında şarj etmək həmişə asan təcrübə deyil - hər bir şarj şəbəkəsi adətən ödəniş üçün öz tətbiqini tələb edir, buna görə də şəhərinizdə bir çox fərqli markaya etibar edirsinizsə, istənilən stansiyadan istifadə etmək üçün bir neçə proqrama ehtiyacınız ola bilər.
Bütün bunların düzgün qurulmasını təmin etmək əlavə vaxt və mürəkkəblik əlavə edərək, yanacaqdoldurma məntəqəsinə girib sadəcə çəni doldurmaqdan daha çox vaxt aparan təcrübə yaradır.
Doldurma infrastrukturunun olmaması
Dünyanın bir çox yerlərində elektrikli avtomobil sənayesinin üzləşdiyi ən böyük maneə sürücülər üçün əlçatan şarj infrastrukturunun olmamasıdır. Amerikada elektrikli avtomobillərin geniş şəkildə qəbul edilməsi üçün növbəti onillik ərzində eyni dərəcədə əhatəli doldurma şəbəkəsi inkişaf etdirilməlidir. Hazırda hökumət buna çalışır və 2022-ci ildə Konqres ölkənin daha ucqar kənd yerlərinə infrastrukturun çatdırılmasına diqqət yetirməklə 500 min yeni elektrikli avtomobil şarj cihazını maliyyələşdirmək üçün qanun layihəsini qəbul edib.
Bununla belə, mövcud şarj cihazları şəbəkəsi göstərir ki, tam elektrik avtomobilinə sahib olmaq böyük şəhərlərdə və şəhərlərdən kənarda bir çox insanlar üçün sadəcə mümkün deyil.
Bu problemlər həll olunmayana və elektrik avtomobilinin doldurulması yanacaqdoldurma məntəqəsində avtomobili doldurmaq qədər asanlaşana kimi çox güman ki, bir çox insanlar elektrik enerjisinə keçməkdə tərəddüd edəcəklər.
Əlverişlilik
Son aylarda azalma tendensiyasına baxmayaraq, elektrikli avtomobillər hələ də orta hesabla qazla və benzinlə işləyən avtomobillərdən daha bahalı olaraq qalır və bu, daha aşağı büdcəsi olan alıcılar üçün böyük problemdir.
Batareyanın deqradasiyası
Alıcıların avtomobil alarkən nəzərə almalı olduqları digər əsas amil onun nə qədər müddətə xidmət göstərəcəyini bilmələdir.
Müasir avtomobillərin ömrü əsasən, zamanla materialların təkmilləşdirilməsi və inkişaf etmiş istehsal prosesi sayəsində indi hər zamankindən orta hesabla daha uzun sürür. Ancaq, elektrikli avtomobillər məlum olmayan əlavə bir dəyişən xüsusiyyətə malikdir: batareyanın yolda olduğu illər ərzində nə qədər pisləşəcəyi. Deqradasiyanı araşdırmalı olduğumuz cari məlumatların əksəriyyəti Tesla şirkətindən gəlir və ümidverici görünür – orta hesabla, marka 200000 mildən çox məsafədə batareyasının tutumunun yalnız 12%-ni itirdiyini iddia edir.
Bununla belə, digər istehsalçıların məlumatları son dərəcə məhduddur və ya mövcud deyil. Böyük Britaniyada yerləşən “Autocar” tərəfindən aparılan bir araşdırma bəzi modellərin on ildən az müddətdə problemli deqradasiya səviyyəsinə çata biləcəyini, batareyaların isə 30% tutumunu itirdikdən sonra daha sürətlə xarab olacağını proqnozlaşdırır. Bu, öz növbəsində, köhnə elektrikli avtomobilləri, xüsusən də fabrikdən başlayaraq daha aşağı diapazonlu olan avtomobilləri effektiv şəkildə satılmaz hala gətirə bilər.
Ekstremal temperaturlarla mübarizə
İqlim dəyişikliyi qarşısında ekstremal temperaturların daha çox adi hal alması ilə elektrikli maşınların qarşılaşdığı digər çatışmazlıq ümumiyyətlə, soyuq iqlimlərin öhdəsindən yaxşı gəlməməsidir.
Əslində, temperatur diapazona əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə bilər. ABŞ-ın Enerji Departamentinə görə, orta diapazon 20 ° F-də 77 ° F ilə müqayisədə 41% azalır. Müqayisə üçün, qazla işləyən avtomobil orta hesabla öz aralığının yalnız 15%-ni itirir. Aralığın 41% azalması bir çox insan üçün, xüsusən də qış aylarının əhəmiyyətli hissələrində belə temperaturun gözlənildiyi yerlərdə problemlər yarada bilər.
Bundan əlavə, Aydaho Milli Laboratoriyası tərəfindən aparılan bir araşdırma soyuq havalarda da şarj müddətinin çox yavaş olduğunu göstərib.
Hələlik bu problemlərin açıq bir həlli yoxdur, lakin elektrikli avtomobil istehsalçıları şimal alıcılarını elektrikə keçidin dəyərli olduğuna inandırmaq istəyirlərsə, qısa zamanda bu çatışmazlıqları həll etməlidirlər.
Kömür və qaz elektrik stansiyaları
Elektrikli avtomobillərə meyilin ən böyük səbəbi onların nəzəri olaraq qazla işləyən avtomobillərdən daha təmiz nəqliyyat növü olmasıdır. Elektrikli nəqliyyat vasitələri borusunda heç bir emissiya yaratmır. Lakin onlara təcrid olunmuş şəkildə baxmaq daha böyük mənzərəni əldən vermək deməkdir.
ABŞ Enerji İnformasiya Administrasiyasının məlumatına görə, təbii qaz 2022-ci ildə təxminən 40% elektrik enerjisi istehsalının ən böyük mənbəyi olub. Kömürlə işləyən elektrik stansiyaları isə elektrik enerjisinin təxminən 18%-ni istehsal edib. Nüvə enerjisi ikinci ən böyük mənbədir və eyni şəkildə emissiyalar yaratmasa da, nüvə tullantılarının ətraf mühitə mənfi təsirləri var.
Bərpaolunan enerji elektrik enerjisi istehsalının yalnız 22%-ni təşkil edir, yəni elektrik enerjisi ilə işləyən elektrik enerjisinin əksəriyyəti hələ də bərpa olunmayan mənbələrdən istifadə etməklə istehsal olunur. Enerji Departamentininn təhlilində iddia edilir ki, Amerikada və dünyanın digər yerlərində daha çox bərpa olunan enerji mənbələri mövcud olana qədər elektrikli avtomobillər köhnə enerji infrastrukturu sayəsində dolayı yolla qaz və kömür enerjisi ilə işləməyə davam edəcək.
Ətraf mühitə təsiri
Elektrik avtomobillərinin akkumulyatorlarının istehsalında lazım olan iki əsas element litium və kobaltdır. Hər iki məhsul üçün sürətlə artan tələbata cavab olaraq bütün dünyada mədənlər qazılır. Litium hasilatı əsasən Çində və Cənubi Amerikanın bəzi hissələrində cəmləşmişdir, lakin Hindistanda və Almaniyanın Reyn çayı vadisində bir neçə son kəşflər daha çox mədənlərin tezliklə açılacağı anlamına gəlir.
Qərbi Avstraliya Universitetinin alimlərinin rəhbərlik etdiyi bir araşdırma litiumu ətraf mühitin çirkləndiricisi adlandırıb və potensial təsirləri hələlik böyük ölçüdə bilinməsə də, litium ilə çirklənmənin artan səviyyələrinin həm bitkilərdə, həm də digər canlı orqanizmlərdə tapılmağa başladığını üzə çıxarıb. Eyni şəkildə, kobaltla çirklənmiş torpağın insanlar üçün təhlükə yaratdığı məlumdur və torpağın zərərsizləşdirilməsi prosesləri hələ də inkişafa ehtiyac duyur.
Elektrikli avtomobillərə qlobal tələbat artdıqca, ətraf mühitə təsirlər daha da qabarıq olacaq.
Batareyaların utilizasiyası və təkrar emalı
Elektrikli avtomobillər indi həmişəkindən daha çox sayda satılır, bu o deməkdir ki, 10-15 ildən sonra çoxlu elektrik batareyaları istifadə müddətini başa vuracaq. Hazırkı nəsil litium-ion batareyalarını təkrar emal etməyin asan yolu yoxdur və bir neçə startap onların içindəki materialları təkrar istifadə etmək yollarını aşkar etsə də, hələlik onlar kifayət qədər kiçikmiqyaslı əməliyyatlar olaraq qalır.
Əsas məsələ ondan ibarətdir ki, mövcud elektrik avtomobillərinin akkumulyatorları təkrar emal üçün nəzərdə tutulmayıb –istehsal prosesini mümkün qədər asan və qənaətcil etmək üçün bir çox batareyalar təkrar emalı çox çətinləşdirəcək şəkildə dizayn edilib.
Təmir xərcləri
Elektrikli avtomobildə qəzaya düşmək sahiblərini çox yüksək təmir xərcləri ilə üzləşdirə bilər. Sığortaçılar üçün bu aktual problemə çevrilir, onlar tez-tez bir az zədələnmiş akkumulyator paketinə görə avtomobili tamamilə yararsız hesab etmək məcburiyyətində qalırlar.
Batareyanın təmirinin çətinliyi istehsalçılar arasında dəyişir. Məsələn, ekspertlər Tesla-nın Y modelinin unikal konstruksiyası və akkumulyatorun avtomobilin içərisinə yerləşdirilməsi sayəsində təmir edilməsinin demək olar ki, qeyri-mümkün olduğunu vurğulayırlar. Bu da öz növbəsində sahiblər üçün sığorta haqlarını artırır, çünki sığortaçılar bahalı təmir və silinmələrin daha yüksək səviyyəsini nəzərə almaq üçün siyasət xərclərini tənzimləyirlər.
Bu, köhnə elektrikli avtomobil sahibləri üçün də problem yaradır.
Elektrikli avtomobillər ümumiyyətlə, yeni olduqda etibarlı olduqlarını sübut edir, lakin illər keçdikcə və avtomobillərin istifadəsi 15 və ya 20 yaşına çatdıqda artıq bir çoxunun yararsız olduğu ortaya çıxır.
Ancaq ekspertlərin bütün qüsur və çatışmazlıqların zamanla aradan qalxacağına ümidləri böyükdür.
Nubar Süleymanova, “İki sahil”
