25 ildə AİB Azərbaycana 4,2 milyard dollar vəsait yatırıb
Ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü və göstərişi ilə Azərbaycan 1999-cu il oktyabrın 29-da “Asiya İnkişaf Bankının təsisi haqqında Saziş”ə qoşulmaqla ölkəmizin bu beynəlxalq maliyyə qurumu ilə əməkdaşlığının təməli qoyulub. Ötən 25 il ərzində Asiya İnkişaf Bankı (AİB) Azərbaycan Respublikası hökumətinin prioritetləri əsasında respublikamızda həyata keçirilən iqtisadi islahatlarda, infrastruktur layihələrinin maliyyələşdirilməsində yaxından iştirak edib.
Azərbaycanla AİB arasında tərəfdaşlığın 25 illiyi münasibətilə Bakıda keçirilən görüşlərdə əməkdaşlığın hazırkı vəziyyəti və gələcək istiqamətləri üzrə konkret layihələr əsasında müzakirələr aparılıb. Prezident İlham Əliyevin iyunun 27-də AİB-nin rəhbəri Masatsuqu Asakava ilə görüşündə Azərbaycan iqtisadiyyatının həm ölkəmiz, həm də regional əməkdaşlıq üçün önəm daşıyan sahələrinin inkişafına bu maliyyə qurumunun verdiyi dəstəyə görə minnətdarlıq bildirilib. Azərbaycan təbii qazının nəql edilməsi layihələrinə Avropa maliyyə institutları tərəfindən bəzi maliyyə gecikmələrinin olduğu zaman bu məsələdə AİB-nin birmənalı dəstəyi yüksək qiymətləndirilib.
Söhbət zamanı “yaşıl enerji”nin istehsalı və ixracı məsələlərinə də toxunulub. Ölkəmizdə” yaşıl enerji” zonalarının yaradılmasının, o cümlədən Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında hidroelektrik stansiyaların tikilməsinin əhəmiyyəti qeyd edilib, həmin ərazilərdə artıq 270 meqavata qədər hidroenerji potensialının yaradıldığı və bunun 500 meqavata qədər artırılması imkanlarının müzakirə olunduğu vurğulanıb. Eyni zamanda, Şimal-Cənub dəmir yolu layihəsi ilə bağlı əməkdaşlıq məsələlərinə də toxunularaq Mərkəzi Asiya dövlətlərinin nəqliyyat sahəsində Azərbaycanla əlaqələrinin daha da genişləndirilməsinə dair fikir mübadiləsi aparılıb.
Yeri gəlmişkən, ölkəmizlə bank arasında sıx əməkdaşlığın göstəricisi olaraq bəzi faktları diqqətə çatdırmaq istərdik. Belə ki, 2024-cü il aprelin 1-dək AİB ilə Azərbaycan Respublikası arasında həyata keçirilən əməkdaşlıq çərçivəsində 4,2 milyard dollar həcmində maliyyələşdirmə proqramları reallaşdırılıb. Bundan başqa, Azərbaycan Hökumətinin cəlb etdiyi kreditlər üzrə gerçəkləşdirilən layihə və proqramların məbləği 3,2 milyard dollar, dövlət müəssisələri tərəfindən dövlət zəmanəti ilə təmin edilmiş kreditlər əsasında icra olunan layihə və proqramlar üzrə 930 milyon dollar, bilavasitə özəl sektorun maliyyələşdirilməsi üzrə 62 milyon dollar ayrılıb. Eyni zamanda, AİB tərəfindən ölkəmizdə həyata keçirilən layihələrin icrasına dəstək göstərilməsi məqsədilə qrant və texniki yardımlar göstərilib.
Bu məqamda onu da xatırladaq ki, son illər ölkəmizin maliyyə-bank sisteminin sağlamlaşdırılması və monetar siyasətin üzən məzənnə rejimi üzərində təkmilləşdirilməsi, həmçinin beynəlxalq maliyyə qurumları ilə əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsi istiqamətində çoxsaylı layihələr həyata keçirilib. Prezident İlham Əliyev 2016-cı il 6 dekabr tarixli fərmanı ilə təsdiqlənən “Azərbaycan Respublikasının milli iqtisadiyyat perspektivi üzrə Strateji Yol Xəritəsi”də bununla bağlı nəzərdə tutulan müəyyən tədbirlərin icrası diqqət mərkəzində saxlanılıb. Respublikada investisiya mühitinin daha da yaxşılaşdırılmasına müsbət təsir göstərən məsələlərin həlli, beynəlxalq maliyyə institutları ilə əlaqələrin genişləndirilməsi də gerçəkləşdirilib.
AİB-in bu baxımdan fəaliyyəti ekspertlər tərəfindən yüksək dəyərləndirilərək bildirilir ki, bu maliyyə təşkilatının ölkəmizlə əlaqələri dövlət qurumları ilə yanaşı, həm də özəl sektoru əhatə edir və Azərbaycan hökumətinin inkişaf strategiyasına uyğun həyata keçirilir.
Yeri gəlmişkən, AİB Azərbaycanla əməkdaşlığında ölkəmizin iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi, inklüziv artımın təşviqi ilə bağlı hər zaman önəmli addımlar atıb. Qurum, eyni zamanda, COP29-un ev sahibi seçilməsi münasibətilə Azərbaycanı təbrik edib və ölkəmizin “yaşıl inkişaf” gündəliyinin əhəmiyyətini yüksək dəyərləndirib. Bununla bərabər, AİB COP29-la bağlı, xüsusilə karbon bazarlarının inkişafı sahəsində texniki dəstək göstərməyə hazır olduğu diqqətə çatdırıb.
Onu da deyək ki, AİB-in respublikamızla bağlı son illərdəki geniş portfeli də diqqət çəkir. Suvarma və təhsillə əlaqədar icra olunacaq müəyyən layihələrin icrası, həmçinin özəl sektor, infrastrukturun inkişafı, kiçik və orta müəssisələrə dəstək məsələlərinin həlli istiqamətində görülən işlər də bunun bariz ifadəsidir.
AİB ilə ölkəmiz bu gün birgə biznes əməliyyatları strategiyasını uğurla reallaşdırır. Bu strategiya çərçivəsində bank Azərbaycanla əlaqədar kredit prioritetlərini müəyyənləşdirməyə çalışır. Eyni zamanda, maliyyə qurumu respublikamızla əlaqədar mühüm texniki yardım proqramlarında fəal iştirak edir.
Ümumiyyətlə, AİB Azərbaycanla həyata keçirdiyi layihələrdə qarşıya qoyduğu məqsədləri – insanların həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması, yoxsulluğun azaldılması, infrastrukturun müasir tələblər səviyyəsinə qaldırılması kimi vəzifələri uğurla yerinə yetirir.
Beynəlxalq maliyyə qurumu ölkəmizin maliyyə sektorunun inkişafını daha da sürətləndirmək üçün davamlı layihələr reallaşdırır. Məsələn, bir müddət bundan əvvəl Azərbaycanda real sektoru dəstəkləyən ölkənin aparıcı banklarından biri olan “Bank Respublika” və AİB arasında kredit sazişi imzalanıb. Sazişə əsasən, banka 20 milyon ABŞ dolları ekvivalenti həcmində milli valyutada irihəcmli kredit ayrılıb.
Beynəlxalq maliyyə təşkilatı olan AİB 1966-cı ildə yaradılıb. Əsas məqsədi Asiya məkanında, bütövlükdə Şərq ölkələrində iqtisadiyyatın inkişafına yardım göstərməkdən ibarət olan bankın baş ofisi Filippinin Manila şəhərində yerləşir. AİB-ni maliyyələşdirən 67 üzv-ölkə var ki, onlardan 48-i Asiya və Sakit Okean regionunda yerləşir.
Azərbaycan Respublikası 1999-cu il oktyabrın 20-də Asiya İnkişaf Bankına üzvlüyə qəbul olunub. 2004-cü ilin noyabr ayından etibarən isə təşkilatın ölkəmizdə nümayəndəliyi fəaliyyət göstərir. Azərbaycanın AİB-in səhmlərində payı 0,447 faiz təşkil edir.
Ötən müddətdə Azərbaycan Respublikası AİB-dən ümumi dəyəri, təxminən, 5 milyard dollardan çox olan kredit, qrant və texniki yardımlar əldə edib. Bu layihələr əsasən maliyyə, dövlət sektorunun idarə edilməsi, kənd təsərrüfatı, enerji, səhiyyə, su idarəçiliyi və nəqliyyat sahələrinə aiddir. Hökumətin Milli İqtisadiyyat Perspektivi üzrə Strateji Yol Xəritəsinə dəstək olaraq AİB-in Azərbaycana qısa və orta müddətli yardımı dövlət sektorunun idarə etməsi, nəqliyyat və enerji, eləcə də şəhər yerlərinin infrastrukturu və özəl sektorun inkişafı sahələrində əməliyyatları ehtiva edəcək.
Azərbaycanla AİB arasında səmərəli əməkdaşlıqdan danışarkən onu da qeyd etməliyik ki, bank tərəfindən ayrılan investisiya əsasən infrastruktur sahəsinə yönəldilib. Məsələn, elektrik enerjisinin istehsalı, dəmir yolu tikintisi, yol salınması, su və kanalizasiya ilə bağlı çoxsaylı layihələrin gerçəkləşdirilməsi bunun bariz ifadəsidir.
