Suriya hakimiyyəti Azərbaycanla münasibətlərə yenidən baxmağa və görünür, onları aktivləşdirməyə hazırlaşır.
Minval xəbər verir ki, yeni Suriya baş nazirinin ofisindən adı açıqlanmayan bir mənbə bu barədə mediaya açıqlama verib. ArabAZ-ın məlumatına görə, həmin mənbə bildirib ki, “Suriya Azərbaycanla münasibətlərə böyük əhəmiyyət verir və Əsəd dövründə Azərbaycana qarşı törədilmiş ədalətsizliklər Suriya xalqının Azərbaycan xalqına münasibətini əks etdirmir.”
Mənbə sözlərinə belə davam edib: “Təəssüf ki, əvvəlki Suriya hakimiyyəti yerli əhalinin maraqlarına zidd hərəkət edərək Azərbaycanla münasibətlərə dəyər vermirdi. Üstəlik, Əsəd rejimi ölkəni Azərbaycan xalqına qarşı fəaliyyət göstərən terror təşkilatları üçün təlim bazasına çevirmişdi. Bu diktatura rejiminin hərəkətləri heç vaxt sadə suriyalıların mövqeyini əks etdirməyib.”
Bundan əlavə, Suriyanın Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Türkiyə ilə birlikdə Suriya xalqının üzləşdiyi humanitar problemlərin həllinə dəstək verməyə hazır olduğunu bəyan etməsini yüksək qiymətləndirdiyi qeyd olunub: “Prezident İlham Əliyevin bu bəyanatı bizi sevindirdi. Biz bu addımı yüksək qiymətləndiririk və heç şübhəsiz ki, daxili sabitlik tam təmin edildikdən sonra Azərbaycanın təcrübəsindən faydalanmağı planlaşdırırıq.”
Dəməşq hansı terror qruplaşmalarından söhbət getdiyini açıqlamasa da, məlumdur ki, Suriyada bir çox erməni terror təşkilatları fəaliyyət göstərib. 1980-ci illərin sonu və 1990-cı illərin əvvəllərində Suriyadan gələn silahlı döyüşçülərin Ermənistan tərəfində döyüşməsi haqda məlumatlar yayılmışdı. Bundan əlavə, Ermənistanın PKK ilə sıx əməkdaşlığı mövcud olub və Əsəd rejimi bu qruplaşmanın rəhbərliyinə sığınacaq verib. Suriyada həmçinin “Hizbullah” təşkilatının infrastrukturu da qurulub. Azərbaycanın ərazisində akademik Ziya Bünyadovun qətli və bir neçə terror planının üzə çıxarılması da məhz bu təşkilatla bağlıdır. Eyni zamanda, Tohid İbrahimbəylinin adı ilə bağlı olan və Suriyada döyüş təcrübəsi keçən bəzi azərbaycanlı vətəndaşlar da var.
Hazırda humanitar əməkdaşlıq hansı istiqamətdə olacaqsa, hələ dəqiq məlum deyil. Lakin qısa perspektivdə Azərbaycanın təcrübəsi Suriya üçün olduqca faydalı ola bilər. Azərbaycan təəssüf ki, humanitar minatəmizləmə sahəsində geniş təcrübəyə malikdir və bu, Suriya üçün çox vacibdir. Eyni zamanda, Azərbaycan tamamilə məhv edilmiş şəhər və kəndlərin bərpasında da geniş təcrübə əldə edib. Ermənistanın işğaldan azad olunmuş ərazilərində aparılan bərpa işlərindən cəmi dörd il keçməsinə baxmayaraq, artıq şəhərlərin və kəndlərin tamamilə yenidən qurulması prosesi həyata keçirilir. Buraya yaşayış binaları, sosial infrastruktur, yollar və kommunikasiya xətləri daxildir.
Uzunmüddətli perspektivdə isə investisiyalar, faydalı qazıntıların hasilatı və sosial layihələr gündəmdə ola bilər. Azərbaycan artıq bir çox ölkələrdə ASAN Xidmət proqramını həyata keçirir və Tacikistanda Hesablama Palatasının yaradılmasına yardım edib.
Nəhayət, Azərbaycanın unikal bir təcrübəsi də mövcuddur: 1993-cü ildə “silahlı müxalifəti vətəndaş müharibəsi olmadan zərərsizləşdirmək” məsələsi. Bu məsələni ümummilli lider Heydər Əliyev həll edə bilmişdi və bu təcrübə də Suriya üçün olduqca əhəmiyyətli ola bilər. Çünki Suriya böyük sayda müharibə təcrübəsi olan döyüşçülər problemini həll etməlidir. Onlar artıq “Kalaşnikov avtomatının və pulemyotun” necə hakimiyyət gətirdiyini bilirlər.
Tarixə nəzər yetirsək görərik ki, Azərbaycanla əməkdaşlığı möhkəmləndirməyə çalışan ilk şəxs də məhz Bəşər Əsəd olmuşdu. 2009-cu ildə Əsəd hətta Bakıya səfər etmişdi.
Bəşər Əsəd Bakı hava limanında, iyul 2009
O zaman Suriya Ankarayla münasibətləri inkişaf etdirir və hətta Hatay vilayətini Türkiyənin tərkib hissəsi kimi tanıdığını bəyan etmişdi. Bakı ilə isə qaz tədarükü haqqında razılığa gəlməyə çalışırdılar. Lakin qısa müddət ərzində vəziyyət dəyişdi. Əsəd Rusiyanın Tartus hərbi dəniz bazasını canlandırmaq cəhdlərinə aludə oldu və ərəb baharı təsiri ilə gənclərin etiraz aksiyalarına zorakılıqla cavab verməyə başladı. 2011-ci ildən Suriyada vətəndaş müharibəsi başlandı. 2012-ci ildə isə Azərbaycan Suriyadakı səfirliyini bağladı və diplomatlarını geri çağırdı.
İndi isə Dəməşq Bakı ilə münasibətlərin inkişafından danışır. Bu isə çox vacibdir. Azərbaycan Suriyada Türkiyə ilə eyni komandada oynayır. Bu, təkcə Bakı ilə Ankara arasındakı qardaşlıq münasibətlərinin növbəti sübutu deyil. Burada başqa bir məqam da var: Əsəd dövründə Suriya İranın bölgədə yaratmağa çalışdığı hərbi-siyasi blokun əsas hissəsi idi. Tehran burada “birləşdirici güc” kimi dini faktorları istifadə etsə də, Ermənistanla sıx əlaqələr qurmaları və ermənilərin Qarabağda törətdiyi vəhşiliklər – məscidlərin, məzarlıqların məhv edilməsi – İranı dayandırmadı. Tehran, nə yolla olur-olsun, Azərbaycanı bu koalisiyaya cəlb etməyə çalışsa da, bu baş tutmadı.
Azərbaycan bu gün məğlub olan koalisiyanın üzvü olmadı və Suriyada qardaş Türkiyə ilə birlikdə hərəkət edəcək. Bu isə bütün tərəflərin, ilk növbədə isə Suriya xalqının maraqlarına xidmət edəcək. Çünki Suriya xalqı artıq Əsədin xarici “dostlarının himayəsindən” bezib.
Yazı Minval.az saytının yazarı Nurani xanımın məqaləsi əsasında hazırlanıb.
Orijinal link burada: https://minval.az/news/124438005
Musavat.com
