D vitamini çatışmazlığı bədəndə müxtəlif sağlamlıq problemlərinə yol aça bilər, çünki D vitamini kalsiumun sorulması, sümük sağlamlığı, immun sisteminin düzgün işləməsi və əhval-ruhiyyənin tənzimlənməsi üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.
Qlobal.net xəbər verir ki, D vitamini əsasən günəş işığı ilə dəri vasitəsilə sintez olunur, lakin qida və ya əlavələrlə də qəbul edilə bilər.
D vitamini çatışmazlığının əlamətləri:
1. Sümük və Əzələ Ağrıları
- D vitamini kalsiumun bədən tərəfindən düzgün sorulmasını təmin edir. Onun çatışmazlığı sümük ağrılarına, əzələ zəifliyinə və hətta sümüklərin kövrək olmasına səbəb ola bilər. Xüsusilə yaşlı insanlarda sümük əriməsi (osteoporoz) riski artır.
2. Tez-tez Xəstələnmə
- D vitamini immun sisteminin funksiyasını dəstəkləyir. Onun səviyyəsinin aşağı olması bədənin infeksiyalarla mübarizəsində zəifliyə səbəb olur. Tez-tez qrip və ya soyuqdəymə ilə qarşılaşan insanlarda D vitamini çatışmazlığı ola bilər.
3. Yorğunluq və Enerji Çatışmazlığı
- D vitamini çatışmazlığı olan insanlar daim yorğun və halsız hiss edə bilərlər. Bu, gündəlik fəaliyyətlərdə məhsuldarlığı azalda bilər.
4. Depressiya və Əhval-Ruhiyyənin Düşməsi
- Araşdırmalar göstərir ki, D vitamini çatışmazlığı əhval-ruhiyyəyə mənfi təsir göstərir və depresiya riskini artırır. Xüsusilə qış aylarında günəş işığının azalması ilə D vitamini səviyyəsi də düşə bilər.
5. Yavaş Sağalan Yaralar
- Yaraların və kəsiklərin sağalma sürəti D vitamini səviyyəsi ilə əlaqəlidir. Aşağı D vitamini səviyyəsi toxumaların bərpasını ləngidə bilər və yaraların gec sağalmasına səbəb ola bilər.
6. Saç Tökülməsi
- D vitamini çatışmazlığı, xüsusilə qadınlarda saç tökülməsi ilə əlaqəli ola bilər. Kəskin çatışmazlıq hallarında, saç itkisi daha çox nəzərə çarpan ola bilər.
7. Sümük İnkişafında Problemlər (Raxit Xəstəliyi)
- Uşaqlarda D vitamini çatışmazlığı sümük inkişafında pozğunluqlara, yəni raxit xəstəliyinə səbəb ola bilər. Bu xəstəlikdə uşaqların sümükləri yumşaq və zəif olur, buna görə ayaqların əyriləşməsi və sümüklərin düzgün inkişaf etməməsi mümkündür.
8. Kalsium Çatışmazlığı
- D vitamini çatışmazlığı kalsiumun sorulmasını azaldır və bu da kalsium çatışmazlığına gətirib çıxara bilər. Kalsium çatışmazlığı isə əzələ spazmaları, sümük ağrıları və sinir sistemi pozğunluqları ilə nəticələnə bilər.
D vitamini çatışmazlığının səbəbləri:
Günəş işığına məhdud çıxış: D vitamini əsasən günəş işığı vasitəsilə dəriyə sintez olunur. Qapalı məkanlarda çox vaxt keçirmək, günəşdən qoruyucu kremdən istifadə etmək və ya qış aylarında günəş işığının az olması çatışmazlığa səbəb ola bilər.
Pəhrizdə kifayət qədər D vitamini olan qidaların olmaması: D vitamini ilə zəngin qidalar (məsələn, balıq, yumurta sarısı, gücləndirilmiş süd və dənli bitkilər) az qəbul edildikdə çatışmazlıq yarana bilər.
Qara dəri: Qara dərili insanlar D vitaminini ağ dərililərə nisbətən daha az sintez edirlər, çünki melanin piqmenti günəş şüalarının dəriyə keçməsini azaldır.
Yaşlanma: Yaş artdıqca dərinin D vitamini sintez etmək qabiliyyəti azalır, buna görə yaşlı insanlarda çatışmazlıq daha çox görülə bilər.
Bəzi sağlamlıq problemləri: Böyrək və ya qaraciyər xəstəlikləri olan insanlar, D vitamini çatışmazlığı riski altında ola bilərlər, çünki bu orqanlar D vitamininin aktiv formaya çevrilməsində rol oynayır.
Piylənmə: Piy toxumalarında D vitamini saxlanıla bilər, bu da onun qana keçməsini çətinləşdirə bilər.
D vitamini çatışmazlığının qarşısını almaq üçün:
Günəş işığından faydalanmaq: Həftədə bir neçə dəfə günəşdə vaxt keçirmək, xüsusilə səhər saatlarında, D vitamini sintezini artırmağa kömək edə bilər. Təxminən 10-30 dəqiqə günəşdə olmaq kifayət ola bilər.
D vitamini ilə zəngin qidalar qəbul etmək: Yağlı balıq (losos, skumbriya), qaraciyər, yumurta sarısı, D vitamini ilə gücləndirilmiş süd məhsulları və dənli bitkilər D vitamini ehtiyacını qarşılamağa kömək edə bilər.
D vitamini əlavələrindən istifadə: Xüsusilə günəş işığına az məruz qalan və ya qida ilə kifayət qədər D vitamini ala bilməyən insanlar həkim məsləhəti ilə D vitamini əlavələrindən istifadə edə bilərlər.
Sağlam pəhriz və aktiv həyat tərzi: Ümumi sağlamlığı dəstəkləyən balanslı qidalanma və fiziki aktivlik D vitamini səviyyəsini artırmağa və ümumi sağlamlığı qorumağa kömək edir.
D vitamini çatışmazlığı vaxtında aşkar edilməzsə, uzun müddətli sümük və immun sistemi problemlərinə yol aça bilər. Bu səbəbdən, simptomlar aşkar edildikdə həkimə müraciət etmək və lazımi tədbirlər görmək vacibdir.
