Bildiyiniz kimi, Azərbaycanda “Media Savadlılığı” Həftəsi davam edir. Tarixən olduğu kimi, müasir dünyada da müharibələr təkcə silahlarla deyil, eyni zamanda informasiya vasitəsilə aparılır. Elə ölkəmizə qarşı da illərdir dezinformasiyalar, təxribat xarakterli məlumatlar və şər-böhtan xarakterli informasiyalarla hücumlar həyata keçirilir. Ölkələr və təşkilatlar öz maraqlarını təmin etmək üçün informasiyadan bir silah kimi istifadə edirlər. Bu informasiya savaşından qalib çıxmaq üçün isə cəmiyyətdə media savadlılığı mühüm rol oynayır. Ölkəmizdə digər istiqamətlərdə olduğu kimi, bu sahədə də bir çox işlər görülür. Bununla bağlı, Prezident İlham Əliyevin 12 yanvar 2021-ci il tarixli fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyi (MEDİA) yaradılıb. MEDİA tərəfindən həm media nümayəndələrində, həm də cəmiyyətdə media savadlılığının artırılması istiqamətində təlimlər, seminarlar keçirilir, maarifləndirici yazılar, videoçarxlar hazırlanır və digər vacib işlər həyata keçirilir. Elə bu həftə də Azərbaycanda “Media Savadlılığı” Həftəsi çərçivəsində müxtəlif tədbirlər təşkil olunur. Bəs media savadlılığının əhəmiyyəti nədən ibarətdir? Bu sahədə cəmiyyətin üzərinə düşən vəzifələr hansılardır? Nələr bilinməlidir? Mələsə ilə bağlı danışan 1news.az saytının baş redaktoru Kəmalə Məmmədova bildirib ki, bu mövzu rəqəmsallaşma və süni intellekt dövründə yaşadığımız müasir dünyada xüsusilə aktualdır. “Bu şərtlərdə, xüsusilə məlumatlı olmaq və medianın gigiyena qaydalarına ciddi riayət etmək vacibdir. Müasir dünyada hərbir insan gün ərzində çox sayda məlumatla qarşılaşır, onların sırasında zərərli və ya yalan informasiyalar ola bilər. Media gigiyenası bizə informasiya yüklənməsindən qaçmağa, özümüzü manipulyasiyadan, dezinformasiyadan və saxtakarlıqdan qorumağa, mənfi xəbərlərə görə narahatlığı azaltmaqla (bu, son dərəcə vacibdir) psixi sağlamlığı qorumağa, vaxtımızı və enerjimizi daha səmərəli idarə etməyə imkan verir. Saxta yoxsa real fakt? Təsdiqlənmiş məlumat və ya əlavə yoxlama tələb edən xəbərlər? Media savadlılığı xəbər axınını daha yaxşı idarə etməyə kömək edəcək”. “Gəlin müəyyən edək ki, Media Savadlılığı nədir?” – deyə baş redaktor əlavə edib: “Media savadlılığı insana media məzmunu ilə səmərəli əlaqə saxlamağa, onu tənqidi qiymətləndirməyə, media materiallarını yaratmağa və gündəlik həyatda mediadan təhlükəsiz istifadə etməyə imkan verən bilik, bacarıq və bacarıqlar məcmusudur. Buraya müxtəlif medianın necə işlədiyini, onların cəmiyyətə necə təsir etdiyini və faktları manipulyasiya və ya dezinformasiyadan ayırmaq bacarığı daxildir. Media savadlılığının əsas aspektləri bunlardır: Tənqidi düşüncə: məlumatı təhlil etmək, onun etibarlılığını müəyyən etmək və təqdim olunduğu konteksti anlamaq bacarığı. Media məkanında oriyentasiya: informasiya mənbələri, onların növləri (sosial şəbəkələr, xəbərlər, bloqlar, TV və s.) və onların xüsusiyyətləri haqqında biliklər. Məzmun yaradılması: media məhsulları (mətnlər, videolar, şəkillər) yaratmaq və bu prosesdə əsas etikanı anlamaq bacarığı. Etika və Məsuliyyət: Məxfilik qanunlarını, müəllif hüququ qanunlarını və rəqəmsal davranışı anlamaq. Texnoloji savadlılıq: alqoritmlər, filtrlər və tövsiyə sistemləri daxil olmaqla, media platformaları ilə işləmək üçün alətlər haqqında biliklər”. K.Məmmədova “Nə üçün bizə media savadlılığı lazımdır?” sualını cavablayaraq, deyib: “Birincisi, bu, saxta xəbərlərin və təbliğatın qurbanına çevrilməməyə kömək edən dezinformasiyadan qorunmaqdır. İkincisi, ictimai müzakirələrdə mənalı iştirak etməyə imkan verən vətəndaş mövqeyinin inkişafıdır. Üçüncüsü, yeni rəqəmsal alətləri və platformaları mənimsəməyə kömək edən texnologiyadan səmərəli istifadədir. Dördüncüsü, bu, çox vacib olan İnternet təhlükəsizliyidir. Bu amil kiber zorakılıq, fırıldaqçılıq və digər təhlükələrlə qarşılaşma riskini azaldır. Beləliklə, media savadlılığı kontentin həcminin artdığı və media platformalarının insanların həyatında getdikcə daha mühüm rol oynadığı informasiya cəmiyyətində əsas bacarıq halına gəlir”.
