Türk birliyinin əyani göstəricisi

Azərbaycan Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) çərçivəsində müxtəlif regional layihələrin həyata keçirilməsi üçün maliyyə resurslarını təmin edir. Bu layihələr, xüsusən də infrastruktura dair layihələr, enerji təhlükəsizliyi və nəqliyyat dəhlizlərinin inkişafı ilə əlaqəlidir. Azərbaycan, Türk Dünyası ölkələrində humanitar yardımların təşkilinə və sosial layihələrin həyata keçirilməsinə də dəstək göstərir. Bu, xüsusən də təbii fəlakətlər və digər humanitar böhranlar zamanı Azərbaycan tərəfindən maliyyə yardımlarının ayrılması ilə özünü göstərir. Hələ 2009-cu ildə Türk Dövlətləri Təşkilatının (əvvəlki adı ilə Türk Şurası) Zirvə Toplantısının Naxşıvanda keçirilməsi və sazişin imzalanması ölkəmizin bu təşkilatda fəallığının bariz nümunəsidir. Bu toplantıya Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan və Qırğızıstanın rəhbərləri qatılmışdır. Sazişin imzalanması ilə TDT, daha güclü və koordinasiyalı bir struktur əldə etmişdir. Sazişin imzalanmasından sonra Türk Dövlətləri Təşkilatının inkişafı daha sürətlə davam etmiş, təşkilat üzv dövlətlərin birgə fəaliyyət göstərməsinə və qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq layihələrinin reallaşdırılmasına daha çox diqqət yetirilmişdir. Prezident İlham Əliyev noyabrın 6-da Bişkekdə keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatı Dövlət Başçılarının 11-ci Zirvə görüşündə çıxışı zamanı bu haqqda da danışıb: “Naxçıvan Sazişi Türk Dövlətləri Təşkilatının əsasını qoydu. Bu il Türk Dövlətləri Təşkilatının əsasını qoymuş Naxçıvan Sazişinin 15-ci ildönümüdür. Təşkilatımız bu dövr ərzində uğurlu inkişaf yolu keçib. İyul ayında Şuşa şəhərində keçirilmiş Dövlət başçılarının qeyri-rəsmi Zirvə görüşündə imzalanmış Qarabağ Bəyannaməsi əməkdaşlığın daha da dərinləşməsinə töhfə verir. Azərbaycan Türk Dövlətləri Təşkilatının möhkəmlənməsi istiqamətində səylərini bundan sonra da davam etdirəcək”. Naxçıvan Sazişi, 2009-cu ildə Naxçıvan şəhərində imzalanmış və Türk Dünyası dövlətləri arasında əməkdaşlığın daha da möhkəmləndirilməsi məqsədini güdən bir sazişdir. Bu saziş, Türk Dövlətləri Təşkilatının inkişafına və üzv ölkələr arasındakı siyasi, iqtisadi və mədəni əlaqələrin gücləndirilməsinə yönəlmiş əhəmiyyətli bir addım olmuşdur. Naxçıvan Sazişi, Türk Dövlətləri Təşkilatının (əvvəlki adı ilə Türk Şurası) genişlənməsinə və təşkilatın fəaliyyətinin daha səmərəli olmasına yönəlik bir addım idi. Bu saziş, üzv ölkələr arasında siyasi, iqtisadi, mədəni və təhlükəsizlik sahələrində daha sıx əməkdaşlığın təmin edilməsi məqsədini daşıyırdı. Türk Dövlətləri Təşkilatının daha effektiv işləməsi və fəaliyyətlərinin daha aydın tənzimlənməsi üçün təşkilatın strukturlarının inkişafı nəzərdə tutulmuşdur. Saziş, təşkilatın açıq qapı siyasətini davam etdirməsi və yeni üzv dövlətlərin təşkilata qoşulmasının təşviq edilməsini əhatə edirdi. Naxçıvan Sazişi, Türk Dövlətləri Təşkilatının gələcəkdə daha ciddi bir siyasi və iqtisadi güc olmasına zəmin yaratmışdır. Bu sazişin imzalanması ilə TDT üzv ölkələr arasında daha dərin bir inteqrasiya prosesi başlanmış, təşkilat müxtəlif sahələrdə daha çox və daha effektiv əməkdaşlıq formalarına imza atmışdır.
Türk dövlətləri arasında əməkdaşlıq yalnız regional səviyyədə deyil, həm də beynəlxalq müstəvidə inkişaf etdirilməli idi. Bu, təşkilatın qlobal məsələlərdə daha aktiv iştirak etməsini təmin etməli idi. Amma bütün hallarda təşkilata üzv dövlətlər bir-birlərinə ictimai-siyasi dəstək verir. Bunu Azərbaycan dövləti də hiss edir. Dövlətimizin başçısının dediyi kimi Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv olan dövlətlər sözdə yox, əməldə Azərbaycanın yanındadır. “Fürsətdən istifadə edərək, Özbəkistan, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Macarıstanın dövlət və hökumət başçılarına azad olunmuş ərazilərdə qardaşlıq hədiyyəsi olan məktəbə və yaradıcılıq mərkəzinə, eləcə də tikiləcək məktəblərə görə bir daha təşəkkürümü bildirmək istərdim”, - deyə cənab Prezident əlavə edib. Bu gün işğaldan azad olunan ərazilərdə ölkə başçısının qeyd etdiyi ölkələr tərəfindən də təhsil ocaqlarının tikilməsi qürurvericidir. Bu, türk birliyinin əyani göstəricisidir.
Azərbaycanın işğaldan azad olunmuş ərazilərində həyata keçirilən bərpa və quruculuq işləri, ölkəmizin gələcəyinə olan inamımızı daha da artırır. Bu mübarizədə və tarix yazan qələbədə əməyi olan bütün şəhidlərimizin ruhu qarşısında baş əyir, onların göstərdiyi igidlik və fədakarlığa dərin hörmətimizi ifadə edirik. Yeri gəlmişkən, Prezident İlham Əliyev işğaldan azad olunan ərazilərdə indi genişmiqyaslı yenidənqurma və bərpa layihələrinin həyata keçirildiyini virğulayıb: “Ötən ilin sentyabr ayında Azərbaycan öz suverenliyini tam bərpa etdi. Ermənistan 30 il davam edən işğal dövründə bu ərazilərdə 9 şəhərimizi və yüzlərlə kəndimizi tamamilə məhv edib. İşğaldan azad olunan ərazilərdə indi genişmiqyaslı yenidənqurma və bərpa layihələri həyata keçirilir, eyni zamanda, Böyük Qayıdış Proqramının icrası çərçivəsində keçmiş məcburi köçkünlər öz doğma yurdlarına geri dönürlər”. Ümumiyyətlə, son illərdə işğaldan azad olunmuş ərazilərində bərpa və quruculuq işləri böyük miqyas almış və bu sahədə əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə olunmuşdur. 2020-ci il 44 günlük Vətən Müharibəsindən sonra Azərbaycan, Ermənistanın işğalından azad etdiyi ərazilərdə genişmiqyaslı bərpa və yenidənqurma işlərinə başlamışdır. Bu işlər həm infrastruktur, həm sosial obyektlər, həm də mədəni irs və ətraf mühitin qorunmasına yönəlib.

Azərbaycanın işğaldan azad olunmuş ərazilərində ən önəmli və prioritet sahələrdən biri infrastrukturdur. Bu ərazilərdə uzun illər ərzində heç bir infrastruktur layihəsi həyata keçirilmədiyi üçün, bərpa işləri çox zaman sıfırdan başlamalı olub. Azərbaycanın bu ərazilərindəki əsas kommunikasiya və nəqliyyat yolları, o cümlədən avtomobil yolları, körpülər, dəmir yolu xətləri və hava limanları yenidən qurulmağa başlanıb. Ən əhəmiyyətli layihələrdən biri Şuşa-Şuşa avtomobil yolunun tikintisi və Füzuli Hava Limanının istifadəyə verilməsi olmuşdur. Eyni zamanda, Kəlbəcər və Laçın rayonlarına bağlayan yeni avtomobil yolları və dəmir yolu xətti layihələri hazırlanır. Azərbaycanın işğaldan azad olunmuş ərazilərində həyata keçirilən bərpa və quruculuq işləri çoxşaxəli və məqsədyönlü bir yanaşma tələb edir. Bu ərazilərin bərpası yalnız fiziki infrastrukturun yaradılması ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda yerli əhalinin psixoloji və sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına yönələn tədbirləri də əhatə edir. Azərbaycanın bu sahədəki irəliləyişi həm daxili, həm də beynəlxalq aləmdə böyük maraq doğurur və ölkənin gələcək inkişafı üçün əhəmiyyətli bir zəmin yaradır.

Qasımov Səyavuş Kamran oğlu, Avrasiya Universitetinin rektoru, siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

Poliqon.info