ABŞ-ın nüfuzlu qəzetlərindən biri olan Los Angeles Times Suriyadakı son hadisələrlə bağlı xəbərlərini “MKİ-nin dəstəklədiyi silahlı qruplar Pentaqonun dəstəklədiyi silahlı qruplarla döyüşür” kimi başlıq verib. Bu, vəziyyəti mükəmməl şəkildə ümumiləşdirən bir başlıqdır. Noyabrın 6-da ABŞ-da keçirilən seçkilərdən yeni prezidentin and içəcəyi yanvarın 20-nə qədərki keçid dövründə baş verən hakimiyyət mübarizəsi Ukraynadan sonra Yaxın Şərqə də yansıdı. Ukraynaya verdiyi yüksək hədəfə malik raketlərlə Rusiya ərazisinə hücum etmək icazəsi verən ABŞ-dakı Bayden administrasiyası, görünür, bu vəzifəni yanvarda seçilən yeni prezident Trampa təhvil verməzdən əvvəl Suriyada “ərazi təmizləmə” ilə məşğul olub....
BMT-nin terror siyahısında olduğu üçün ABŞ-ın öz qanunlarına əsasən HTŞ ilə birbaşa əlaqə saxlaması mümkün deyil. Bununla belə, Amerika kəşfiyyat agentliyi CIA, əlbəttə ki, "qeyri-rəsmi missiyalar" üçün mövcuddur. ABŞ-ın Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi vasitəsilə HTŞ-də əli olduğu və bəyənmədiyi Əsəd administrasiyasını HTŞ vasitəsilə zəiflətmək yolunu axtardığı beynəlxalq mətbuat tərəfindən davamlı olaraq yazılır və çəkilir. Bu vəziyyəti təkcə mətbuat deyil, Amerika rəsmilərinin özləri də gizlətmirlər. Trampın prezidentliyi dövründə ABŞ-ın Suriya üzrə xüsusi nümayəndəsi vəzifəsində çalışmış Ceyms Cefri 2020-ci ilin yanvarında verdiyi açıqlamada HTŞ-nin Əl Qaidə terror təşkilatı ilə əlaqəsi olsa da, “Uzun müddətdir ki, təşkilatın beynəlxalq təhlükə yaratdığını görməmişik" deyə açıqlama vermişdi. (Yeri gəlmişkən, onu da qeyd edim ki, prezident Ərdoğan ABŞ-a hər səfərində bir müddət ABŞ-ın Türkiyədəki səfiri vəzifəsini də icra edən Ceyms Cefri ilə görüşməyi unutmur). ABŞ səfirləri arasında xüsusi sayılıb seçilən diplomatdır Cefri.......
Rusiya və İranın başının qarışıq olduğu vaxtda HTŞ-yə Hələbdə PYD-YPG qarşı çıxdı, buna Vaşinqtonun izlədiyi “rəsmi siyasət” çərçivəsində ABŞ Müdafiə Nazirliyi dəstək verdi. Ankaranın rəsmi olaraq PKK terror təşkilatının Suriya uzantısı kimi gördüyü PYD-YPG fürsətdən istifadə edərək Hələb beynəlxalq hava limanını ələ keçirdi və ərazisini genişləndirmək üçün Rakkadan daha cənuba, bölgəyə silahlı yaraqlılar cəlb etməyə başladı. Hələbdə də zaman-zaman HTS ilə PYD-YPG arasında kiçik toqquşmalar olub. Əslində Los Angeles Times qəzetinin “Pentaqon MKİ-yə qarşı” başlığı bu münaqişələrə işarə edir. Ankaranın gözü Tel Rıfatdadır. Çünki Tel Rıfat prezident Ərdoğanın Suriyanın şimalındakı terror dəhlizinin hədəfində ən mühüm mərhələlərdən biridir. Digər bir əlamətdar hadisə isə Əzəz-Əl Bab bölgələri arasında yerləşən PYD-YPG-nin nəzarətində olan Mənbic şəhəridir. Mənbicdə hələlik heç bir hərəkət yoxdur. Ancaq çox güman ki, Suriya münaqişəsi çərçivəsində tezliklə Menbicin adı hallanmağa başlayacaq......
TEHRAN ÇIXILMAZ VƏZİYYƏTDƏDİR....
Üstəlik, Əsədin “kömək” çağırışından sonra İranın XİN naziri Arakçi Dəməşqə gedib. Arakçının növbəti dayanacağı isə Ankara oldu. İran dərhal İraqdakı şiə milislərini Suriyaya göndərmək üçün hərəkətə keçdi, lakin İraqın baş naziri Sudani İraq-Suriya sərhədini keçidləri bağlamaq üçün qəfil əmr verdi. Hazırda çıxılmaz vəziyyətdə olan Tehran sərhədlərin bağlanmasına qarşı görünməsə də, İraqın bu addımına görə gələcəkdə Sudanidən öz “intiqamını” alacağını gözləmək yanlış olmaz. Əsəd yenidən qəbul olunduğu Ərəb Liqasının zəngin üzvləri olan Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Səudiyyə Ərəbistanı ilə də əlaqə saxlayıb. Ərəblər açıqlamalarında Əsədi “dəstəklədiklərini” desələr də, hələlik heç kim kömək üçün konkret addım atmayıb. Ankarada bayram ab-havasının nə qədər davam edəcəyi məlum deyil. Çünki, Moskva yavaş-yavaş Əsədin tərəfini tutmağa başlayır. Rusiya təyyarələri Dəməşq rəhbərliyinin gözlədiyi intensivliklə olmasa da, İdlibi bombalamağa başladı. 2020-ci ildə bölgədə oxşar hərəkatda Rusiyanın hücumları nəticəsində Suriyanın şimalında 35 türk əsgərinin şəhid olması hələ də xatırlanır. Üstəlik, Rusiyanın İdlibə hava hücumlarının intensivləşməsi Türkiyə sərhədinə yeni köç dalğası yarada bilər. Üstəlik, AK Partiya hökumətinin Suriyada yürütdüyü siyasətləri bəyənməyən Moskvanın təbii qaz silahından istifadə edəcəyi ehtimalını da nəzərdən qaçırmamalıyıq.......
Bir analitik dostumun dediyi kimi "Yaxın Şərq mürəkkəbdir, Suriya daha mürəkkəbdir. Çox erkən sevinməməlisən...."
Pərviz Əliyev
