Tural İrfan: “Həmin “Sonuncu şam yeməyi” səhnəsi xristian aləmində müqəddəs hesab olunan ayinlərdən biridir”
ABŞ mərkəzli texnologiya şirkəti "C Spire", Olimpiya Oyunlarının açılışında dini inanclara hörmətsizlik edilməsinə etiraz olaraq reklamlarını geri çəkmək qərarına gəlib.
ABŞ şirkəti bildirir ki, Olimpiadanın açılışında nümayiş etdirilən "Sonuncu Şam yeməyi" tablosunda dini inanca hörmətsizlik edilib. "Paris Olimpiadasının açılış mərasimində "Sonuncu Şam yeməyi"nin ələ salınması bizi şoka saldı" - deyə "C.Spire"nin X hesabından yaydığı açıqlamada bildirilir, Şirkət buna etiraz əlaməti olaraq reklamlarını Olimpiadadan çıxardığını bəyan edib.
Qeyd edək ki, Fransanın ev sahibliyi etdiyi Olimpiya Oyunlarının açılış mərasimində "drag queen" (qadın paltarı geyinmiş və makiyajlı kişi) performansı ilə İsa peyğəmbəri hədəf alan “Sonuncu Şam yeməyi” səhnəsinin təsviri dini inanca hörmətsizlik kimi qəbul edilərək ciddi tənqid edilir. Səhnə Fransız Katolik Kilsəsinin də etirazına səbəb olub. "Təəssüf ki, bu mərasimdə xristianlığı ələ salan səhnələr yer aldı və bu vəziyyətdən dərin təəssüf hissi keçiririk" - deyə kilsəsinin X hesabından etdiyi paylaşımda bildirilir.
Fransa Olimpiasında İsanın 12 həvarisi ilə sonuncu şam yeməyi səhnəsi ilə xristianlıq təhqir olundu. Fransa kilsəsi etiraz etdi, Amerika reklam şirkəti geri çəkildi. Qeyd olunduğu kimi, səhnədə qadın paltarında makiyajlı kişi göstərilib, yəni İsanı qadın obrazında göstəriblər.
İsanın son şam yeməyinin tarixçəsini və xristianlar üçün nə qədər müqəddəs olduğunu araşdırdıq. Əvvəlcədən deyək ki, İsanın “Sonuncu şam yeməyi”nin sirrinin çözülməsi üçün əsrlər boyu tədqiqatlar aparılıb və bəzi bilgilərə görə, məsələnin mahiyyətinə vaqif olunub. Bu məsələyə keçməşdən əvvəl “Sonuncu şam yeməyi” barədə məlumatlara diqqətinizi çəkmək istəyirik. Sonuncu şam yenəyi İsa Məsihin çarmıxa çəkilməzdən əvvəl axırıncı dəfə həvariləri ilə yediyi yeməkdir.
Yazılanlara görə, bu yeməkdə İsa Məsih “Rəbbin süfrəsi” ayinini təsis edib. Bu yeməyə həmçinin "sirli" və ya "gizli" şam yeməyi deyirlər, çünki İsa ilə şagirdləri o gecə yəhudilərin ali məclisi olan Sinedriondan gizlənmək məcburiyyətində idilər.
Sonuncu şam yeməyi barədə dörd Müjdənin hər birində yazılıb. Bundan əlavə, həvari Paulun Korinflilərə 1-ci məktubunda bu yemək haqqında qısaca məlumat verilib. Bütün bu yazılar ümumiyyətlə bir-birinə uyğun gəlir. Cüzi fərqlər müəlliflərin sonuncu şam yeməyini müxtəlif nöqteyi-nəzərlərdən təsvir etdikləri ilə izah edilə bilər. Yəhyanın Müjdəsində əhvalat o biri Müjdələrdən daha uzun şəkildə nəql edilir və fərqli cəhətlərə diqqət yetirilir. Matta, Mark və Lukadan fərqli olaraq, Yəhya yevxaristiyanın təsis edilməsindən bəhs etməmiş, lakin İsa Məsihin şagirdlərinin ayaqlarını yuması və şagirdləri ilə son söhbəti haqqında təfərrüatlı surətdə yazmışdır.
Sonuncu şam yeməyi yəhudilərin Pasxa bayramı zamanında baş vermişdir. Şam yeməyi, həm də yevxaristiya Tövratın dini simvolikası ilə sıx bağlıdır. İnsanların bir-biri və Uca Tanrı ilə birliyin rəmzi olaraq müqəddəs süfrədə iştirak etmə adəti qədimdən olmuşdur. Yəhudilərin arasında da belə adət-ənənə var idi. İsa Məsih bu qədim adət-ənənə əsasında müqəddəs "şəriklik süfrəsi", yaxud Rəbbin Süfrəsi və ya sonradan xristian kilsəsində yevxasirtiya kimi qəbul olunan müqəddəs mərasimi təsis etmişdir.
Bir neçə il əvvəl ABŞ alimi Patrik Makqovern İsa peyğəmbərin "Sirli gecə" vaxtı məhz hansı şərabdan içdiyini müəyyən edib. Onun sözlərinə görə, İsa peyğəmbərin vaxtında Qüdsdə konsentrə olunmuş şərabdan tez-tez istifadə edirdilər.
Mətbuata görə, Pensilvaniya Universitetinin Arxeologiya və Antropologiya Muzeyinin mütəxəssisləri bildiriblər ki, bu, ədviyyat və meyvədən hazırlanmış konsentrə edilmiş içki idi. O vaxtlar Qüdsdə nar və mandraqora köklərindən hazırlanmış içkilər geniş yayılmışdı.
Amerikalı alimlər onu da bildiriblər ki, 2 min il əvvəldən etibarən şərab zamanla müxtəlif hallara düşüb. Lakin İsa peyğəmbərin seçdiyi şərab növünü müəyyən etmək asandır. Bir çox kilsə yazılarında şərabın zəfəran və darçın ətri verdiyindən danışılır. Qeyd edilir ki, məhz bu içki Yerusəlimə həmin ərazilərin yerli sakinləri olan qədim Roma legionerləri tərəfindən gətirilib. Makqovern içkilərin qorunduğu qədim gəmiləri tədqiq edib. O, həmin gəmilərin divarlarından götürülmüş nümunələr əsasında oradakı içkilərin kimyəvi tərkibini və xarakterini müəyyən edib.
Alim İsa Məsihin yaşadığı zamanlarda məşhur insanların içdiyi içkilərin xarakterinə dair bir neçə nəticəyə gəlib. Lakin məhz "Sirli gecə"də içilən şərabın nə olduğunu dəqiq söyləyə bilməyib. "Əgər kimsə mənə "Müqəddəs Piyalə"ni (İsa peyğəmbərin şərab içdiyi piyalə) tapsa və onu laboratoriyama göndərsə, biz onu analiz edərək İsa Məsihin içdiyi şərabın tərkibi barədə məlumat verə bilərik" – deyə mütəxəssis bildirib.
Qeyd edək ki, “Sonuncu şam yeməyi” əsərini XV əsrdə Milanda Leonardo da Vinçi çəkib və bu, Lodoviko Sforsa və onun xanımı Beatriçe d'Este üçün yaradılmış divar rəsmidir. Rəsm əsərinin mövzusu Yəhya İncilində 13:21 təsvir edilmiş İsanın sonuncu şam yeməyi mövzusundan götürülmüşdür. Bu şam yeməyi zamanı İsa on iki həvarisindən birinin ona xəyanət edəcəyini və onu satacağını bildirmişdi.
“İndi bu səhnənin Fransada belə təhqiramiz şəkildə gündəmə gətirilməsi, xüsusən də İsa peyğəmbərin özünə qarşı çox böyük hörmətsizlikdir”
Mövzunun ardını ekspertlə davam etdiririk. Tanınmış ilahiyyatçı Tural İrfan “Bakı-Xəbər”ə şərhində əvvəlcə Fransanın mövqeyinə münasibət bildirdi. “Fransa ümumiyyətlə uzun müddətdir ki, islam dininə də, digər dinlərə qarşı da çox hörmətsiz davranmaqla yanaşı, onları üz-üzə qoymağa çalışır. Bir qədər əvvəl Qurani-Kərimin yandırılması, bir neçə il öncə Məhəmməd Peyğəmbərin karikaturasının çəkilməsi də Fransada baş verib. Eyni zamanda bu ölkədə islamafobiya geniş yayılıb, müsəlmanlara qarşı ciddi təzyiqlər var. Hətta bundan böyük etirazlar da doğmuşdu, oradakı mühacirlər Parisi yandırmışdılar və sair. Bunlar hamısı Fransanın müsəlmanlara qarşı olan aqressiyasından əmələ gəlmişdi. Bu öz yerində. Ancaq indiki vəziyyətdə İsa Peyğəmbərin xristianlığın beşiyi olan ölkələrdən sayılan Fransada təhqir olunması artıq dövlət siyasətidir. Yəni əhalinin, xalqın öz dininə qarşı belə bir şeyə rəvac verməsinə inanmıram, bu, Makron hakimiyyətinin əməlləridir. Bu da xristianlığın təhqir olunması ilə yanaşı, eyni zamanda islamın təhqir olunmadır. Çünki Həzrəti İsa xritianların peyğəmbəri olduğu kimi, həmçinin müsəlmanların da peyğəmbəridir. Yəni biz də Həzrəti İsanı peyğəmbər olaraq qəbul edirik. Bu eyni zamanda elə müəlmanların özünə də hörmətsizlikdir. Böyük bir günah əməlidir, bu öz yerində. Həmçinin bütün xristian aləmini də çalxalayan bir məsələdir. Bilmirəm, ola bilər ki, hansısa təbəqənin nəbzini yoxlamaq üçün bu addımlar atılır. Yoxsa ağlasığmaz bir məsələdir ki, sən öz dinini belə ağaşılayasan. Düzdür, Makron özü xristian deyil, aqnostikdir. İnanmıram ki, Fransa hakimiyyəti belə bir əmələ, belə bir işə qeyri-ixtiyari, düşünülməmiş rəvac vermiş olsun. Çünki bu xırda bir məsələ deyil. Başqa xristian ölkələrinin, xristian xalqlarının özünə, öz hakimiyyətinə qarşı ikrah yaratmağa hesablanmış bir işdir. Bunu nə üçün etdin? Bu bir qədər düşündürücüdür ki, bunlar bu qədərmi ağılsızdırlar, bu qədərmi uzaqgörən deyillər? İslama qarşı etdiklərini hardasa başa düşmək olar ki, islamla düşmənçilikləri var, dinlər başqa-başqadır. Ancaq bunun İsa Peyğəmbərə, xristianlara qarşı olması artıq Makronin və Makron hakimiyyətinin, ümumiyyətlə, Fransanın dinlərə, Allaha qarşı açdığı bir savaş kimi qiymətləndirilə bilər. Həzrəti İsa əleyhissalamın təhqir edilməsi bütün dinlərin təhqir edilməsidir. Eyni zamanda bütün mədəniyyətlərin təhqir edilməsidir. Ona görə ki, həmin “Sonuncu şam yeməyi” səhnəsi xristian aləmində müqəddəs hesab olunan ayinlərdən biridir. Yəni bu artıq həzrəti İsanın qeybə çəkilməsindən, belə deyək, xristian inancına görə, çarmıxa çəkiləməsindən bir qədər əvvəl öz yaxın ətrafı, dostları, həvariləri ilə yediyi sonuncu şam yeməyidir. Bax, həmin zaman yaşanmış sonuncu şam yeməyi səhnəsi xristian aləmində həmişə qeyd olunur, simvolik olaraq həmin tarixlər anım mərasimi kimi təqdim olunur, xristianlar tərəfindən mötəbər bir ənənə kimi yaşadılır, keçirilir. İndi bu səhnənin Fransada belə təhqiramiz şəkildə gündəmə gətirilməsi, xüsusən də İsa peyğəmbərin özünə qarşı çox böyük hörmətsizlikdir”-deyə T.İrfan bildirdi.
T.İrfan hesab edir ki, Fransa siyasi məsələlərdə yolunu azdığı kimi, bu məsələdə də yolunu azıb. T.İrfanın sözlərinə görə, islam və türk dünyasına qarşı apardığı mənfur siyasətlə, Azərbaycana, Türkiyəyə qarşı tutduğu mövqe ilə şərə xidmət etməklə, Ermənistanı silahlandırmaqla, bu ölkəni silahlandıran üç ölkədən biri olmaqla, Afrikada, Əlcəzairdə soyqırımlar törətməklə, insanlığa, bəşəriyyətə qarşı genosid cinayəti işləməkı Fransa beynəlxalq məhkəıməyə verilməlidir. Onun fikrincə, xüsusən də indiki dövrdə, İsa peyğənbərin təhqir olunmasına görə Katolik kilsəsi, Roma Papası və digər xristian dini liderləri artıq bəyanatlar verməlidir və Fransa hökumətinin əmələri ilə bağlı hüquqi ölçü götürülməsi müstəvisində müraciətlər etməlidirlər. “Etirazlar olmalıdır. Hətta Fransanın özündə etirazlar baş verməlidir. Yaxşı olar ki, bu etirazlara müsəlmanlar da qoşulsunlar. Yenə təkrar edirəm, İsa peyğəmbər müsəlmanların da peyğənbəridir. Eyni zamanda müsəlmanlıqdan sonra xristianlığın da təhqir olunması onu göstərdi ki, Fransa bununla dinləri, mədəniyyətləri gah üz-üzə qoymaq istəyir, gah da ümumilikdə hamsını rədd edib təhqir edir. Ona görə də, bu gün Fransada, Avropada çirkin-çirkin işlər, yəni dinsizlik, eyni cinslilərin evlənməsi və sair kimi murdar işlər baş verir. Bu da sübut edir ki, onların dinlərə qarşı olması, mədəniyyətləri təhqir etməsi, peyğənbərlərə qarşı ikrah yaratmaları həm sivilizasiyalara olan nifrətin təzahürüdür, həm də ki, ancaq özlərini sevərək, özlərini öndə görərək, təkəbbür göstərərək başqa xalqları, başqa dinin mənsublarını təhqir etməkdən ibarətdir. Ona görə də hesab edirəm ki, dini liderlər, həmçinin müsəlman və xristian dini liderləri, hətta ölkələrin siyasiləri bununla bağlı ciddi Makron hakimiyyətinə etiraz etməlidirlər.
Fransa hakimiyyəti birbaşa Makron səviyyəsində həzrəti İsanı təhqir etdiyinə görə, başda Roma Papası olmaqla, bütün xristian dünyasından üzr istəməlidir”-deyə T.İrfan əlavə etdi.
İradə SARIYEVA
