Müasir Aralıq dənizi tədricən quruma təhlükəsi ilə üz-üzə olduğu bir vaxtda alimlər Hind okeanındakı müəmmalı "qravitasiya dəliyi"nin səbəbini izah etməyə nail olublar.
Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "Live Science" məlumat yayıb.
Hind okeanındakı "qravitasiya dəliyi" Hindistandan 1200 kilometr cənub-qərbdə, təxminən 3,1 milyon kvadrat kilometr sahəni əhatə edir. Bu ərazidə qravitasiya qüvvəsi o qədər zəifdir ki, okeanın səviyyəsi Yer kürəsinin digər yerlərinə nisbətən 106 metr daha aşağıdır.
1948-ci ildə kəşf edilən bu "qravitasiya dəliyi" uzun illər elm dünyasında sirr olaraq qalıb. Fərqli nəzəriyyələr onun varlığını izah etməyə çalışsa da, yalnız indi inandırıcı bir versiya təqdim olunub.
Bir qrup tədqiqatçı 19 kompüter modelindən istifadə edərək son 140 milyon il ərzində Yer mantiyasının və tektonik plitələrinin hərəkətini təhlil edərək, "qravitasiya dəliyi"nin yaranmasına səbəb olan ssenariləri təhlil ediblər.
Tədqiqat nəticəsində məlum olub ki, Hind okeanındakı "qravitasiya dəliyi" Lavrasiya və Qondvana super qitələri arasında mövcud olan Tetis adlı qədim okeanın dağılmasından sonra yaranıb. Tetis 180 milyon il əvvəl Qondvananın parçalanması zamanı Avrasiya plitəsinin altından sürüşən qabığın üzərində dayanıb. Bu baş verəndə Yer qabığının parçaları mantiyanın dərinliyinə batıb.
Təxminən 20 milyon il əvvəl, bu fraqmentlər mantiyanın ən aşağı hissələrinə daxil olduqda, Afrikanın altında yerləşən kristallaşmış maqmanın yığcam qabarcığı olan "Afrika ləkəsi"ndən qaynaqlanan yüksək sıxlıqlı materialı yerindən qoyublar. Sıx materialı əvəz etmək üçün aşağı sıxlıqlı maqmanın sütunları yüksələrək bölgənin ümumi kütləsini azaldıb və cazibəsini zəiflədib.
Elm adamları hələ bu simulyasiyaları digər məlumatlarla təsdiqləməyiblər, lakin tədqiqatçılar Yerin maqmasının çoxdan keçmiş olduğu düşünülən qəribə daxilolmalarla dolu olduğunu getdikcə daha çox bilirlər.
Aydın
