Dünyanın ən böyük neft ixracatçısı olan Səudiyyə Ərəbistanı 2025-ci ilin yanvar ayında Asiya bazarlarına satılan neftin qiymətini son dörd ilin ən aşağı səviyyəsinə endirməyi planlaşdırır.
Qaynarinfo-nun "Reuters"-ə istinadən verdiyi xəbərə görə, bu gözlənilən endirim, 2024-cü ilin noyabrında Yaxın Şərqdə neftin baza qiymətlərinin azalmasına cavab olaraq həyata keçirilir. Bu addım, Səudiyyə Ərəbistanının kritik əhəmiyyət daşıyan Asiya bazarında rəqabət qabiliyyətini qorumaq üçün strateji bir tənzimləmədir.
"Reuters" agentliyinin sənaye mənbələrinə istinadən verdiyi məlumata görə, Səudiyyə Ərəbistanının əsas neft markası olan "Arab Light" üçün rəsmi satış qiymətinin (OSP) 2024-cü ilin dekabr səviyyəsindən hər barel üçün 0,70–0,90 dollar azaldılması gözlənilir. Bu azalma, qiymətləri 2021-ci ildən bəri ən aşağı səviyyəyə endirəcək. Asiyadakı neft emalı zavodlarının mənbələri bildirir ki, bu endirim, regiondakı bazar göstəricilərinin azalması ilə üst-üstə düşür.
2024-cü ilin noyabr ayında, "S&P Global Platts" ticarət prosesi çərçivəsində "TotalEnergies" tərəfindən 15,5 milyon barel neft alınmasına baxmayaraq, Dubay neft bazarında birinci və üçüncü ticarət ayları arasındakı qiymət fərqi əvvəlki aya nisbətən 0,86 dollar azalıb. Bundan əlavə, Yaxın Şərq neftinin yanvar ayı üçün nəzərdə tutulan spot mükafatları, oktyabr ayına nisbətən yarıya enib ki, bu da əsasən zəif tələbatla izah olunur.
Qiymət endirimi Səudiyyə Ərəbistanının bütün neft növlərinə eyni təsir etməyəcək. Sənaye ekspertləri proqnozlaşdırırlar ki, "Arab Extra Light" markasının OSP-si "Arab Light" ilə eyni səviyyəyə yaxınlaşa bilər. Bununla yanaşı, "Arab Medium" və "Arab Heavy" kimi ağır markalar, xüsusilə Çin kimi ağır neftin əsas istehlakçılarında zəif tələbat səbəbindən daha böyük qiymət endirimləri ilə üzləşə bilər. Bir mənbə qeyd edib ki, Çində aşağı emal marjaları, Səudiyyə Ərəbistanını bu növlər üçün qiymətləri daha da aşağı salmağa təşviq edə bilər.
Səudiyyə Ərəbistanının dövlətə məxsus neft nəhəngi "Saudi Aramco"nun qiymət qərarlarına 2024-cü ilin dekabrın 5-də keçirilməsi planlaşdırılan "OPEC+" toplantısının nəticələri də təsir göstərə bilər. Bu toplantıda 2025-ci ilin ilk ayları üçün hasilat kvotaları müzakirə olunacaq ki, bu da təchizat həcmlərinə və qiymət strategiyalarına təsir edə bilər. "OPEC+" mənbələri bildirirlər ki, qrupun yanvar ayında nəzərdə tutulan hasilat artımını təxirə salmaq qərarını qəbul edə biləcəyi ehtimal olunur.
Səudiyyə Ərəbistanının hər ay təyin etdiyi rəsmi satış qiymətləri, İran, Küveyt və İraq kimi digər əsas Yaxın Şərq neft istehsalçıları üçün də nümunə təşkil edir. Bu qiymətlər, Asiyaya gündəlik təxminən 9 milyon barel neftin qiymətinə təsir göstərir. "Saudi Aramco", OSP-ləri müştəri tövsiyələri və son ay ərzində neft xərclərindəki dəyişikliklər əsasında, qlobal istehsal səviyyələri və emal məhsullarının qiymətlərini nəzərə alaraq hesablayır.
Bu gözlənilən qiymət endirimi, Səudiyyə Ərəbistanının mürəkkəb neft bazarı şəraitində uyğunlaşma strategiyasını vurğulayır. Asiyada zəif tələbat və əsas ticarət mərkəzlərində qiymət fərqlərinin daralması, Yaxın Şərq istehsalçılarını qiymət siyasətlərini yenidən nəzərdən keçirməyə vadar edir. Asiya bazarındakı payını qorumaq Səudiyyə Ərəbistanı üçün prioritet olaraq qalır.
Bununla yanaşı, qiymətlərin aşağı salınması "Vision 2030" proqramını maliyyələşdirən neft gəlirlərinə təsir göstərə bilər. Səudiyyə siyasətçiləri üçün rəqabətqabiliyyətli qiymətlərin qorunması ilə maliyyə dayanıqlığı arasında balans yaratmaq vacib bir məsələdir.
Nəticədə, Səudiyyə Ərəbistanının 2025-ci ilin yanvarında Asiyada neft qiymətlərini endirməsi, dəyişən bazar şərtlərinə cavab olaraq qəbul edilmiş uyğunlaşma strategiyasını əks etdirir. Bu addım, azalan tələbat və daralan qiymət fərqləri fonunda kritik ixrac bazarında lider mövqeyini qorumaq məqsədi daşıyır. Bununla belə, gəlirlərə və regional bazar dinamikasına potensial təsir, qlobal neft bazarının mürəkkəbliyini bir daha göstərir. "OPEC+" toplantısının nəticələri, Səudiyyə Ərəbistanının qiymət və istehsal strategiyasının istiqaməti barədə daha aydın ipuçları təqdim edəcək.
