Antarktidada buz şelfinin altında "sirli" strukturlar aşkar edilib. Uzunmüddətli araşdırma aparan tədqiqatçılar qitənin dəniz səviyyəsinin qalxmasında oynadığı rolu daha yaxşı başa düşməyə ümid edirlər.
Hafta.az-ın “Science Advances”a istinadən yazdığına görə, buz rəfləri, su üzərində üzən böyük buz kütlələri Antarktika qitəsindəki buzlaqların okeana daha çox buz tökməsinə mane olur. Bu baxımdan onlar qlobal dəniz səviyyəsinin qalxmasının qarşısının alınmasında mühüm rol oynayırlar.
Rəflərin aşağı hissəsi daha isti sularla təmasda olur, bu da onların əriməsinə və buzlaqların dənizə daha tez əriməsinə səbəb olur.
İsveçin Göteborq Universitetindən okeanoqraf Anna Uahlin deyir: "Antarktidadakı buz dövranını və buzun qitədən okeana necə çatdığını anlamaq üçün onun aşağıdan necə əridiyini anlamaq lazımdır. Bu, quru buzunun okeana daşınmasında buzlaqların qırılması qədər vacib bir prosesdir".
Bununla əlaqədar olaraq, Uahlin və həmkarları Qərbi Antarktidadakı Dotson Buz Şelfinin dibini araşdırdılar. 2022-ci ildə tədqiqatlarına başlayan tədqiqatçılar uzaqdan idarə olunan avtomobildən istifadə ediblər. Ran adlı bu sualtı qayıq şelfdən 17 metr aşağı enərək 1000 metrdən çox məsafə qət edib.
Eni 50 kilometr və qalınlığı 350 metr olan Dotson Buz Şelfi haqqında əldə edilən məlumatlar, 31 iyul tarixində elmi araşdırmalar aparan “Science Advances” jurnalında dərc olunan məqalədə çatdırılıb.
Tədqiqat qrupu deyir ki, Ranın topladığı məlumatlardan bəziləri onların gözləntilərinə uyğun gəlirdi, lakin bəziləri "sirli" idi.
Elm adamları cərəyanların şelf əsasını aşındırdığı nöqtələrdə Dotsonun daha tez əridiyini və buzlaq boyunca çatların ərimənin səthə daşınmasına imkan verdiyini müəyyən ediblər. Bu onların gözlədiyi vəziyyət idi. Bununla belə, rəfin dibinin düz olmasını gözləyən komanda, bu hissənin daha əvvəl görülməmiş gözyaşı damlalarına bənzəyən strukturlarla dolu olduğunu aşkar edib. Onlardan bəzilərinin hündürlüyü 300 metrə çatırdı.
Uahlin, məlumatları ilk görəndə "gözlərini çəkə bilmədiklərini" deyir: "Biz bunun belə görünə biləcəyini bilmirdik".
Tədqiqatçılar bu qəribə strukturların Yerin fırlanması ilə hərəkət edən suyun buzlaqın dibində qeyri-bərabər əriməsinə səbəb ola biləcəyini düşünürlər. Buz kütləsinin əriməsində onun şelfinin altındakı strukturların hansı rol oynadığını anlamaq üçün daha çox iş lazımdır.
Komanda bu ilin yanvar ayında Ran ilə daha çox araşdırma aparmağa çalışdı, lakin uzaqdan idarə olunan avtomobil yoxa çıxdı. Tədqiqatçılar yeni avtomobillə Antarktidaya qayıtmağı və digər rəflərin döşəməsini araşdırmağı planlaşdırırlar.
