Berklidəki Kaliforniya Universitetinin alimləri heyvanların qısqanclığı necə hiss etdiyini kəşf ediblər. Məlum olub ki, onların reaksiyası insanlarda olduğu kimi ədalətsizlik hissi ilə deyil, qarşılanmamış gözləntilərdən irəli gəlir.
HİT.az xəbər verir ki, tədqiqat "Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences" (PRSBS) jurnalında dərc olunub.
Psixologiyada “bərabərsizlikdən çəkinmə” kimi bir termin var. Bu, resursların ədalətsiz paylanmasını qəbul etmək istəməməyi təsvir edir. İnsanlarda bu, erkən yaşdan özünü göstərə bilər: məsələn, uşaqlardan biri digərindən daha yaxşı ad günü hədiyyəsi alsa, qısqanc və qəzəbli ola bilər. Heyvanlar, əvvəllər düşünüldüyü kimi, oxşar reaksiyalara malikdirlər. Bu, kapuçin meymunları ilə aparılan təcrübələrlə təsdiqləndi, onlar başqa bir meymuna daha dadlı yemək verildiyi təqdirdə daha az arzuolunan yemək alaraq etiraz ediblər.
Yeni araşdırmada elm adamları 18 heyvan növünün 60 000-dən çox müşahidəsini əhatə edən 23 tədqiqatın məlumatlarından istifadə ediblər. Nəticələr göstərib ki, heyvanlar özbaşına ədalətsizliyə deyil, gözləntilərindəki uyğunsuzluğa reaksiya verirlər. Məsələn, əgər keçmiş təcrübələrdə heyvana üzüm verilirdisə və indi o, daha az arzuolunan xiyarla əvəz olunursa, heyvanın mənfi reaksiyası “qonşuya” qarşı qısqanclıqdan deyil, məyusluqdan qaynaqlana bilər. Üstəlik, üzümlər boş qəfəsə qoyulanda belə cavab oxşar olub və bu fərziyyəni dəstəkləyib.
Alimlər hesab edirlər ki, insanları unikal edən dərin ədalət hissidir. Bərabərsizliyi tanımaq və onlara cavab vermək qabiliyyətimiz mürəkkəb sosial sistemlərin inkişafında əsas rol oynayıb, bizə resursları bölüşməyə və problemləri birlikdə həll etməyə imkan verib. Heyvanlarda reaksiyalar ədalət anlayışını anlamaqdan daha çox müəyyən gözləntilərə uyğunlaşma ilə əlaqələndirilir.
Tədqiqatın nəticələri sosial qarşılıqlı əlaqə kontekstində insanlar və heyvanlar arasındakı fərqləri daha yaxşı başa düşməyə kömək edir. Bəzi heyvan reaksiyaları insanlara oxşar görünsə də, çox vaxt fərqli motivasiyalara malikdir.
Samir
