Dünyanın bir çox həyat tellərinin iflic olmasının fəlakətə qapı açdığı və hər gün dünya əhalisinə orta hesabla 200 min insanın əlavə olunmasının həyatı təhdid etdiyi barədə xəbərdarlıq edilib.
Turkustan.az xəbər verir ki, Beynəlxalq iqlim ekspertlərindən ibarət elmi qrup Yer kürəsində həyatın 35 əlamətini təhlil edib. Qrup yüksək karbon dioksid səviyyələri və insan əhalisi də daxil olmaqla, bu simptomlardan 25-nin çox pis vəziyyətdə olduğunu müəyyən etdi. Oksford Universitetinin “BioScience” jurnalında dərc edilən araşdırmaya görə, iqlim böhranı kritik və gözlənilməz yeni mərhələdə olduğu üçün bəşəriyyətin gələcəyi təhlükədədir. Hesabatda qalıq yanacaqların rekord səviyyədə yandırılması ilə qlobal istiləşmənin ən yüksək həddə çatdığı bildirilib.
Qlobal insan əhalisinin orta hesabla 200 min, iribuynuzlu və qoyun-keçi sayının isə gündə 170 min artmasının rekord istiləşməyə səbəb olan istixana qazı emissiyalarını artırdığı bildirilib. Qrenlandiyada əbədi donun (donmuş torpaq) əriməsi və nəhəng buzlaqların dağılmasının qlobal istiləşməni artırdığı və ölümcül ekstremal hava hadisələrinə səbəb olduğu bildirilib. ABŞ-da ard-arda baş verən qasırğa, daşqın və 50 dərəcəyə çatan istilik dalğalarının iqlim pozğunluğundan qaynaqlandığı və bu ekoloji ekstremalın daha çox miqrasiya və ölümlə nəticələnəcəyi bildirilir.
“Həddindən artıq əhali və istehlak azalmalıdır”
Mütəxəssislər Yer kürəsini fəlakətdən xilas etmək üçün qalıq yanacaqlardan istifadəni azaltmaqla yanaşı, aşağıdakı təklifləri də irəli sürüblər: “Tam qlobal çöküş olmasa belə, 2050-ci ilə qədər iqlim dəyişikliyi səbəbindən milyonlarla insan ölə bilər. Bizə cəsarətli dəyişiklik lazımdır. "Varlılar həddindən artıq istehlakı və israfı azaltmalı, bitki mənşəli qidalara keçid təşviq edilməli və əhaliyə nəzarət həyata keçirilməlidir."
Prof. William Ripple (Oreqon Dövlət Universiteti): “Biz qəfil iqlim dəyişikliyinin ortasındayıq. Bu, insanların əvvəllər görmədiyi Yerdəki həyatı təhlükə altına alır. Ekoloji həddən artıq, Yerin verə biləcəyindən daha çoxunu alaraq, planeti ölümcül iqlim şəraitinə itələdi. “Bu, çox güman ki, daha böyük geosiyasi qeyri-sabitliyə və hətta sosial çöküşə gətirib çıxaracaq”.
Dr. Kristofer Vulf (tədqiqatın həmsədri): “Metan emissiyalarının artım tempi həyəcan verici dərəcədə artır. "Külək və günəş enerjisi 2023-cü ildə cəmi 15 faiz idi və qlobal istiləşməni artıran qalıq yanacaqlar arasında kömür, neft və qaz hələ də üstünlük təşkil edir."
Avropa İttifaqının iqlim monitoru Kopernik bu ilin sentyabr ayının rekordlar üzrə ikinci ən isti sentyabr olduğunu açıqlayıb. Keçən ayın qlobal orta temperaturunun 2023-cü ilin sentyabrından sonra ikinci yerdə olduğunu bildirən Kopernikdən verilən açıqlamada, “2023-cü il tarixdə qeydə alınan ən isti il oldu, lakin 2024-cü ilin onu keçəcəyi görünür. "Qlobal istiləşmə təkcə temperaturun artması ilə bağlı deyil, bu, atmosferdə və dənizlərdə tutulan bütün əlavə istiliyin domino effektidir."
Eltac Zülfüqaroğlu/Turkustan.az
