Avropa Kosmik Tədqiqatlar və Texnologiyalar Mərkəzinin və digər elmi qurumların beynəlxalq alimlər qrupu qədim ulduzların nəhəng planetləri necə saxlaya biləcəyi ilə bağlı 20 illik sirri həll ediblər...
Poliqon xəbər verir ki, tədqiqat The Astrophysical Journal (TAJ) elmi nəşrində dərc olunub.
2000-ci illərin əvvəllərində Hubble Kosmik Teleskopu məlum olan ən qədim planeti kəşf edib. 13 milyard il əvvəl Süd yolunda yaranan Yupiterdən 2,5 dəfə böyük obyekt olduğu ortaya çıxıb. Tezliklə başqa köhnə planetlərin kəşfi baş verib.
Bu, elm adamlarını çaşdırıb, çünki ilk kainatdakı ulduzlar əsasən hidrogen və helium kimi yüngül elementlərdən ibarət olardı. Planetləri yaratmaq üçün karbon, dəmir və digər ağır maddələr lazımdır.
Yeni araşdırmada komanda daha təkmil Ceyms Uebb Kosmik Teleskopundan (JWST) istifadə edib.
JWST NGC 346 adlı ulduz əmələ gətirən çoxluqdakı ulduzların spektrlərini (müxtəlif işığın dalğa uzunluqlarını ölçən) müşahidə edib.
Bu çoxluqdakı şərtlər, hidrogen və helium kimi böyük miqdarda yüngül elementlər və metal və digər ağır elementlərin nisbi çatışmazlığı ilə erkən Kainatdakı şərtlərə bənzəyir. Bu klaster Yerdən 199 min işıq ili uzaqlıqdakı mini qalaktika olan Kiçik Magellan Buludunda yerləşir.
Yeni ölçmələr göstərir ki, hətta kiçik miqdarda ağır elementlərlə belə, planet diskləri əvvəllər düşünüldüyündən daha uzun müddət davam edə bilər.
Birincisi, yüngül elementlərdən ibarət ulduzların tərkibində az miqdarda radioaktiv maddə var. Radiasiyanın olmaması ulduzun planet diskini itələmək üçün daha az qüvvəyə malik olması deməkdir, buna görə də daha ağır elementləri olan bir ulduzun ətrafındakı diskdən daha uzun müddət davam edə bilər.
Başqa bir ehtimal, yalnız yüngül elementlərdən əmələ gələn ulduzun çox, çox böyük bir toz və qaz buludundan əmələ gəlməsidir. Bu super-böyük toz buludunun arxasında nəhəng disk də qalacaq. Alimlər belə bir diskin söndürülməsi üçün çox uzun vaxt aparacağını bildiriblər.
Poliqon.info
