Beynəlxalq alimlər qrupu Yerin fırlanmasının pilləli şəkildə yavaşladığına dair sübutlar tapıb.
Sfera.az xəbər verir ki, tədqiqatın nəticələri "Proceedings of the National Academy of Sciences" (PNAS) jurnalında dərc olunub.
Kəşf göstərib ki, Yerin eksenel fırlanması rəvan yox, yavaşlama dövrləri və sonrakı sabitlik ilə azalır ki, bu da yavaşlamanın pilləkən modelini irəli sürməyə imkan verir. Əvvəllər hesab olunurdu ki, fırlanmanı ləngidən əsas amil gelgit dağılmasıdır, lakin bu prosesin sürəti hələ dəqiq qeydə alınmayıb.
Tədqiqatçılar bir neçə onilliklər ərzində toplanmış səkkiz geoloji məlumat dəstini təhlil ediblər. Məlumatların əhatə etdiyi dövr 280-650 milyon il əvvələ aiddir. Yerin fırlanmasının ləngiməsi tarixində iki sabit dövr müəyyən edilmişdir. Bu dövrlərdən biri Yerdəki həyatın müxtəlifliyinin kəskin şəkildə artdığı Kembri partlayışına, digəri isə ən böyük kütləvi məhvə təsadüf edir. Bu təsadüf fırlanmanın yavaşlaması ilə mühüm bioloji hadisələr arasında mümkün əlaqəni göstərə bilər.
İndiyə qədər Yerin fırlanmasının yavaşlaması gelgit dağılımı, orbital və fırlanma enerjisinin istilik kimi dağıldığı bir proses nəticəsində yaranıb. Bu proses Yer və Ay arasındakı qarşılıqlı bağ ilə əlaqələndirilir, sonuncu vaxtaşırı Yerə yaxınlaşıb uzaqlaşaraq gelgit istiliyinə səbəb olur. Gelgit istiləşməsi Ay Yerə yaxınlaşdıqda uzandıqda və büzüldükdə baş verir.
Yerlə Ay arasındakı məsafə indikindən təxminən 20 min kilometr, Yerdəki günlər isə 2,2 saat uzundur. Alimlər Yerin fırlanmasındakı dəyişikliklərin planetin tarixində baş verən əsas ekoloji hadisələrlə necə əlaqəli ola biləcəyini öyrənmək üçün tədqiqatları davam etdirməyi planlaşdırırlar.
İnci
Sfera.az
