ABŞ-nin İranın xam neft daşıyan tankerlərinə qarşı sanksiyaları genişləndirməsi, onun OPEC ölkəsi olaraq, ən dəyərli müştərisi Çinə neft çatdırılmasını ləngidib və bu ticarətdə mühüm əngəl yaradıb.
Ticarət marşrutu və təsirləri
İran neftinin Çinə axını adətən iki mərhələdən ibarətdir. Sanksiya tətbiq edilmiş və ya İrana məxsus tankerlər ölkənin neft terminallarından çıxaraq Cənub-Şərqi Asiyada, əsasən Malayziya sahillərində lövbər salır. Burada gəmidən-gəmiyə yükləmə əməliyyatı həyata keçirilir və neft başqa tanker vasitəsilə Çinə çatdırılır.
Lakin son sanksiyalar nəticəsində əvvəllər Çinə yük daşıyan bir çox gəmi təsirə məruz qalıb. Bu vəziyyət bəzi operatorları ticarət prosesindən uzaqlaşmağa məcbur edib və marşrut üzrə fəaliyyət göstərən tankerlərin sayını azaldıb. "Bloomberg" gəmi izləmə məlumatlarına və məsələdən xəbərdar şəxslərin açıqlamalarına əsasən yazır ki, bu, İran neftinin Çinə daha az miqdarda və daha yüksək qiymətlərlə çatdırılmasına səbəb olub.
Çinin alternativ mənbələr axtarışı
Tehranın ixracatının təxminən 90%-ni alan Çin neftayırma zavodları, sanksiyaların yaratdığı məhdudiyyətlər səbəbindən Afrikadan və Yaxın Şərqin digər bölgələrindən alternativ təchizat mənbələri axtarmağa başlayıblar. Onlar əvvəlki ticarət dövrlərindən qalmış satılmayan neft partiyalarını almağa üstünlük verirlər.
Gəmi operatorlarının narahatlığı
Sanksiyaya məruz qalmış tankerlərin sahibləri, gəminin liman orqanları tərəfindən geri qaytarılmasından və əlavə xərclərlə üzləşməkdən çəkinirlər. ABŞ 11 oktyabr tarixində 20 tankerə sanksiya tətbiq edib və növbəti həftələrdə daha 12 tankeri siyahıya əlavə edib.
Sanksiyalara görə taktiki dəyişikliklər
Tankerlərin bir hissəsi İran-Cənub-Şərqi Asiya və ya Cənub-Şərqi Asiya-Çin marşrutunun yalnız bir hissəsində fəaliyyət göstərir. Bu yanaşma, gəmilərin yük olmadan keçirdiyi vaxtı azaldır.
Məsələn, "Shanaye Queen" tankeri avqust ayından bəri Malayziyanın qərbindəki sulardan keçməyib, əksinə, ölkənin şərqində dayanaraq İran neftini başqa tankerlərdən götürüb və Çinə çatdırıb. Lakin bu gəmi oktyabrda ABŞ sanksiyalarına məruz qalıb, noyabrda isə adını "Marigold" olaraq dəyişib və Malayziya əvəzinə Qayana bayrağı altında üzməyə başlayıb.
Bənzər şəkildə, "Dimitria II" tankeri sanksiyadan əvvəl "Hong Lu" olaraq adını dəyişib və Malayziya yarımadasının qərbinə keçərək izlənməmək üçün transponderini söndürüb.
Hər iki gəminin sahibləri məsələyə rəsmi cavab verməyiblər.
